Dossier Oostenrijk

Nieuws

Regeringsformatie

Buitenlandse reacties

Documenten

Links

Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD
BERLIJN, 1 FEBR. Duitsland ziet Haider het liefst zoveel mogelijk geïsoleerd. De vraag is of dat isolement een debat met de omstreden Oostenrijker mag inhouden, of juist niet.

Krampachtig reageert Duitsland op de mogelijke regeringsdeelname van Jörg Haiders partij, de extreem-rechtse FPÖ, in Oostenrijk. De rood-groene regering van kanselier Gerhard Schröder koerst op isolement van de politiek verdachte Oostenrijker en de makers van de talkshow van Sabine Christiansen durfden een debat met Haider niet aan. Nadat de redactie de FPÖ-voorzitter eerst had uitgenodigd, werd hij vlak voor het programma begon weer bedankt.

Nu kan Duitsland er niet van verdacht worden discussies over het verleden uit de weg te gaan. Er wordt vrijwel geen monument opgericht of er de relatie met herdenking van de Holocaust is gelegd. De Kosovo-oorlog werd door de Duitsers vooral onder het motto `Nie wieder Auschwitz' gevoerd. Vrijwel elke demonstratie van rechts-radicale groeperingen als de Duitse Volksunie of de NPD wordt tevoren en na afloop hevig bediscussieerd.

De waakzame media laten geen gelegenheid voorbij gaan om melding te maken van aanvallen van neo-nazi's op buitenlanders. De binnenlandse veiligheidsdienst meldt maandelijks met hoeveel leden extreem-rechts is gegroeid of geslonken.

Openheid is de beste manier om het bruine gedachtegoed te bestrijden, is de achterliggen gedachte. Bij verkiezingen ligt de aanhang van de rechts-radicalen ver onder de kiesdrempel van 5 procent.

Maar voor Jörg Haider is Duitsland bang. De gebruinde vijftiger met zijn `modelgezin', die nog in 1995 deelnam aan reünies van SS-veteranen (`fatsoenlijke' mensen), moet geweerd worden uit iedere Oostenrijkse regering, vindt Schröder. Zaterdag, net toen onder de Brandenburger Tor in Berlijn weer eens honderden `skins' demonstreerden tegen de bouw van het Holocaust-monument, had Schröder in Hannover de Europese Portugese Raadsvoorzitter António Guterres op bezoek. De kanselier maakte zich hard voor een gemeenschappelijke verklaring waarin de EU Oostenrijk publiekelijk zou waarschuwen.

Tegelijkertijd was de groene minister van Buitenlandse Zaken, Joschka Fischer, druk doende zijn EU-collega's te wijzen op de rampzalige gevolgen, die deelname van Haiders FPÖ aan een regering voor de Europese integratie zou hebben. Voor Duitsland was al in een vroeg stadium duidelijk dat `business as usual' er in Europa niet meer zou zijn met Haiders FPÖ in Wenen. ,,Ik hoop dat Wolfgang Schüssel zich realiseert welke reusachtige historische fout hij begaat'', zei Fischer fel.

Maar waarom gaan wij het debat niet met Haider aan, dan isoleert hij zichzelf, reageerde de liberale partijsecretaris Guido Westerwelle. Westerwelle voelde wel voor de aanval op Haider, die provoceert met lovende opmerkingen over Hitlers werkgelegenheidspolitiek, stopzetting van immigratie en tegen uitbreiding van de EU.

Westerwelle maakte er in het tv-programma van Christiansen, zondagavond, geen geheim van het bedenkelijk te vinden, dat een discussie met Haider uit de weg werd gegaan. Christiansen stotterde nog dat iemand als Haider `sterke gesprekspartners' nodig heeft zoals minister Otty Schily (Binnenlandse Zaken) en Michel Friedman, vice-voorzitter van de Centrale Joodse Raad. Maar toen beiden niets voor een gesprek voelden, durfde de redactie Haiders komst naar Berlijn niet aan.

,,Absoluut belachelijk'', reageerde de groene Europarlementariër Daniel Cohn-Bendit boos. Temeer omdat hij zelf joods is, ook al zit hij niet in een organisatie. ,,Wordt er nu ook een onderscheid gemaakt tussen officiële en niet-officiële joden?'', beet hij Christiansen toe. De redactie had Haider alleen uitgenodigd om hoge kijkcijfers te halen. ,,B-spelers zoals ik en Westerwelle hadden een discussie met Haider wel degelijk aangedurfd'', zei Cohn-Bendit geïrriteerd.

Westerwelle en Cohn-Bendit staan geenszins alleen in hun pleidooi niet bang te zijn voor rechts. Ook PDS-leider Gregor Gysi en de voorzitster van de Groenen Gunda Röstel menen, dat er met mensen als Haider juist gediscussieerd moet worden om de kiezers van Haiders verkeerde denkbeelden te overtuigen.

Neem de rechts-radicale DVU, zei Westerwelle. Vorig jaar kwam de partij royaal in Saksen-Anhalt en Brandenburg in de parlementen. Intussen ruimt de ene na de andere parlementariër het veld vanwege handel met kinderporno en diefstal. Westerwelle: ,,Extreem-rechts ontmaskert zichzelf. Dat is de beste manier om van ze af te komen''.