GOED IN HET NAKAARTEN

DE BOLLE MAN

OLYMPIADE

TOPSPORT

VALS SPELEN

INKOMSTEN

COMPUTERS

INTERNET

BRIDGE MUSEUM

SPELERS

Het binnenwerk van een elektrische bridgetafel van de firma Hammond, ca. 1930. (Steek de kaarten in een gat in de rand en de tafel deelt automatisch.) Collectie Bridge Museum Leerdam.Foto Jorgen Krielen

De laatste aanwinst is een gigantische grammofoonplaat, met daarop een radiointerview met de legendarische bridger Ely Culbertson. "Uit 1932", zegt Gerard Hilte, directeur van het Bridge Museum, "maar ik heb hem nog niet gehoord. Hij is te groot voor mijn grammofoon." Tien jaar geleden stelde Hilte zijn verzameling op in een schuur bij zijn huis in Leerdam. De schuur is inmiddels omgebouwd tot een villa en de verzameling heet nu een museum. Veertigduizend objecten die 'iets' met bridge te maken hebben liggen er. Kaartjes met informatie ontbreken nog, maar Hilte kan iedere object van commentaar voorzien.

Een paar duizend boeken en tijdschriften vormen de oudste kern van de verzameling. Hilte: "Daar begon ik mee, toen ik dertig jaar geleden ging bridgen. Op mijn twintigste. Daarvoor damde ik." Het werd een echte verzameling toen Hilte vijf jaar later bridgedocent werd bij een volksuniversiteit. "Toen kreeg ik veel curiosa van mijn leerlingen." De laatste jaren gaat het snel, vooral met de parafernalia, dankzij de veilingen op internet. Zo kwam Hilte ook aan die grote grammofoonplaat. Hij bestelt er zo'n tien 'dingen' per week. "De collectie is nu echt aan het exploderen." Alles wat Hilte verdiende met bridge, eerst als leraar later ook als ontwerper van bridgesoftware, stak hij in zijn verzameling. Inmiddels is het museum een stichting. Hilte bridget overigens nog maar zo'n twintig keer per jaar. Maar zijn sofwarebedrijf Transfer Solutions sponsort wel veel bridge-evenementen. "Wat wil je ook", zegt Hilte, zelf van origine wiskundige, "een kwart van ons personeel is bridger. Dat heb je trouwens snel in deze branche."

Het is voor de buitenstaander moeilijk iets te verzinnen dat inmiddels aan de verzameling, ontbreekt. Toch staat alles in slechts twee kamers, nog niet eens propvol. Scorekaartjes, een lp met een bridgeliedje van Louis Davids (waarin de spelers uiteindelijk op de vuist gaan natuurlijk), een zakje 'bridge-kroepoek' van Conimex, luciferdoosjes met scorekaartjes, bridgesigaren, bierviltjes, schudmachines, deelmachines die dankzij gemerkte kaarten precies het spel delen dat gewenst is, solobridge-'machines', troefindicatoren, bridge-servetten, speciale kaartspelen ter gelegenheid van bridgekampioenschappen, een bridgekalender uit 1943 met als motto 'een jaar vol problemen', een electrische bridgetafel (steek de kaarten in een gat en de tafel deelt automatisch), een poederdoos met bridgesymbolen, een keur aan bridgesoftware (waarvan sommige dus door Hilte zelf zijn ontworpen), een complete bridgedrive-set uit de jaren dertig met de uitnodigingskaartjes nog netjes in het cellofaan, enzovoorts enzovoorts.

Waar houdt zo'n verzameling op, waar ligt de grens? In een hoekje staat zelfs een pak Tjechisch toiletpapier met kaartsymbolen. Bij dat toiletpapier trekt Hilte dus zijn streep, legt hij uit. Want daar staan alleen káártsymbolen op: schoppen, harten, ruiten, schoppen. "Dat kan dus van alles zijn. Pas wanneer er ook scoretabellen of andere duidelijke bridge-zaken opstaan is het voor mijn verzameling." Gewone speelkaarten verzamelt Hilte dan ook niet, "daar kun je niet aan beginnen joh". Alleen de verschillende soorten scorekaartjes die er vaak bijzitten zijn voor Hilte interessant. Maar ja, iemand komt met glazen met kaartsymbolen aanzetten of dus met dat toiletpapier. "Je kunt niet altijd alles weigeren."

Maar verreweg het meeste is 100% bridge, bridge, bridge. "Het is fascinerend om te zien wat er allemaal bedacht is in de honderd jaar dat er nu bridge bestaat. Je ziet er allerlei kunststijlen uit de twintigste eeuw in terugkeren, veel jugendstil bijvoorbeeld. En in de jaren dertig zie je vooral in Amerika een ware explosie van parafernalia voor bridge: bierviltjes, zeepjes, glazen lucifers. Je kunt het zo gek niet bedenken. Het moet een enorme markt zijn geweest."

Het meest lijkt Hilte gecharmeerd van wat hij noemt devices: hulpmiddelen om mensen bridge te leren. Schriftelijke cursussen heeft hij natuurlijk, en ook cursussen op grammofoonplaat. Maar het leukste zijn de autobridge-systemen, waarmee de bridger vooraf vastgelegde bridgespelen kan naspelen, met de bedoeling dat hij er wat van opsteekt natuurlijk. Sommige systemen, zoals het oudste uit 1931, zijn nog best handig, met losse bladen (een per spel) die een soort platte doos met uitgekiende schuifjes moet worden gelegd. Maar anderen zijn hilarisch onpraktisch, zoals het 'computerbridge' uit de jaren vijftig waarbij de gebruiker zčlf met behulp van pinnetjes en ponskaarten de kaarten op de juiste manier moet sorteren.

Andere mooie uitvindingen die nooit echt zijn doorgebroken vormen de bridgespelen waarbij het bekende viertal schoppen, harten, ruiten en klaveren is uitgebreid met een vijfde en zelfs zesde kleur, in de vorm van bijvoorbeeld adelaren en kastelen. bij een andere spel dat Hilte bezit staan op iedere kaart tips. Speel deze aas nooit in dat en dat geval!

Bridge Museum, Visserstr 1 4141 HV Leerdam Openingstijden: dinsdag 13.00-17.00, zaterdag 10.00-17.00 en 1e zondag in de maand 12.00-17.00. Ook op afspraak: 0345-631744. Entree 2,50 gulden
www.hilte.com/museum (vanaf 1 sept.)