NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S c h a k e l s

Door onze correspondent LOLKE VAN DER HEIDE
GOMA /GISENYI, 18 NOV. De internationale hulp aan de terugkerende Hutu-vluchtelingen uit Oost-Zaïre in Rwanda verloopt uiterst moeizaam. De Verenigde Naties geven openlijk toe de mensenstroom niet aan te kunnen. [Vertegenwoordigers van de landen die willen deelnemen aan een internationale vredesmacht voor Zaïre, zullen donderdag overleg voeren in de Duitse stad Stuttgart. Door de terugkeer van honderdduizenden Hutu-vluchtelingen uit Zaïre naar Rwanda is opnieuw een discussie op gang gekomen over de omvang en het doel van een dergelijke internationale missie voor Zaïre, waartoe de Veiligheidsraad van de VN zaterdag de aanzet gaf.

Zaïrese Tutsi-rebellen hebben in het opvangkamp Mugunga volgens ooggetuigen geheime documenten gevonden van het voormalige Rwandese Hutu-leger (FAR). De documenten zouden onder andere plannen omvatten voor een gezamenlijke invasie van de FAR en Interahamwe-milities in Rwanda.

De aangelegde voedselvoorraden bleven het afgelopen weekeinde in de silo's. Geen enkele vluchteling heeft de afgelopen iets te eten ontvangen, behalve biscuits voor de zieken. ,,We hebben gekozen voor veiligheid in plaats van voeding'', aldus Cathérine Arsère van het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR). Vanmorgen kwam een nieuwe stroom vluchtelingen op gang. Intussen is cholera geconstateerd bij een stuk of twintig mensen.

De VN hadden gerekend op 5.000 repatrianten per dag, het werden er 15.000 per uur. Sinds vrijdag zijn naar schatting 700.000 Hutu's op weg naar hun vaderland. Daarvan hadden volgens de VN- vluchtelingenorganisatie UNHCR vanochtend 500.000 de grens gepasseerd. Arsère constateerde tot haar spijt dat de twee jaar van voorbereiding voor niets zijn geweest. Waar de vluchtelingen om smeekten - eten - kregen zij niet, uit vrees dat er rellen zouden uitbreken. Wat de VN boden: opvangkampen - bij lange na niet genoeg overigens - wensten de vluchtelingen niet. Zij wilden zo snel mogelijk naar huis.

De andere VN-onderafdeling, het Wereld Voedsel Programma (WFP), vroeg gisteren op een persconferentie dringend aan niet-VN-organisaties of men de voedseldistributie kon overnemen, temeer daar uit Oost-Zaïre nog meer vluchtelingen onderweg zijn.

Artsen Zonder Grenzen (MSF) verwijt de VN grote fouten te hebben gemaakt. ,,De VN-organisaties hadden door de ervaring van 1994 (toen de Hutu's massaal naar Zaïre vluchtten, red.) kunnen weten wat er ging gebeuren. Als er één komt, komen ze allemaal. Ze kunnen niet zeggen dat ze het niet wisten'', aldus Marleen Boelaert, het hoofd van MSF-België, in de grote loods die door haar organisatie vlak over de grens is ingericht als ziekenhuis. De VN hebben tien autobussen bij de grens voor het vervoer van honderdduizenden mensen, terwijl de voedselvoorraden zich grotendeels in Kigali bevinden. Een bloednerveuze Nederlandse medewerkster van de UNHCR - ,,eigenlijk mag ik niets zeggen'' - wil van geen organisatiefouten horen. ,,Er zijn gewoon te veel vluchtelingen gekomen, dat is het probleem.''

Aan de Zaïrese kant van de grens ontvingen de vluchtelingen zaterdag in het geheel geen hulp, zelfs geen water. Hier waren het de rebellen - zij veroorzaakten de ommekeer door hun offensief tegen de Hutu-milities in de vluchtelingenkampen, eind oktober - die elke vorm van ondersteuning tegenhielden. Vanaf gisteren is het MSF wel toegestaan in Zaïre te opereren.

In Rwanda stond het iedereen vrij hulp te verlenen, maar alleen medische organisaties waren daadwerkelijk aanwezig, met name Artsen Zonder Grenzen. Van VN-instellingen viel nauwelijks een spoor te bekennen. Van de voorgenomen controle aan de grens van alle repatrianten door de Rwandese autoriteiten was door de toestroom geen sprake meer. Men rekent er nu op dat in de communes alsnog de grootste schuldigen van de genocide op de Tutsi's in 1994 kunnen worden achterhaald.

De commandant van de Oostzairese rebellen, Laurent Kabila, heeft aangekondigd dat de Hutu's in de kampen bij Bukavu aan de zuidoostgrens met Rwanda ook mogen terugkeren. Waarschijnlijk zal deze uittocht al morgen beginnen, of is inmiddels op gang gekomen. Met die naar schatting 300.000 vluchtelingen is er dan een volksverhuizing van meer dan een miljoen mensen op gang gekomen. Tot zover onze correspondent.

Vertegenwoordigers van de landen die willen deelnemen aan een internationale vredesmacht voor Zaïre, voeren donderdag overleg in Stuttgart, waar het hoofdkwartier van de Amerikaanse troepen in Europa, het Midden-Oosten en Afrika is gevestigd. Dat heeft een woordvoerster van de Amerikaanse president Clinton gisteren aangekondigd. De speciale gezant van de VN in Rwanda, de Canadees Raymond Chrétien, zei gisteren dat een militaire interventiemacht nog steeds nodig is. De Rwandese autoriteiten betwisten dat nu de Hutu-vluchtelingen massaal terugkeren naar Rwanda. De Zuidafrikaanse vice-president Mbeki verklaarde in Rome dat de internationale missie een kleinere omvang en een ander doel moet krijgen. De Amerikaanse minister van Defensie, William Perry, zei gisteren: ,,De noodzaak voor humanitaire verlichting is volgens mij niet verdwenen.''

Zaïrese Tutsi-rebellen hebben volgens ooggetuigen geheime documenten gevonden van het voormalige Rwandese Hutu-leger (FAR) in een vluchtelingenkamp waar de rebellen eind vorige week slag leverden met Hutu-extremisten uit het vluchtelingenkamp Mugunga. In de documenten zouden plannen worden onthuld voor een gezamenlijke invasie van de FAR en Interahamwe-milities in Rwanda, evenals details over wapenvoorraden en de financiering van de operaties. Volgens de Britse Times blijkt uit de stukken dat een Brits bedrijf wapens leverde aan de Rwandese Hutu-extremisten. (Reuter, AFP, AP)