Dossier Oostenrijk

Nieuws

Regeringsformatie

Buitenlandse reacties

Documenten

Links

Oostenrijkers hebben 'recht op een Heimat' vindt de FPÖ. Hoe extreem zijn de standpunten van Jörg Haiders partij?

Door onze correspondent KARIN JUSEK

WENEN, 1 FEBR. Vrijheid, menselijke waardigheid, een gemeenschappelijk Europa en een gezamenlijke veiligheidspolitiek zijn begrippen die in het partijprogramma van de FPÖ van Jörg Haider grote waarde wordt toegekend. Op het eerste gezicht niet het programma van een extreem- rechtse partij.

Maar even verderop wordt christendom beschreven als een van de pijlers van de samenleving, samen met 'Die Heimat'. De FPÖ vindt dat het christendom zich strijdbaar moet opstellen, want het wordt door diverse stromingen bedreigd. De belangrijkste vijand is volgens de partij de fundamentalistische islam maar ook het hedonistische consumentisme, een agressief kapitalisme en obscurantisme bedreigen het geestelijke fundament van het avondland.

Het derde hoofdstuk 'Oostenrijk eerst!' van het programma van de Freiheitlichen laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Hier wordt van alle landgenoten een bekentenis tot het patriottisme geëist dat voor relativering of kritiek geen ruimte laat. Het historische en culturele erfgoed geeft aanleiding tot trots en patriottisme en verplicht tot afweer van culturele vervlakking. Van een Oostenrijkse patriot wordt verder verwacht dat hij de tradities verdedigt en optreedt tegen de toenemende tendensen om Oostenrijk te vernederen.

Hier mogen zich vooral de Oostenrijkse kunstenaars en intellectuelen aangesproken voelen. Zij worden door de FPÖ al jaren uitgemaakt voor nestbevuilers.

Maar ook een door de Europese Unie beïnvloede politiek die zich baseert op uniformering en aanpassing aan 'vreemde' normen, waardoor Oostenrijks culturele en geestelijke waarden worden aangetast, wordt door de FPÖ scherp veroordeeld. Het met verve gepropageerde 'Recht op Heimat' erkent dat in Oostenrijk vanouds verschillende bevolkingsgroepen leven waarvan rechten gerespecteerd dienen te worden. Maar er wordt wel vastgesteld dat de Duitse bevolkingsgroep vanouds in de meerderheid is.

Afgeleid van het recht op Heimat komt de FPÖ tot de conclusie dat Oostenrijk op grond van zijn topografie, bevolkingsdichtheid en beperkte hulpbronnen geen immigratieland kan zijn. Multiculturele experimenten worden afgewezen omdat die alleen maar tot conflicten leiden. Het belang zichzelf te beschermen vereist dan ook de volledige beslissingsbevoegdheid van Oostenrijk zelf met betrekking tot de rechten van buitenlanders - waarmee de FPÖ afstand neemt van de EU-regels.

Duidelijker nog dan de taal in het partijprogramma is die van de jaarboeken van de FPÖ. In de uitgave van 1995 staat een artikel dat door de Oostenrijkse justitie als nazi-propaganda werd beoordeeld (zo staat er dat de joden in 1933 de Duiters de oorlog hebben verklaard en dat Hitler uit noodweer handelde). Andere boeken zijn niet minder expliciet.

Wolfgang Neugebauer, directeur van het Dokumentationsarchiv des ÖVPsterreichischen Widerstandes (DÖVPW) en uitgever van het Handbuch des Rechtsextremismus, vindt het politiek gedrag en de eisen die een partij stelt belangrijker dan haar programma. "Als je de FPÖ daarop beoordeelt, zie je dat extreem-rechtse items altijd voorop staan. Zo is het aanwakkeren van vreemdelingenhaat een belangrijk instrument van de FPÖ. In Karinthië laat Haider geen gezinshereniging meer toe."

Volgens Neugebauer heeft niet alleen Haider, maar ook een groot deel van de partij een "moeilijke verhouding" tot het nationaal-socialisme: "Steeds weer wordt gebagatelliseerd, gerechtvaardigd of verontschuldigd." Kort geleden vergeleek Haider Churchill nog met Stalin. Het DÖVPW heeft nauwkeurig gedocumenteerd dat alle liberalen de partij - die oorspronkelijk een liberale signatuur had - hebben verlaten en dat extreem-rechtse activisten en veroordeelde neo-nazi's in de partij zijn opgenomen. Binnenkort moet Neugebauer weer voor de rechter verschijnen. Haider heeft voor de tiende keer een proces tegen hem aangespannen.

Hoofdpunten uit 'FPÖ Ideeën voor 2000':