De posters belanden rond het dorps plein, in het café, op de school voor glaskunst en achter de winkelruiten in het dorp. Een oude mevrouw vraagt aan Jasperse of ze een affiche mag inlijsten als herinnering. Een paar mensen komen naar haar toe om zich voor te stellen. Jasperse legt de burgemeester uit dat men in Nederland vlaggen uithangt om te herdenken en dat zij met dit kunstproject haar zus herdenkt.

Als ik Jasperse ontmoet in een café is het net of ik een afspraak heb met een oude bekende. Haar verslag dat ik op het Internet heb gelezen, heeft haar een gezicht gegeven. Ze is tenger en lijkt op de foto van haar zusje, misschien komt het door de stalen bril. Jasperse vertelt dat zij een intensieve briefwisseling met haar zus onderhield en dat ze een diepe band hadden. Ik vraag haar waarom ze haar rouwverwerking/herdenking in de vorm van een kunst-project heeft gegoten. Jasperse denkt even na, voordat ze haar antwoord zorgvuldig formuleert. Ze is nu eenmaal kunstenaar en haar vertrekpunt voor projecten ligt altijd dicht bij haarzelf en de gebeurtenissen in haar omgeving.

Tijdens een groepstentoonstelling One Hour Art, in het Amsterdamse centrum Arti et Amicitae (1995), stond Jasperse als een bevroren beeld een uur te tongzoenen met een jongeman. Deze performance heette De Kus. Ze vertelt dat ze nooit eerder, en ook niet later, heeft gezoend met de jongen, een collega-kunstenaar, en er stijve kaken van kreeg. Als ik door vraag biecht ze op dat haar ex-man haar nooit in het openbaar wilde zoenen. Blijkbaar werkte dit inspirerend.

We praten over Internetkunst, of het persoonlijke van het medium invloed heeft op het kunstwerk. Een website bekijk je immers meestal in je eentje, bovendien kun je direct reageren. Jasperse kreeg veel e-mail, ook van mensen die een vergelijkbare geschiedenis hebben meegemaakt: een onopgeloste moord, een verdwijning van een geliefd familelid. Uit haar tas haalt Jasperse het boek Mijn moordkuil van de Amerikaanse misdaadschrijver James Ellroy, een obsessief verslag van het mislukte on derzoek naar de moord op zijn moeder. Haar lichaam werd gevonden toen Ellroy tien jaar oud was. Net als Ellroy probeert Jasperse haar ervaringen toegankelijk te maken en haar zus door middel van het kuntwerk te eren. ,,De moord op zijn moeder is ook nooit opgelost,'' zegt ze.

,,Denk je dat je de moord op je zus kunt oplossen?'' vraag ik. Jasperse antwoordt dat het politieonderzoek gesloten is en dat het pas heropend kan worden na een concrete aanwijzing. ,,Ik ben geen detective, maar natuurlijk wil ik weten wat er gebeurd is. Ik wil het volledige politierapport laten beoordelen door een Nederlandse rechercheur. Is het onderzoek volledig? Zijn de verhoren goed afgenomen en rechtvaardigen de resultaten de uitspraak die vier jaar geleden werd gedaan, namelijk dat niemand in verband kon worden gebracht met Lidwines verdrinkingsdood?''.

Cameraman Albert van der Wildt heeft elf tapes van een uur volgeschoten. Jasperse vertelt dat ze begonnen is met een ruwe montage. ,,We mochten overal filmen,'' zegt Jasperse. ,,De mensen daar zijn nog niet media-bewust. Als je met een kleine digitale camera aan komt zetten, denken ze dat het niet professioneel is. De gebeurtenissen zijn zo gefilmd dat je alles ziet met mijn ogen.''

Jasperse kreeg de laatste dag dat ze in Tsjechië was getuigenverklaringen van de politie. Door die verklaringen is er nog een aantal mensen met wie ze wil praten, zoals de vrouw die Lidwine waarschijnlijk als laatste in levende lijve heeft gezien en de plaatselijke kroegbaas. Eind september zal Josephine Jasperse terug gaan naar Zelezny Brod. Haar belevenissen zullen weer via het Internet te volgen zijn. ,,Met mijn project wilde ik een mooi beeld neerzetten, dat stekelig werkt. Ik ging met de waarschuwing dat de bevolking me zou kunnen negeren, dat Lidwine misschien vergeten was en dat er mogelijk geen reactie zou komen op mijn actie en vragen. Het tegendeel bleek waar! Mijn zusje was nog bijna voelbaar aanwezig.''

http://www.sandberg.nl/tsjechie, zowel engels- als nederlandstalig.

James Ellroy: Mijn moordkuil (Oorspronkelijke titel My Dark Places), Vertaling Tinke Davids. Uitg. De Arbeiderspers, 425 blz. Prijs f 29,90.

Terug