Millenniumbug veroorzaakt geen problemen

Door een onzer redacteuren
ROTTERDAM, 3 JAN. De millenniumbug heeft niet toegeslagen. Nu van Nieuw Zeeland, Japan en Korea tot aan West-Europa het zakelijke en financiële verkeer weer op gang is gekomen kan veilig worden geconcludeerd dat de gevreesde chaos niet zal uitbreken. Wat er nog aan storingen zal optreden komt niet synchroon en kan worden verholpen zonder dat nationale systemen gevaar lopen.

Toen zaterdagochtend om 10 uur Nederlandse tijd ten slotte ook Alaska in het jaar 2000 was aangekomen stond al vast dat ook het risico van een onbedoelde kernoorlog was geweken. Kennelijk is de zogenoemde Y2K-bug mondiaal goed en op tijd hersteld. De lijst met opgetreden kleine millenniumstoringen (bij kerncentrales in Japan, elektriciteitscentrales in India, een Amerikaanse spionagesatelliet, hier en daar een creditcard-verwerking) is wonderlijk kort. Cuba heeft de ophef rond de millenniumfout al als een kapitalistische samenzwering afgedaan.

Doemdenkers die waren uitgeweken naar eilanden in de Grote Oceaan of die zich verschansten in ondergrondse bunkers van waaruit zij nu enigszins schaapachtig de pers te woord staan hebben ongelijk gekregen. Toch waarschuwen automatiseringsexperts in koor dat het gevaar van computerfalen nog lang niet is geweken. De toonaangevende Gartner Group, die met zijn onheilspellende analyses niet weinig heeft bijgedragen aan de spanning, gaat er vanuit dat maar 10 procent van de ongerepareerde Y2K-fouten zich in de eerste twee weken van het jaar zal openbaren. Ook Bill Gates van Microsoft en de Canadese automatiseringsdeskundige Peter de Jager, die met zijn Doomsday 2000-artikel in het tijdschrift Computerworld (september 1993) het probleem wereldwijd onder de aandacht bracht, waarschuwen tegen te vroeg optimisme. Er komt nog een min of meer onverwachte schrikkeldag op 29 februari. Maar de meeste bedrijven verwachten daar geen enkel probleem van.

Onvermijdelijk wordt nu de vraag gesteld of de 99/00 fout de hele reparatie-inspanning wel waard is geweest. Daarop heeft Jan Timmer, voorzitter van het landelijk Millennium Platform, al antwoord gegeven: vitale sectoren en grote bedrijven en instellingen hadden geen keus. Nederland spendeerde 20 miljard gulden aan de reparatie van de Y2K- fouten.

Inspanning lijkt onnodig

Alleen kleine familiebedrijfjes, de 'mom and pop shops', zoals president Clinton ze noemde, konden zich de luxe veroorloven simpelweg af te wachten of er wel of niet iets zou gebeuren. De stagnatie die een fout daar oplevert is overkomelijk en een storing die zich al manifesteert wordt makkelijk gevonden. Maar wie besloot het Y2K-probleem aan te pakken vóór het toesloeg stond voor de taak naar tijdigheid én volledigheid te streven. Die taak was zwaar: het ging niet om het zoeken naar een speld in een hooiberg maar proberen vast te stellen of er meer dan één speld in de hooiberg zat. De hele hooiberg moest van zijn plaats. Bedrijven of organisaties die het Y2K- probleem aanpakten konden het niet bij half werk laten. Bovendien moesten zij 'audits' (controles) laten uitvoeren door externe deskundigen en moest ook een waterdicht noodplan worden opgesteld voor het geval de computers of de stroom en telefoon toch uitvielen. Men heeft al lang van te voren kunnen uitrekenen dat het veel geld zou gaan kosten.

Daar staat nu de continuïteit in de bedrijfsvoering tegenover. En nog meer: er is veel nuttige aandacht geweest voor noodplannen en binnen allerlei fel concurrerende sectoren (zoals de markt voor mobiele telefonie) is opeens heel vruchtbare samenwerking tot stand gekomen.

Toch zit de wereld op dit moment met een groot onopgelost raadsel. Bedrijven en instellingen in West-Europa die de Y2K-bug repareerden stelden daarbij regelmatig vast dat het achterwege laten van maatregelen tot ernstige storingen had geleid. Dit soort uitspraken kwam in Nederland onder meer uit de hoek van elektriciteitscentrales, van de NAM en van KPN. In haar laatste internationale Y2K-status overzicht van begin december 1999 concludeerde de Gartner Group dat in veel landen de millennium-inspanning ver onder de maat was geweest. In Europese landen als Noorwegen, Finland, Portugal, Griekenland en Hongarije liepen onder meer procesindustrie en luchtvaartsector een hoog risico, in Bulgarije zelfs een 'zeer hoog risico'. Buiten Europa was het beeld op veel plaatsen nog ongunstiger: voor Afrika, het Midden-Oosten en het Indiase subcontinent hield men het hart vast. Maar ook uit deze streken zijn na de millenniumwisseling vrijwel geen Y2K- gerelateerde storingen gemeld. Daarmee lijkt de 'mom and pop shop' extra steun te krijgen voor zijn laconieke houding.

De sceptici houden het er voorlopig liever op dat wel degelijk Y2K- storingen optraden, maar dat ze niet catastrofaal waren. En dat veel storingen niet zijn gemeld en misschien stilletjes verholpen. Het Pentagon hield de storing bij een spionagesatelliet geheim tot bleek dat het de enige storing was.