Dossier Oostenrijk

Nieuws

Regeringsformatie

Buitenlandse reacties

Documenten

Links

Door onze correspondent KARIN JUŠEK
WENEN, 8 JAN. Door het machtsspel van politici heeft Oostenrijk drie maanden na de verkiezingen nog steeds geen regering.

De Oostenrijkers zijn het zat. Sinds 3 oktober wachten ze op een nieuwe regering maar nog steeds kan niemand zeggen of er een stabiele coalitie komt, een minderheidsregering, of zelfs nieuwe verkiezingen. De sociaal-democratische SPÖ bleef weliswaar de grootste partij, maar kan niet zonder een partner. Samenwerking met de tweede partij, de extreem-rechtse FPÖ van Jörg Haider, werd bij voorbaat uitgesloten. De sociaal-democraten zijn daarom op de bereidheid van de conservatieve ÖVP aangewezen om de oude coalitie voort te zetten.

De ÖVP had echter verklaard in oppositie te gaan als ze derde zou worden. En ook al is het verschil met de FPÖ marginaal, de partij heeft twee maanden aan haar besluit vastgehouden. Daarna liet vice-kanselier Wolfgang Schüssel weten, dat zijn partij ,,in het belang van Oostenrijk'' toch bereid was te regeren. Hij liet daarbij open welke partij hij als coalitiepartner zou accepteren. Sindsdien proberen zowel kanselier Viktor Klima als oppositieleider Jörg Haider, beiden tot nu toe zonder succes, Schüssel tot samenwerking over te halen.

Intussen raakt het geduld van de bevolking op. ,,Wij betalen deze lui om te werken, niet om spelletjes te spelen'', zegt een Oostenrijkse chirurg, die geen enkel begrip heeft voor de tactiek van Schüssel: ,,Het enige wat die man interesseert is of hij kanselier kan worden. De politieke schade door zijn pokerspel laat hem koud!'' Een sociaal-democraat schaamt zich voor ,,het gestuntel van Klima'' die zich laat vernederen door de ÖVP!: ,,Waarom zeggen ze niet gewoon: `Barst maar!' en gaan in oppositie? Dan maar een keer niet in de regering.''

Veel Oostenrijkers delen inmiddels deze woede. Uit gebrek aan nieuws over een toekomstige regering zijn de kranten ertoe overgegaan opiniepeilingen te houden en daarover te berichten. Daaruit blijkt dat SPÖ en FPÖ nu samen aan de top staan. Sommige opiniepeilers zien de partij van Haider zelfs al op de eerste plaats. De ÖVP, die drie maanden geleden met maar 415 stemmen achterstand derde werd, heeft nu tussen de vijf en zeven procent achterstand op de twee andere. De persoonlijke waardering voor Schüssel en Klima is eveneens sterk gedaald zodat in beide partijen stemmen opgaan om de leiders uit te wisselen.

Alleen bondspresident Thomas Klestil is tot nu toe onbeschadigd uit de strijd gekomen. Hij heeft een duidelijke voorkeur voor de voortzetting van de oude `rood-zwarte' coalitie. Op buitenlandse reizen wordt hij vaak met bezorgde vragen over Haider geconfronteerd en hij vreest dat Oostenrijk minder gerespecteerd zal worden als de FPÖ regeringspartij wordt. De verhouding tussen Klestil, zelf afkomstig uit de ÖVP, en Schüssel is gespannen. Conservatieve kranten als Die Presse en de Salzburger Nachrichten verwijten Klestil dat hij de ÖVP in een regering met de sociaal-democraten wil dwingen en daarmee zijn bevoegdheden overtreedt.

SPÖ en ÖVP maken elkaar niet alleen in de onderhandelingen het leven zuur. Zo wilde de SPÖ de hete hangijzers in subgroepen bespreken terwijl de ÖVP er op stond alle onderwerpen plenair te behandelen. Al deze grote en kleine conflicten worden in alle openheid uitgevochten. Over de inhoudelijke onderhandelingen hebben de partijen stilzwijgen afgesproken, maar de ÖVP laat duidelijk blijken met de SPÖ-voorstellen geen genoegen te nemen.

Breekpunten zijn bezuinigingen, pensioenen, gezinspolitiek en defensie. Bezuinigen willen beide partijen maar ze zijn er daarbij vooral op uit de eigen achterban te beschermen en die van de ander hard aan te pakken. De SPÖ pleit voor een afslanking van het ambtelijk apparaat, de ÖVP heeft vooral een verdere privatisering van de staatsbedrijven op het oog en een harde aanpak van misbruik van de sociale voorzieningen. Bij de pensioenen willen de sociaal-democraten meer gelijkheid tussen werknemers bij het bedrijfsleven en ambtenaren, de conservatieven willen de vervroegde pensionering afschaffen,, evenals het recht van vrouwen om vijf jaar eerder met pensioen te gaan. Bij de gezinspolitiek eist de SPÖ recht op deeltijdwerk en meer crèches, de ÖVP wil ook niet-werkende vrouwen een moederschapsverlof betalen en de rechten van het gezin in de grondwet vastleggen. Dit om te voorkomen dat samenwonenden of homoseksuelen dezelfde rechten als echtparen zouden kunnen krijgen. Wat toetreding tot de NAVO betreft staan SPÖ en ÖVP lijnrecht tegenover elkaar.

Bondspresident Klestil wilde voor de jaarwisseling horen of verdere samenwerking tussen SPÖ en ÖVP mogelijk was, maar verleende uitstel tot midden januari omdat de partijen nog geen stap verder waren gekomen. Gisteren liet een van de SPÖ-onderhandelaars, kamervoorzitter Heinz Fischer, weten dat waarschijnlijk ook midden januari van een regeringsovereenkomst nog geen sprake zal zijn.