Genetische manipulatie

Nieuws

Wat is genetische manipulatie?

GM-voedsel

Gentherapie

Biotech-industrie

Meningen

Links

In Montréal proberen voor- en tegenstanders het deze week eens te worden over de risico's van Dossier.GM. Wordt het milieu bedreigd, of gaat het alleen over handel?

Door onze redacteur PAUL LUTTIKHUIS

26 JANUARI 2000. Een natuurlijke tomaat is honderden keren kleiner dan het rode ding dat tegenwoordig in de winkel ligt. En rood is hij zelden. Steven Tankley, hoogleraar plantenteelt aan de universiteit van Cornell, begrijpt niet waarom mensen zich zo druk maken over Dossier.GM. ,,De tomaten die we hebben gecreëerd kunnen al lang niet meer zonder verzorging door de mens.''

Op een conferentie van de VN, deze week in Montréal, proberen 138 landen een akkoord te bereiken over `biosafety' – biologische verscheidenheid en de veiligheid van genetische manipulatie van planten en dieren. Net als de meeste voorstanders begrijpt Steven Tankley niets van de bezwaren – vooral in Europa – tegen de Dossier.GM. Hij beschouwt de techniek, waarbij planten en ook dieren worden `verbeterd' door een technische ingreep in het erfelijk materiaal, als een zegen. Tankley weet zich daarbij gesteund door de Amerikaanse overheid.

Al een aantal jaren wordt in de VS maïs, soja en katoen geteeld waarvan de genen zodanig gemanipuleerd zijn, dat ze bijvoorbeeld resistent worden tegen bepaalde pesticiden. Niemand maakte daar een probleem van, ook in Europa niet, althans tot voor kort. Maar de sfeer is veranderd. Gekke koeien en dioxine-kippen hebben op zichzelf niets met biotechnologie te maken, maar vergrootten wel de onzekerheid over het voedsel. De waarschuwende vinger van milieuorganisaties deed de rest.

Al dat geknoei met de genen van planten, dat kan nooit goed zijn. De consument eist daarom steeds vaker `natuurlijke' voeding. En dat is nu precies wat Tankley bedoelt. Die natuurlijkheid bestaat al lang niet meer.

Achter dit met emoties overladen debat gaat een tweede debat schuil. In de VS is inmiddels voor miljarden geïnvesteerd in de nieuwe technologie. Dat geld moet wel worden terugverdiend. Vandaar dat Amerika zich deze week bij de onderhandelingen in Montréal keihard opstelt. Aan het eind van de week moet een verdrag worden gesloten, maar de standpunten liggen nog ver uiteen.

De VS, die met vijf andere landen (waaronder gastland Canada en Argentinië) de Miami-groep vormen, voelen niets voor een streng akkoord. Als het aan hen ligt worden er alleen wat globale afspraken gemaakt over controle en veiligheid. Het door Europa gehanteerde `voorzorgsprincipe' (niets doen zolang de veiligheid niet gegarandeerd kan worden) is hun een doorn in het oog. In ieder geval mag de vrije handel er niet door in gevaar komen. De Miami-groep wil het Protocol ondergeschikt maken aan afspraken van de Wereld Handelsorganisatie.

Europa stelt juist harde eisen. Het voorzorgsprincipe is voor hen tamelijk heilig en de herkomst van producten moet onder alle omstandigheden te achterhalen zijn. Dus moeten er gescheiden productiestromen komen voor gemanipuleerde en niet-gemanipuleerde producten en dus moeten er dwingende afspraken worden gemaakt over etikettering. Bovendien moeten landen de mogelijkheid krijgen om biotechnologische producten te weigeren.

Beide kampen omkleden hun stellingname met soms tegengestelde argumenten. De voorstanders van biotechnologie stellen dat de voedselproductie met traditionele veredelingstechnieken onvoldoende kan worden opgevoerd om in de toekomst iedereen te kunnen voeden. Ze verwijzen naar de rijst die technologisch verrijkt wordt met vitamine A. Vooral in de Derde Wereld lijden veel mensen aan een vitamine A-tekort. Volgens de tegenstanders is niet de rijst de schuld van het vitamine-tekort, maar de armoede. ,,Mensen hebben niet genoeg geld om fruit te kopen'', aldus Susan Mayer van het Britse Genewatch.

Voorstanders van de techniek noemen de veiligheidseisen onnodig hoog.. Maar volgens Benedikt Haerlin van Greenpeace is dat niet waar. ,,We leggen onze risiconorm niet te hoog'', aldus Haerlin. ,,We zeggen dat het niet mogelijk is om een norm te stellen, omdat de kennis ontbreekt.''