Dossier Oostenrijk

Nieuws

Regeringsformatie

Buitenlandse reacties

Documenten

Links

De Belgen demonstreren zondag massaal tegen extreem-rechts in Oostenrijk. Het ferme buitenlands beleid van minister Louis Michel heeft dan ook brede steun. België gidsland? Achter de eenheid gaan ook Vlaams-Waalse verschillen schuil.

Door onze correspondent HANS BUDDINGH'

BRUSSEL, 19 FEBR. Veel 'bekende' Belgen lopen morgen mee in de 'nationale' betoging tegen de deelname van extreem-rechts in de Oostenrijkse regering. Niet alleen vrijwel alle toppolitici hebben toegezegd hun opwachting te maken. Ook oud-wielrenner Eddy Merckx en andere prominenten uit sport, cultuur en wetenschap geven zondag in Brussel acte de présence. Het organiserende platform 'Coördinatie en Mobilisatie België-Oostenrijk' vindt dat de massabetoging die dit weekeinde op de Weense Heldenplatz wordt gehouden, massale ondersteuning in Europa moet krijgen. Bij het initiatief van de Waalse socialistische minister-president Elio di Rupo hebben zich inmiddels de vakbonden, joodse verenigingen en mensenrechtenorganisaties aangesloten.

De demonstratie - organisatoren verwachten vele duizenden betogers in Brussel - lijkt ook een weerspiegeling van de brede steun in België voor het nieuwe, veel actievere buitenlands beleid van de Waals liberale minister Louis Michel. "Dit is een trendbreuk, we waren het niet gewoon. En het is niet ten onrechte", zegt de Vlaamse christen-democratisch oppositieleider Stefaan DeClerck (CVP). Ook voorzitter Jos Geysels van de Vlaams groene regeringspartij Agalev heeft overwegend lof voor het beleid van minister Michel "want België heeft de laatste jaren niet uitgeblonken in een zelfstandig buitenlands beleid".

De veranderingen in het buitenlands beleid van de paars-groene coalitie zijn maar zeer ten dele terug te vinden in de beleidsnota die minister Michel eind vorig jaar presenteerde. Wel vallen woorden op als "voortrekkersrol" (strijd tegen de wapenhandel) en "initiatief" (Europese hulp aan conflictlanden in Afrika). Het opvallendst is het grote aantal pagina's dat aan Afrika is gewijd.

Minister en vice-premier Michel koos in de nota ook van meet af aan voor de Frans-Britse gedachte van een eigen strijdmacht voor de Europese Unie, waar Nederland als enige EU-lidstaat lange tijd afweek. Onder de vorige rooms-rode regering nam België overigens al deel aan het Eurokorps, dus van een echte nieuwe beleidslijn is hier geen sprake. Al lijkt de toon van Michel op dit punt wat onafhankelijker dan die van zijn socialistische voorganger. De bewindsman wijst weliswaar op het belang van de "transatlantische verbintenissen", maar onderstreept ook de wenselijkheid van "wezenlijke strategische autonomie" voor de EU inzake veiligheidsbeleid. Franse diplomaten in Brussel zijn de laatste tijd niet alleen hierom opvallend positief over België. Ook in de pogingen Oostenrijk te isoleren en de Chileense ex-dictator Pinochet voor de rechter te krijgen gingen België en Frankrijk dezelfde kant uit, waarbij de Belgische regering zich het meest manifesteerde.

Het zijn vooral de persoonlijke initiatieven en soms felle uitlatingen van minister Michel die het veranderde beeld bepalen. Mensen die hem kennen zeggen dat een zekere "grandeur" hem niet vreemd is, wat deels zijn opvallende optreden verklaart. In een nieuwjaarstoespraak voor de buitenlandse pers maakte Michel duidelijk dat de "geloofwaardigheid" van België in de wereld na de talrijke affaires (Dutroux, dioxine, Belgische blauwhelmen in Rwanda) moet worden hersteld. En daar moet volgens Michel ook het buitenlands beleid aan bijdragen. Hij heeft op dit punt zeer brede steun. Voorzitter Karel de Gucht van de Vlaamse liberale VLD vindt het tijd worden dat België "niet meer als politieke vuilnisbelt" wordt beschouwd. CVP-topman De Clerck vindt het juist dat minister Michel in de zaak-Pinochet "zekere consequenties trekt" uit het ook door de CVP-gesteunde beleid inzake mensenrechten.

Vlaamse politici van met name CVP, VLD en de nationalistische Volksunie hebben de afgelopen weken echter ook Michel gekritiseerd, omdat hij als Waals politicus met uitlatingen over de Oostenrijkse coalitie met de extreem-rechtse FPÖ van Jörg Haider het racistische Vlaams Blok bij de komende gemeenteraadsverkiezingen in de kaart speelt. Zoals de opmerking dat het "immoreel" is om in Oostenrijk te gaan skiën. Voorzitter Patrick Janssens van de socialistische SP sprak in de krant Le Soir van een "strategische fout" om sancties tegen Oostenrijk te nemen. Topman De Gucht van de liberale VLD vindt dat in Wallonië "zeer emotioneel" op de gebeurtenissen in Oostenrijk wordt gereageerd. Stefaan De Clerck van de CVP ziet "nuanceverschillen" tussen Vlamingen en Walen in de strategische benadering.

In ingezonden brieven in de Vlaamse pers werd gesproken over "rekeningen die toch weer in Vlaanderen worden betaald." Voormalig hoofdredacteur Manu Ruys van De Standaard had het over de "hysterische campagne" van vice-premier Michel die "andermaal de kans heeft gegrepen zich te profileren".

De Volksunie maakte eergisteren bekend zelfs niet aan de demonstratie van zondag mee te willen doen, omdat het Waalse initiatief "het Vlaams Blok slapend rijk maakt". Vice-voorzitter Fons Borginon van de Volksunie ziet een positieve en een negatieve verklaring voor het Waalse activisme. De ene is dat de Waalse politieke elite zich ziet als "het laatste bastion ter bescherming van de democratie in België, indien het in Vlaanderen misgaat door het Vlaams Blok". Maar volgens Borginon kan de Waalse bemoeienis ook worden uitgelegd als een poging om Vlaams streven naar verdere decentralisatie te dwarsbomen.

Volgens Philippe Defeyt van de groene Waalse coalitiepartij Ecolo illustreren de communautaire wrijvingen het gebrek aan communicatie tussen de meeste - zelfs geestverwante - Vlaamse en Waalse partijen. Defeyt meent dat Vlaanderen kan leren uit de Waalse aanpak van extreem- rechts. Want volgens de Ecolo-politicus is Wallonië niet alleen om historische redenen - de regio heeft van oudsher met immigratie leren leven - minder vatbaar voor extreem-rechts. "De democratische partijen in Wallonië hebben begin jaren negentig al met elkaar afgesproken dat met extreem-rechts zelfs niet wordt gedebatteerd. En dat heeft goed gewerkt", zegt Defeyt. Hij pleit voor een permanente dialoog tussen de partijen uit beide regio's om wrijvingen te voorkomen.

Defeyts eerste zorg en "belangrijkste inzet" is daarom dat de demonstratie in Brussel zondag niet slechts een zaak wordt van Franstaligen.