NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE THUISZORG dreigt het 'Waterloo' van de invoering van grotere marktwerking in de Nederlandse publieke sector te worden. Na politiek overleg op het hoogste niveau in het Catshuis is een van de speerpunten van het 'links-liberale' beleid deze week van de agenda gevoerd. Onder druk van wachtlijsten en cliënten die klaagden over de dienstverlening is de geleidelijke introductie van meer marktprikkels op de lange baan geschoven. De kruisverenigingen met hun traditionele banden met de politieke partijen hebben aan het langste eind getrokken.

Een parlementaire meerderheid van PvdA, CDA en D66 heeft eigenlijk niet zoveel zin meer in al die paarse plannen voor marktwerking. In het openbaar vervoer is het streven naar grotere marktwerking deze week eveneens in de verdediging gedrukt. De voorgestelde introductie van concurrentie in het streek- en stadsvervoer is naar de volgende eeuw verschoven. En ook hier gebeurde dat op aandrang van de Tweede Kamer.

Bij de thuiszorg gaat het om een strijd tussen de gevestigde orde van de kruisverenigingen en particuliere aanbieders van zorg over de toegang tot het budget in een groeimarkt. De feiten relativeren de verontwaardiging over de uitwassen van de marktwerking. Om te beginnen gaat slechts één procent van het totaal beschikbare budget van de AWBZ (de collectief gefinancierde gezondheidszorg) voor thuiszorg (ruim drie miljard gulden) naar de 'nieuwkomers'. Het extra bedrag voor de thuiszorg waartoe het kabinet nu heeft besloten, is drie keer zo groot als het totale bedrag dat voor de particuliere instellingen beschikbaar is. Eerder kreeg de thuiszorg al 26 miljoen (1995) en 75 miljoen (1996) extra, zonder dat men eigenlijk wist hoe het geld te verdelen zodat het terecht zou komen bij instellingen die het maximaal voor dienstverlening aan de cliënten konden inzetten.

Daar komt bij dat de prijzen voor de thuiszorgdiensten enorm uiteenlopen. Particuliere bureaus bieden thuiszorg aan voor een veel lager uurtarief dan de gevestigde instellingen. De verschillen worden veroorzaakt door de extreem hoge 'overhead'-kosten van de kruisverenigingen (volgens sommigen veertig vijftig procent van het budget) en door salarisverschillen. De nieuwe dienstverleners hebben de dure CAO- afspraken doorbroken. Onbedoeld is hiermee nog eens onderstreept dat laaggeschoold werk in Nederland alleen maar zwaar gesubsidieerd kan worden verricht, of zich anders uit de markt prijst.

OP HET MINISTERIE van Volksgezondheid, Welzijn en Sport hebben minister Borst (D66) en staatssecretaris Terpstra ( VVD ) het nodige aan de crisis in de thuiszorg bijgedragen. Zwalkend beleid, reorganisaties aan de top van het departement, overhaaste invoering van vaak tegenstrijdige maatregelen, gebrek aan inhoudelijke weerstand tegen emotionele druk uit de Kamer en de afwezigheid van een heldere politieke sturing hebben de chaotisering alleen maar versterkt. Terpstra, nooit de beroerdste als het om publicitaire aandacht gaat, is inmiddels vrijwel geheel uit beeld verdwenen en Borst mag de rotzooi opruimen.

De koepels van de thuiszorg, gesteund door de vakbeweging, hebben alles in het werk gesteld om hun beschermde positie te verdedigen. Door de dramatisering van de knelpunten bestaat nu de indruk dat met één procent van het beschikbare collectieve geld voor het particuliere initiatief de marktwerking te veel zou zijn doorgeschoten. De liberalisering wordt voor de rest van deze kabinetsperiode bevroren en de beschikbaarheid van extra geld verhindert dat wordt nagedacht wat de werkelijke problemen in de zorg zijn. Dat is pas werkelijk zorgwekkend.