Genetische manipulatie

Nieuws

Wat is genetische manipulatie?

GM-voedsel

Gentherapie

Biotech-industrie

Meningen

Links

Het Europese Parlement wil genetisch gemanipuleerde gewassen weer toelaten tot de Europese markt. Maar een eind van de boycot op deze gewassen is niet in zicht zolang een besluit van de Europese Commissie ontbreekt.

Door onze redacteur MARCEL AAN DE BRUGH

ROTTERDAM, 14 APRIL. Het Europees Parlement heeft gisteren ingestemd met de toelating van genetisch gemanipuleerde landbouwproducten in de Europese Unie. Sinds juni 1999 geldt in de EU een boycot op zulke producten, die vooral uit de Verenigde Staten komen. Of die beslissing van het parlement een eind maakt aan de Europese boycot is niet zeker. "Het is geen vrijbrief om de grenzen nu open te zetten voor genetisch gemanipuleerde producten", aldus een woordvoerder van het ministerie van Milieu (VROM). "Het parlement geeft hiermee een belangrijk signaal, maar de Europese Commissie moet er nog mee instemmen."

EuropaBio, de koepel van Europese biotech-bedrijven, heeft zich positief uitgesproken over de beslissing van het Europees Parlement. Maar Judith van Veen, van het Leidse biotech-bedrijf ZenecaMogen, wijst erop dat de beslissing nog niet betekent dat de genetisch gemanipuleerde gewassen (gengewassen) binnenkort de Europese markt overspoelen. "Het is maar de vraag hoe de Europese Commissie zich uitspreekt over de herziening van de zogeheten richtlijn 90/220", aldus Van Veen.

Deze richtlijn bepaalt de procedure voor het doen van veldproeven met genetisch gemanipuleerde organismen en de markttoelating van die organismen. De laatste jaren zijn heftige discussies gevoerd over de richtlijn. Organisaties als Greenpeace hebben gelobbyd voor strengere regelgeving. De bestaande richtlijn zou de milieuveiligheid en de gezondheid van de mens onvoldoende garanderen.

Het Europese Parlement heeft gisteren ingestemd met herziening ervan. De nieuwe richtlijn is deels gebaseerd op het Biosafety Protocol dat 130 landen in januari in Montreal ondertekenden. Volgens dit protocol kunnen landen de import van genetisch gemanipuleerde gewassen weigeren als twijfel bestaat over de veiligheid van deze producten. De nieuwe richtlijn eist ook dat een fabrikant zijn product blijft testen op veiligheidsaspecten zodra het op de markt is. Doen zich problemen voor, dan kan het van de markt worden gehaald.

De Europese Commissie beraadt zich al jaren over de herziening van de richtlijn. "Er is nog geen akkoord over alle amendementen", aldus Van Veen van ZenecaMogen, dat onder andere genetisch gemanipuleerde tomaten en wortels ontwikkelt. De commissie moet bijvoorbeeld nog een besluit nemen over gengewassen die resistent zijn tegen antibiotica. De vrees bestaat dat de resistentie over kan gaan op bacteriën in het maagdarmkanaal van mens en dier (zoals koeien en varkens). Antibiotica, gebruikt tegen infectieziekten, zouden dan minder goed werken. Hoewel er wetenschappelijk weinig aanwijzingen zijn voor zo'n scenario, liggen er voorstellen om vanaf 2005 geen gengewassen meer toe te laten die resistent zijn tegen antibiotica. Daarnaast is er veel discussie over het zogeheten time-limited consent. Tot nu toe kregen bedrijven voor hun gengewassen een toelating voor onbepaalde tijd. De nieuwe richtlijn gaat die periode waarschijnlijk aan banden leggen. "Maar het is nog niet duidelijk hoe lang je toestemming krijgt om een product op de markt te zetten. Moet dat acht jaar zijn, tien jaar of twaalf jaar?", aldus Van Veen. Evenmin is duidelijk wat er moet gebeuren als zo'n periode afloopt. "Moet een bedrijf dan een nieuwe aanvraag indienen, of eindigt de toelating gewoon?"

Over dit soort vragen voert de Europese Commissie heftige discussies. "Er zitten dus nog wel wat bottle-necks'', zegt Van Veen. Daarom is het verre van zeker of de boycot op gengewassen binnenkort wordt opgeheven. ZenecaMogen wacht bijvoorbeeld al sinds 1996 op markttoelating van zijn tomaat die door een genetische aanpassing makkelijker te verwerken is. "We hebben de procedure bijna helemaal doorlopen, maar het stokt al twee jaar met de definitieve goedkeuring."

Bedrijven als Novartis, Aventis, Monsanto en DuPont, die miljoenen investeren in de ontwikkeling van gengewassen, zullen tevreden zijn met de beslissing van het Europees Parlement. De bedrijven willen hun gengewassen, die voornamelijk worden geteelt in de VS, graag afzetten op de Europese markt. Bovendien hopen ze dat er meer mogelijkheden zullen komen om veldproeven te doen, zodra de richtlijn herzien is. Van alle veldproeven met gengewassen in de wereld vindt bijna 80 procent in de Verenigde Staten plaats, en 9 procent in Canada. De meest gemanipuleerde gewassen zijn maïs (37 procent van alle veldproeven), aardappel (12), koolzaad (11), soja (9) en tomaat (8). Van alle proeven met genetisch gemanipuleerde organismen gebeurt bijna 99 procent met planten en 1 procent met bacteriën. Er zijn amper veldproeven met virussen, schimmels en dieren.