In Nederland bestaan vooroordelen over België. En meestal ten onrechte. Een afrekening met tien misverstanden.

1 BELGIË BESTAAT NIET

België is nog altijd een staat, met een koning, een regering, een hoofdstad, een voetbalelftal en een staatsschuld. Sinds 1993 is het wel een federale staat, met verregaande bevoegdheden voor de gewesten en de gemeenschappen.

De centrifugale krachten zijn de afgelopen eeuw groot geweest, vooral door de Vlaamse roep om meer autonomie. Maar inmiddels is Vlaanderen zozeer geëmancipeerd dat de meeste Vlamingen het wel genoeg vinden.

Uit opiniepeilingen blijkt dat een meerderheid van de Belgen tegen verder uiteenvallen van hun land is. Belgen voelen zich ook niet in de eerste plaats Vlaming of Waal, maar ze hechten vooral aan hun eigen kerktoren. Ze voelen zich bovenal Kortrijkenaar, Bruggeling of Carolo (inwoner van Charleroi) en ze zijn fier op hun stad. Ook de tegenstelling tussen de provincies wordt sterk gevoeld. Zo maken West-Vlamingen genadeloos grappen over Limburgers - en omgekeerd.

2 BELGEN ZIJN DOM

Tien Nobelprijzen sleepten Belgen in de vorige eeuw in de wacht, terwijl er vijftien naar Nederlanders gingen. Gerekend naar de bevolking (respectievelijk 10,2 en 15,8 miljoen) relatief iets meer voor België. Belgen winnen ook vaker televisiespelletjes als Tien voor Taal en het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

Maar een betere graadmeter is een rapport van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) uit 1997, Literacy Skills for the Knowledge Society. Hierin is onder meer de vaardigheid van tieners op het gebied van wiskunde vergeleken. Belgen (Vlamingen) blijken na Australiërs het best te scoren. Hoewel er dus geen reden voor is, worden zowel in Nederland als in Frankrijk grappen gemaakt waarin Belg synoniem is voor dom. Mogelijk ligt dit aan de taal die Belgen spreken. Voor Fransen klinkt het Waals als een grappig dialect, terwijl Vlaamse woorden als droogzwierder (centrifuge), koets (kinderwagen), turnsloffen (gymschoenen) of duimspijker (punaise) in Nederlandse oren komisch klinken.

3 BELGEN ZIJN ARM

Het bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking ligt in België hoger dan in poldermodelkampioen-Nederland (in 1998 respectievelijk 24.846 en 24.331 dollar).

Vooral Vlaanderen gaat het economisch voor de wind. Belgische gezinnen - meestal met dubbele inkomens - kunnen over het algemeen gemakkelijk rondkomen. Daarnaast kunnen ze nog sparen ook.

Toch ziet België er armer uit dan Nederland. De wegen vertonen er meer gaten, overheidsgebouwen zijn aftandser, de treinen ouderwetser. Hoe dat kan? In tegenstelling tot zijn bevolking, is de Belgische staat arm en de staatsschuld torenhoog.

4 BELGIË IS CRIMINEEL

Dat blijkt niet uit het aantal misdrijven dat door de politiediensten wordt geregistreerd. In 1996 was dat in Nederland 9.368 per 100.000 inwoners, en in België 7.641, zo blijkt uit een vergelijking van de Leuvense hoogleraar criminologie Fijnaut. In 1996 had in Nederland 8 procent van de huishoudens te maken met een inbraak, in België 5 procent. Toch staat België internationaal bekend als bandietenland. Een van de oorzaken is ongetwijfeld dat er zoveel onopgeloste gewelddadige misdaden zijn.

Zoals van de Bende van Nijvel, die eind jaren tachtig in koelen bloede een dertigtal mensen vermoordde, en de moord in 1991 op de Luikse politicus André Cools. En natuurlijk droeg de affaire rond kindermoordenaar Marc Dutroux in binnen- en buitenland bij aan het idee dat in België misdadigers ongestoord hun gang kunnen gaan, terwijl de politie vooral bezig is een onderlinge strijd te leveren.

5 ZE HETEN VANDENBROUCKE

Peeters is in Vlaanderen de meest voorkomende naam, gevolgd door Janssens en Maes. Volgens de website http://geonome.metaphor.be/ worden ze gedragen door respectievelijk 29.385, 26.997 en 22.150 Vlamingen. Vandenbroucke, de naam van onder anderen de minister van Sociale Zaken en de bekende wielrenner, komt slechts 1.644 keer voor, vooral in West-Vlaanderen. In Wallonië wordt Dubois het meest gedragen (9.804 mensen), gevolgd door Lambert, Martin, Dupont en Dumont.

6 BELGIË IS EEN WAAR BELASTINGPARADIJS

De Belgische belastingdruk is een van de hoogste in Europa. De liberalen, sinds vorig jaar in de regering, beloofden belastingverlaging, maar dat is er nog niet van gekomen. Omdat België geen vermogensbelasting kent, is het wel aantrekkelijk voor 'fiscale vluchtelingen' uit Nederland. Maar wel steeds minder. Zo is vorig jaar afgesproken dat Nederlanders die in België wonen en in Nederland werken, belasting moeten betalen in Nederland. Ook Nederlandse bedrijven waarvan wordt vermoed dat ze zich op oneigenlijke gronden fiscaal in België hebben gevestigd, worden aangepakt. Bovendien begonnen drie jaar geleden de Nederlandse en Belgische fiscus een onderzoek naar Nederlandse gepensioneerden die zich sinds '95 in België vestigden om hun pensioenrechten voordelig af te kopen, successierechten te ontlopen en geen vermogensbelasting te betalen. Deze 'inwijkelingen' konden alsnog rekenen op een belastingaanslag.

7 ER ZIJN GEEN BOUWVOORSCHRIFTEN

Die regels zijn er wel en ze worden, zeker in Vlaanderen, steeds strenger gecontroleerd. De laatste jaren wordt hard opgetreden tegen illegaal gebouwde woningen, maneges en sportkantines. Met bulldozers worden illegale bouwwerken met de grond gelijk gemaakt, tot schrik van veel Vlamingen die, zoals ze zelf zeggen, met een baksteen in de maag worden geboren en het liefst hun eigen, vrijstaande villa op eigen grond optrekken. Jarenlang konden ze hun bouwdrift uitleven, waarvoor ze lang niet altijd de benodigde vergunning hadden. Tot enkele jaren geleden een eind werd gemaakt aan de wildgroei en versnippering. Zelfs tegen de typisch Belgische frietkotten, de losse bouwsels waar patat wordt verkocht, treedt de overheid nu op omdat ze schade zouden toebrengen aan historische gebouwen of het straatbeeld zouden verpesten. Volgens sommigen is er sprake van een heuse 'frietkottenjacht'.

8 FRIETEN ZIJN BELGISCH

Friet werd in Frankrijk uitgevonden. Althans, dat is wat Fransen beweren en zij kunnen zich beroepen op de Engelse benaming voor patat: 'french fries'.

Maar Belgen gaan er vanuit dat zij al frieten bakten ,,toen de Fransen de aardappel nog nauwelijks kenden'', aldus Paul Ilegems in het Belgisch Frietenboek. Volgens hem werd al voor 1680 friet gebakken in Namen, Andenne en Dinant, waar ze, als de Maas bevroren was, in plaats van vis aardappelschijven frituurden.

Voor de Franse claim dat friet werd uitgevonden op de Parijse Pont-Neuf, midden 19de eeuw, ontbreekt volgens Ilegems ieder bewijs.

Maar beweren alle Fransen dat zij de frieten hebben uitgevonden? Nee, in Asterix en de Belgen zegt stamhoofd Vandendomme tijdens een Bruegeliaanse maaltijd tegen zijn vrouw Nicotineke: ,,à propos, schatteke, hebt ge nooit niet geprobeerd patatten te bakken?''

9 IN BELGIË GELDT GEEN MAXIMUMSNELHEID

Als je automobilisten ziet versnellen zodra ze de Nederlands-Belgische grens passeren, ben je geneigd dit te geloven. Toch geldt in België, net als in Nederland, op snelwegen een limiet van 120 kilometer per uur.

Maar er wordt veel minder gecontroleerd, waardoor de snelheden veel hoger liggen, net als het aantal verkeersdoden. Pas na de Franse grens geldt een maximum van 130 kilometer per uur (mits droog weer).

10BELGEN DRINKEN VEEL BIER

Dat klopt. Belgen drinken gemiddeld 101 liter bier per jaar, Nederlanders 86 liter. Elk café heeft een ruime keuze, van het koppige Lambic tot het kloosterbier Chimay. Elk merk wordt gedronken uit een speciaal glas. Brouwers hebben hun eigen heilige, Sint Arnoldus, die jaarlijks met een kerkdienst wordt geëerd door de brouwers die dan zijn uitgedost als Ridders van de Roerstok. De biercultuur strekt zich uit tot in de keuken van konijn in bier tot mosselen in bier. ,,Niets verenigt dit land meer dan zijn liefde voor het bier'', meldt het boek Grote Belgische Bieren.

TEKST BIRGIT DONKER

ILLUSTRATIES JORIS FISELIER

NRC Webpagina's
6 APRIL 2000