Dossier Suriname

Nieuws

Decembermoorden

Achtergrond

Verhouding met Nederland

Links

De campagnes voor de parlementsverkiezingen in Suriname zijn in volle gang. Met de opening van de brug over de Suriname-rivier vonden ze gisteren een voorlopig hoogtepunt.

Door onze redacteur JOOST ORANJE

PARAMARIBO, 20 MEI. Daar staat hij dan. Strak in zwart pak, de schoenen met twee kleuren leer glimmend gepoetst. Even daarvoor was hij statig uit zijn zwarte Cadillac Concourse de Ville gestapt, tussen een haag van mensen in traditionele klederdracht van alle Surinaamse culturen, opzwepend aangekondigd door zijn woordvoerder Borger Breeveld, die deze middag dienst doet als spreekstalmeester. "Ja, mensen de president! Hij is er! Verwelkom hem! Jules Albert Wijdenbosch, staatshoofd van Suriname, blikt schijnbaar onbewogen de menigte in. Hij zwaait minzaam, haalt vermoeid de bril van zijn neus, wrijft vervolgens even met de hand over het gezicht. Het moet duidelijk zijn: in ons midden is een groot staatsman, een visionair politicus die op "deze dag van nationale gebeurtenis" (Breeveld) zijn kroonjuwelen toont aan het volk. Achter hem doemt de indrukwekkende gestalte op van de ruim anderhalf kilometer lange brug over de Suriname-rivier, die de stad Paramaribo verbindt met het oosten van het land. Decennia hebben politici er beloftes over gedaan, maar hij, Jules Albert Wijdensbosch, realiseerde het. En niet alleen deze brug, ook een verbinding over de Coppename-rivier, die 30 juni vorig jaar werd opgeleverd. En zo, benadrukt Wijdensbosch in zijn lange speech, wordt Suriname " ontsloten", komt "een droom van ons volk" uit en natuurlijk ook van hemzelf. Had niet ook Martin Luther King, memoreert de president, een droom over de emancipatie van de Afro- Amerikanen?

De mensen schreeuwen als het moet, klappen als het ze wordt gevraagd, zijn één minuut stil als de enige dode wordt betreurd die bij het bouwen van de brug het leven liet. Ze trotseren de hevige tropische slagregens, zwaaien met geel-blauwe vlaggetjes van Wijdensbosch' partij DNP 2000 en lopen rond in T-shirts met het opschrift Wi wani Bosje baka! (Wij willen Bosje terug!). Maar of dat lukt, is allerminst zeker. Want waar Wijdenbosch zelf de oplevering van de twee prestigieuze bruggen als kroon op zijn regeerperiode ziet, halen zijn tegenstanders dit wapenfeit juist aan ter illustratie van het financiële wanbeleid dat de president heeft gevoerd.

Hoewel nergens precies is te achterhalen wat de exacte kosten zijn geweest van de bouw van de twee bruggen (de offerte was 138 miljoen gulden, maar uiteindelijk zou er 168 miljoen zijn uitgegeven), is het zeker dat het gehele bedrag rechtstreeks uit de Surinaamse begroting - in totaal ongeveer 300 miljoen per jaar - op tafel is gelegd. Leningen? Lang lopende kredieten? De kosten uitspreiden over meerdere generaties? Geen sprake van, besloot Wijdenbosch. Nu meteen het geld op tafel. En zo kan hij, vier dagen voor de vervroegde parlementsverkiezingen, zijn finest hour beleven. "Een ongegeneerde verkiezingsstunt", zegt een Westerse diplomaat. "Ik ben benieuwd of het Surinaamse volk aanstaande donderdag hier doorheen prikt." De balans van de regering- Wijdenbosch is inderdaad weinig positief. De bruggen mogen dan een infrastructurele doorbraak zijn in Suriname, er is ook een hoge prijs voor betaald. De staatskas is leeg, de schulden lopen in de honderden miljoenen dollars, de prijzen stijgen onrustbarend, evenals de rente. De gezondheidszorg en het onderwijs bevinden zich in een crisis en openbaarheid van bestuur is ver te zoeken. De maatschappelijke onrust in het land liep in mei vorig jaar zo hoog op dat Wijdenbosch uiteindelijk niet aan het uitschrijven van vervroegde parlementsverkiezingen ontkwam. De onvrede over 'Bosje' manifesteerde zich destijds in brede lagen van de samenleving en escaleerde zelfs zo dat oud-legerleider Desi Bouterse, die Wijdenbosch in 1996 notabene als presidentskandidaat naar voren had geschoven, hem keihard liet vallen. De president sloeg evenwel onverwacht terug. Hij veroorzaakte een scheuring in de regerende NDP en richtte een eigen partij op: DNP 2000. Maar wat belangrijker was: hij slaagde er ook in het informele machtscircuit rond Bouterse los te weken. Invloedrijke NDP'ers liepen massaal over, met hun geld, hun concessies voor de hout- of goudwinning en delen van het illegale circuit. Etienne Boereveen, machtig compaan van Bouterse, leidt nu Wijdensbosch' kabinet. Melvin Linscheer, hoofd van de gevreesde inlichtingendienst die naar verluidt tussen de drie- en vierhonderd leden telt, werkt ook voor de president. Bouterse's NDP, opgegaan in de 'Millenium Combinatie', en DNP 2000 strijden nu tegen elkaar en tegen het Nieuw Front, de bundeling van vier 'oude partijen': de Creoolse NPS, de Hindostaanse VHP, de Javaanse Pertjajah Luhur en de Surinaamse Partij van de Arbeid. Daarnaast kent het politeke speelveld nog een aantal kleinere partijen die wellicht een kans maken op één van de 51 zetels in De Nationale Assemblee (DNA). Onder hen DA'91 (de 'D66 van Suriname'), de vernieuwingsbeweging DOE, en de landbouwpartij PVF.

Het Nieuw Front (NF) karakteriseert de verkiezingen graag als een breuk in het potverterende beleid. Maar hoewel de oude politieke partijen het in de peilingen niet slecht doen, is het de vraag of zij, eventueel met een aantal kleinere partners, het magische getal van 34 zetels in DNA kunnen behalen. Bij deze tweederde meerderheid wordt de komende president, die in Suriname verregaande uitvoerende bevoegdheden heeft, rechtstreeks benoemd. Zo niet, dan moet er een Verenigde Volksvergadering komen waarin 871 leden via een gewone meerderheid het staatshoofd kiezen. Net als in 1996, toen Wijdenbosch verkozen werd, wordt er dan gevreesd voor een "paradijs van omkoping". Onwaarschijnlijk is de komst van zo'n volksvergadering niet. Het Nieuw Front is intern verdeeld over zijn presidentskandidaat en is instabieler dan ooit. Nu al gaan er geruchten dat diverse NF-kandidaten al zouden zijn omgekocht om straks, na de verkiezingen, ervoor te zorgen dat de tweederde meerderheid onbereikbaar wordt. In ieder geval biedt de onvoorspelbaarheid, verdeeldheid en versplintering van de Surinaamse politiek Wijdenbosch een prachtig speelveld. Dat de president daarmee uit de voeten kan, heeft hij inmiddels bewezen. Hij stelt zich graag boven de mensen en weigert bijvoorbeeld een tv-debat aan te gaan met zijn opponenten. Tijdens de openingsceremonie van de nieuwe brug spreekt hij zelfverzekerd en met een knipoog naar zijn huidige politieke tegenstanders: " Het succes heeft vele vaders, maar de mislukking is een wees." Dan is het grote moment daar. Wijdenbosch biedt de brug, verrezen "met hulp van de Almachtige", aan het volk aan. Een groot geheim zal vervolgens worden onthuld. Wat zal de naam van de nieuwe verbinding worden? Borger Breeveld voert professioneel de spanning op. Veelzeggende onderlingende blikken onder het aanwezige corps diplomatique. Strakke gezichten bij de mannen van bouwer Ballast Nedam. "Volk van Suriname: hier is de Jules Albert Wijdenbosch-brug! " De mensen juichen. En mogen dan allemaal voor het eerst de brug betreden. Achter de president natuurlijk, dat wel.

Eerste deel in een serie artikelen over de vervroegde Surinaamse parlementsverkiezingen op 25 mei.