Dat blijkt uit het onderzoek naar de opinies van de Nederlandse bevolking over kunst en smaak dat de bureaus Inter/View en Plasschaert Quality in Research (PQR) vorig jaar hebben gehouden in opdracht van het Russisch-Amerikaanse kunstenaarsduo Vitaly Komar (1943) en Alexander Melamid (1945). Zij hebben op basis van de onderzoeksresultaten het schilderij gemaakt dat de Nederlanders het liefst zouden zien, evenals het meeste ongewenste schilderij. Beide kunstwerken zijn vanaf komende zaterdag, 15 maart, tot en met 18 mei te zien op een expositie, The People's Choice, in de Kunsthal in Rotterdam. Daar zijn ook (via computerschermen) de meest gewenste schilderijen te zien die de kunstenaars maakten op basis van soortgelijk onderzoek in onder andere de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk en Kenia.

Komar en Melamid hebben van Nederlands 'meest gewenste' kunstwerk een abstract schilderij gemaakt, met de meest favoriete kleuren van de Nederlandse bevolking: blauw (bij 31 procent favoriet), groen, rood en geel. Blauw is overigens in alle tot nu toe onderzochte landen de favoriete kleur. Omdat Nederlanders zachte, ronde vormen prefereren boven hoekige vormen en fijne penseelstreken boven wild geklodder, is het 'meeste gewenste' schilderij een fijn geschilderd doek met zachte rondingen geworden, op het formaat van een 'krant of tijdschrift'.

Het 'minst gewenste' schilderij van de Nederlanders is bij gevolg een groot schilderij, groter dan een tweepersoonsbed, uiterst klodderig geschilderd, vol druiperige waterverf (en niet met de favoriete olieverf). Nederlanders willen, als er iets herkenbaars op een schilderij staat, het liefst een tafereel buitenshuis zien (81 procent): een landschap in de lente, waarin zich een groep geklede mensen in hun vrije tijd bevindt. Naakte, werkende en poserende mensen zijn niet populair, evenmin als een winterlandschap of een schilderij met een religieuze strekking, of doeken waarop slechts een figuur of een beroemdheid staat afgebeeld. Schilderijen met dieren erop spreken de helft van de bevolking aan, waarbij wilde dieren in hun natuurlijke omgeving dan de voorkeur hebben. Vandaar dat Komar en Melamid voor het 'minst gewenste' Nederlandse kunstwerk een binnenhuistafereel kozen, zonder mensen erop. Er staat wel een dier op, maar dat is bepaald geen wild dier in zijn natuurlijke omgeving: een huiskat op de vensterbank, die naar buiten kijkt. Daar is geen lieflijk groen lentelandschap te zien, maar een stad (New York) in de winter. Ook is buiten het beeld te zien van een naakte, religieuze figuur: Jezus aan het kruis.

Op het dressoir in de huiskamer van Nederlands minst gewenste schilderij staat een foto-realistisch schilderij van een bij uitstek Amerikaanse beroemdheid: president Clinton. Die keuze volgt uit de onderzoeksresultaten, die aangeven dat Nederlanders Europese kunst ver boven Amerikaanse verkiezen, liever geen beroemde individuen op een doek zien en kleur boven zwart-wit prefereren.

Strikt genomen geven de resultaten van het onderzoek niet aan dat het meest gewenste schilderij van Nederlanders een abstract schilderij is: 54 procent van de bevolking geeft aan dat ze houdt van schilderijen die er 'anders' uitzien, 'niet heel realistisch'. Daar vallen behalve niet-figuratieve kunstwerken ook schilderijen van vervormde landschappen, mensen en dieren onder, zoals bijvoorbeeld van schilders als Karel Appel of Corneille. En met wat goede wil vallen ook de schilderijen van kabouters van Rien Poortvliet onder de categorie 'niet heel realistisch'. Poortvliet hoort overigens na Rembrandt en Van Gogh tot de top drie van de meest gewaardeerde kunstenaars van Nederland, zo blijkt uit het onderzoek. Dat geeft al aan dat het met de voorkeur voor abstractie in Nederland een minder grote vaart loopt dan de keuze van Komar en Melamids abstracte 'meest gewenste' Nederlandse schilderij doet vermoeden.

,,Ze hebben de meest extreme conclusie getrokken uit het onderzoeksresultaat'', zegt de directeur van bureau Inter/View, Peter Willems. ,,En dat staat ze als kunstenaars natuurlijk vrij. Bovendien is het, gezien de uitkomsten van soortgelijk onderzoek in andere landen, wel begrijpelijk. Want internationaal gezien is de Nederlandse voorkeur voor 'niet heel realistische kunst' opmerkelijk. In de meeste andere landen is er steeds een duidelijke voorkeur voor realistische kunst te vinden, zoals bijvoorbeeld in de VS, waar 70 procent van de bevolking het liefst een realistisch schilderij ziet.''

Uit het onderzoek, gehouden onder 949 mensen uit het hele land (een representatieve steekproef), blijkt dat Nederlanders naarmate ze ouder zijn liever realistische schilderijen zien. Jongeren en hoger opgeleiden prefereren vaker schilderijen die er 'anders' uitzien. Ook mensen die vaker dan twee keer per jaar een museum bezoeken, hebben een voorkeur voor 'niet heel realistische schilderijen'. Eenderde van de Nederlanders zegt minimaal eens per jaar een museum te bezoeken en 10 procent meer dan tweemaal per jaar. De meerderheid gaat minder dan eenmaal per jaar (36 procent) of nooit (36 procent) naar een museum. Daar staat tegenover dat 74 procent van de Nederlanders zegt kunstwerken, vooral schilderijen en tekeningen, in huis te hebben.