Dossier Oostenrijk

Nieuws

Regeringsformatie

Buitenlandse reacties

Documenten

Links

Hoewel de conservatieve ÖVP de meest ervaren ministers levert, wordt verwacht dat juist zij het meest te verliezen heeft bij de nieuwe coalitie in Oostenrijk, die aankondigt het land diepgaand te hervormen.

Door onze correspondent KARIN JUSEK

WENEN, 4 FEBR. Wolfgang Schüssel en Jörg Haider verkondigden gisteren zelfbewust het "einde van het socialisme in Oostenrijk". Het was volgens hen een periode die veel te lang heeft geduurd en het land grote schade heeft berokkend. Het nieuwe regeringsprogramma met de titel Im Herzen Europas zal het land diepgaand hervormen. Een modern, op de toekomst gericht Oostenrijk zal te voorschijn komen, aldus de leiders van ÖVP en FPÖ.

Voorlopig blijven de contouren van dit nieuwe Oostenrijk echter vaag. De korte onderhandelingsperiode liet een grondige uitwerking van de plannen kennelijk niet toe. Wat tot nu toe bekend is, ontlokte commentatoren een reactie als "verdeling van beneden naar boven". Schüssel en Haider hebben al in een vroeg stadium van de gesprekken aangekondigd dat veel geld zal worden vrijgemaakt om gezinnen meer steun te geven. Het Karrenzgeld, betaald ouderschapsverlof, wordt verhoogd naar ongeveer duizend gulden per maand en de duur verlengd tot twee jaar. Traditionele gezinnen kunnen er een derde jaar bijkrijgen, alleenstaande moeders moeten met twee jaar genoegen nemen. In hun steun aan het traditionele gezin zijn de conservatieve ÖVP en de rechts-radicale FPÖ het hartgrondig eens. "Als je gehuwde en ongehuwde moeders gelijk behandelt, discrimineer je gehuwde moeders", vindt ÖVP- partijsecretaris Maria Rauch-Kallat.

Haider heeft tot nu toe steeds gezegd een fel tegenstander te zijn van belastingverhogingen. Nu die er toch komen, legde Haider gisteren uit dat het niet om verhogingen gaat, maar om "aanpassingen". Elektriciteit, autorijden en roken zullen fors duurder worden. Haider, die in Karinthië veel succes had door de energiebedrijven te dwingen hun stroomprijzen te verlagen, heeft nu ingestemd met een prijsverhoging. De drie maatregelen worden als bevordering voor een beter milieu gepresenteerd.

Ook wat betreft de verhoging van de leeftijd voor vervroegde uittreding - waar Haider een fel tegenstander van was - heeft de FPÖ bakzeil moeten halen. Er komt een ingewikkeld systeem van strafkortingen voor diegenen die eerder met pensioen willen en beloningen voor de doorzetters. De maatregelen betreffen vooral de werknemers, die in Oostenrijk nauwelijks rechtsbescherming hebben. Werkgevers, die nu vaak op grote schaal 55-plussers ontslaan, worden niet in het bijzonder aangemoedigd de oudere werknemers langer in dienst te houden.

De ÖVP-ministers zijn op een uitzondering na leden van het oude kabinet en dus ervaren bewindslieden. Nieuw is de minister van Binnenlandse Zaken, de 42-jarige Ernst Strasser. Aanvankelijk had de FPÖ dit ministerie, dat verantwoordelijk is voor het vreemdelingenbeleid, voor zich opgeëist. Om het buitenland niet nog meer tegen zich in het harnas te jagen, besloten ÖVP en FPÖ de post toch maar aan een ÖVP-er te geven. Strasser, volgens de krant Der Standard een 'pragmatische, machtsbeluste' man, liet alvast weten geen probleem te hebben met een immigratiestop. Zijn relatie met de FPÖ noemt hij zelf "correct".

De FPÖ had meer moeite om geschikte kandidaten te vinden voor alle ministersposten. Vooral het ministerie van Financiën bleek moeilijk te bezetten. Een aantal kandidaten bedankte voor de eer en vervolgens weigerde president Klestil de industrieel Thomas Prinzhorn te accepteren. De FPÖ moest gisteren binnen enkele uren voor een nieuwe kandidaat zorgen. Het werd de 32-jarige Karl Heinz Grasser, de voormalige vice-gouverneur van Karinthië.

Grasser onderscheidt zich van de typische FPÖ-politicus door zijn schijnbaar gematigde opstelling. Maar van hem zijn ook verhalen bekend over bezoekjes aan bedrijven in Karinthië, waar hij zijn ongenoegen uitte als ze te veel buitenlanders in dienst hadden. Grasser, die na een intern partijconflict zijn functies neerlegde, werkte inmiddels bij het bedrijf Magna. Daar wordt hij beschreven als een "lichtgewicht die zijn reputatie niet waar kon maken". Op hem rust nu de zware taak de Oostenrijkse begroting op orde te brengen. Oostenrijk heeft binnen de Europese Unie de grootste staatsschuld en kreeg al ernstige waarschuwingen om de zorgwekkende situatie te verbeteren.

Haider is niet in staat gebleken om niet-partijgebonden deskundigen in de regering op te nemen. Zelfs Justitie, vanouds bezet door een partijloze minister, komt in handen van een FPÖ-politicus. Michael Krüger, tot nu toe binnen de partij verantwoordelijk voor kunst en cultuur, is de nieuwe man daar.

Hoewel de ÖVP in tegenstelling tot de FPÖ doorgewinterde politici tot ministers heeft benoemd wordt er algemeen van uitgegaan dat regeren met de FPÖ voor de conservatieven een groot risico betekent. Hoewel minister van Buitenlandse Zaken Benita Ferrero-Waldner vanmorgen bezwoer dat "Haider niet in de regering zit, terug zal keren naar Karinthië en de regering haar werk zal laten doen", is de kans groot dat de FPÖI-leider vanaf de zijlijn zijn ministers zal dirigeren.

De FPÖ heeft in het verleden regelmatig laten zien dat zij grenzen durft te overschrijden. De recente antisemitische en xenofobe verkiezingscampagne in Wenen is daarvan een goed voorbeeld. Het is de vraag of de ÖVP daarop een antwoord heeft. De nieuwe bondskanselier, Wolfgang Schüssel, die zichzelf heeft opgeworpen als "de garantie" dat de FPÖ in toom zal worden gehouden, krijgt van veel Oostenrijkers nu al de schuld voor de crisis. In hun ogen heeft hij het landsbelang ondergeschikt gemaakt aan zijn wens om bondskanselier te worden.

Een voorproefje van de wedijver tussen de coalitiegenoten vormt de gezinspolitiek. Oostenrijk is nu al een van de Europese koplopers op het gebied van financiële steun aan gezinnen. Maar beide partijen hechten er veel waarde aan en proberen zich op dit punt te profileren. Er worden in het verkiezingsprogramma forse cadeaus uitgedeeld, met alle budgettaire risico's van dien. Maar Haider liet meteen weten dat de voorstellen hem eigenlijk niet ver genoeg gaan.

De tegenstanders binnen de ÖVP van een coalitie met extreem-rechts hebben in het verleden vaak gewaarschuwd voor zo'n coalitie zonder Haider. Ze zijn bang dat de populaire partijleider vanuit Karinthië oppositie blijft voeren en doorgaat met kritiek op de regering. Ook de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Joschka Fischer, onderkende dit risico toen hij zei dat Haider de ÖVP "de kus van een vampier zal geven", haar zal omhelzen om haar vervolgens leeg te zuigen.