5. Politiek

De druktechniek bracht omstreeks 1500 de prijs van de distributie van informatie sterk omlaag. Wie beschikte over een drukpers kon de relevante gemeenschap bereiken met zijn teksten. In de eeuwen daarna werd drukken goedkoper, maar de relevante gemeenschappen groeiden zeker zo snel en werden soms ook moeilijker bereikbaar. Zodoende had goedkopere informatiedistributie niet per se een democratiserende werking. Ervaring in menige dictatuur toont eerder het tegendeel aan: de macht over de drukpers(en) is van cruciale betekenis voor het vasthouden van de macht in het land.
Voor radio en televisie geldt grosso modo hetzelfde als voor de drukpers: ook dit zijn voorbeelden van one to many distributietechnieken. Fax en satelliet hebben het veel makkelijker gemaakt door de mazen van het net te sluipen. Computernetwerken tenslotte hebben potentieel dezelfde reikwijdte als het telefoonnet, met dit verschil dat de communicatie niet beperkt is tot een op een: ook one to many en many to many is mogelijk.
Vooral dat laatste ondergraaft in elk geval in potentie de macht van grote instituten. Immers, hun macht berust voor een deel op hun gecoördineerd handelen tegenover het ongecoördineerde handelen van de menigte. Met Internet kan de menigte ook gecoördineerd handelen. Een van de eerste die hiermee hardhandig werd geconfronteerd was de firma Smiths, die een actie met krasplaatsjes bij de chips in het honderd zag lopen doordat deelnemers via Internet de goede oplossingen gingen verspreiden.
Doorredenerend is het denkbaar dat Internet zal leiden tot een ondergraving van de staatsmacht. Internet is immers niet internationaal maar wereldwijd. Het is geen verband van landen, maar van mensen. Via het net kijkt men gemakkelijker over de grens dan met enig ander technisch middel.
Nazi-propaganda, kinderporno, abortusvoorlichting en andere in sommige landen verboden informatie vindt relatief gemakkelijk de weg naar afnemers. Distributie die zich aan het oog onttrekt, omdat hij rechtstreeks van burger naar burger gaat, onttrekt zich - niet formeel, wel praktisch - aan de staatsmacht.
Het paradijs zal hiermee niet dichterbij komen. Deze ontwikkeling kan ook nog alle kanten op gaan, maar de globale richting lijkt wel duidelijk. Uiteraard zullen sommige aspecten hiervan door sommigen positief, andere negatief worden gewaardeerd, terwijl anderen er andere opvattingen op na houden. Alle partijen zullen dus ook trachten de regels naar hun hand te zetten. Wie daarin succes heeft en daarin zal falen ligt in de schoot van de toekomst verborgen, maar dat zoveel communicatiegemak van ingrijpende betekenis is voor de cultuur en de machtsverhoudingen in de wereld is evident.

Vragen
Tekent zich in een "nieuwe politieke orde" af? Met: een andere betekenis van het begrip "burgerschap" (van staatsburger tot wereldburger), wat gevolgen kan hebben voor de rol van nationale staten in de wereldordening? Ontwikkelt zich een referendum-democratie als opvolger van de vertegenwoordigende democratie?

Uw bijdrage