Genetische manipulatie

Nieuws

Wat is genetische manipulatie?

GM-voedsel

Gentherapie

Biotech-industrie

Meningen

Links

Terwijl Amerikaanse boeren zich vol overgave storten op biotechnologie, weigeren Europese consumenten de gen-producten. Langzaam aan beginnen de VS zich hierover behoorlijk ongerust te maken.

Door onze redacteur MARCEL AAN DE BRUGH

21 JANUARI 2000. Waarom komt de biotechnologie in Europa zo moeilijk van de grond, terwijl zij in de Verenigde Staten zo'n succes is? Waarom weigert de Europese burger genetisch gemanipuleerde voedingsmiddelen, en lijkt de Amerikaanse burger zich niet druk te maken over `gen-voedsel'? Talloze redenen werden naar voren gebracht tijdens het symposium `Biotechnology; the science and the impact', dat gisteren en vandaag werd gehouden door de Amerikaanse ambassade.

Minister Borst (Volksgezondheid) liet gisteren al doorschemeren dat het moeilijk is om met droge ogen aan een buitenstaander uit te leggen hoe tegenstrijdig soms het Nederlandse beleid is op het gebied van Dossier.GM. Hetzelfde geldt op Europees niveau. De burger blijft met een ongemakkelijk gevoel achter. Is die genetisch gemanipuleerde plant nu wel of niet veilig? In de Verenigde Staten is die stem veel eenduidiger: biotech is goed voor u! Het land investeert ook vele malen meer in de technologie dan Europa.

Ook de voedselcrises van de laatste jaren werd tijdens het symposium aangevoerd als angstfactor. Na de varkenspest, de BSE-crisis en de dioxine-kippen, is de voedselindustrie verdacht. Bovendien is het de burger lang niet altijd duidelijk wat het voordeel van een genetisch gemanipuleerd product is. Hij heeft het gevoel dat machtige Amerikaanse multinationals hem wat door de keel willen duwen. De burger is ook slecht op de hoogte van de Europese regelgeving.

Minister Jorritsma van Economische Zaken kondigde gisteren aan meer te zullen doen om de biotechnologie in Nederland te stimuleren. Of dat in samenspraak gaat met andere ministeries werd niet duidelijk.

,,Er mijmert een knagend gevoel van onmacht', zei de Belgische plantenbiotechnoloog prof.dr. Marc van Montagu gisteren tijdens het symposium. Tijdens de conferentie kwamen talloze redenen bovendrijven die het gapende verschil tussen de Verenigde Staten en Europa op het gebied van biotechnologie moesten verklaren.

Waarom floreert de techniek van genetische manipulatie zo in Amerika en waarom ontwikkelt zij zich in Europa zo moeizaam? ,,De burger heeft het gevoel dat hij moet eten wat Amerikaanse multinationals in grote boten aanvoeren.'

Het was slechts een van de verklaringen die werden aangevoerd. ,,De problemen zijn een gevolg van de food scare die is ontstaan na de varkenspest, de BSE-koeien en de dioxine-kippen. Ook al heeft dat allemaal niks met biotechnologie te maken, de burger legt toch de associatie met gen-voedsel', legde een Amerikaanse gast uit. ,,Het zit 'm in de culturele achtergrond', beweerde een ander. ,,Europeanen zijn van nature wat terughoudender en risicomijdend. Amerikanen hebben van huis uit een pioniersgeest.'

Amerikanen hebben moeite om de biotech-afkeer in Europa te begrijpen. Ze fronsen hun wenkbrauwen. Het gaat toch om een prachtige technologie, met enorme mogelijkheden? Vorige week publiceerde het wetenschappelijk tijdschrift Science nog een artikel over genetisch gemanipuleerde rijst met extra vitamine A. ,,Een prachtig product voor de ontwikkelingslanden waar honderden miljoenen mensen lijden aan vitamine A tekort'', zei prof.dr. Chris Somerville van Stanford University. ,,Met klassieke veredeling was dit nooit gelukt. De wetenschappers die de rijst hebben ontwikkeld geven hun kennis door aan het rijstinstituut op de Filippijnen, die het vervolgens weer kostenloos wil verspreiden aan rijstboeren.'' Somerville ziet duidelijk voordelen voor biotechnologie in ontwikkelingslanden. ,,Veertig procent van de oogst in Azië en Afrika gaat verloren aan ziekten en plagen. Via biotechnologie kunnen we gewassen resistent maken tegen virussen, schimmels of insecten.''

In de Verenigde Staten is het areaal genetisch gemanipuleerde (GG) gewassen fors gestegen. Bedroeg het areaal GG-soja enkele jaren geleden nog zo'n 4 procent van het totaal, vorig jaar was dat al ruim 50 procent. Iets dergelijks geldt voor maïs en katoen. Toch raken de Amerikaanse landbouwers langzaam ongerust nu blijkt dat ze hun product niet af kunnen zetten op de Europese markt. De soja blijft in hun silo's liggen. Amerika heeft er dus baat bij als biotechnologie meer voet aan de grond krijgt in Europa.

Maar van enige omslag lijkt vooralsnog geen sprake. Er rust in Europa nog steeds een moratorium op de import van GG-gewassen. De groei van de biotech-industrie speelt zich vooral af in de medische sector, de zogenaamde rode biotechnologie, en niet de agrarische sector, de groene biotechnologie . ,,Wat ontbreekt is een gezaghebbende stem die met goede argumenten tegenwicht biedt tegen de gekleurde en onrustmakende berichten van Greenpeace'', aldus George Post. De Belg Van Montagu gaf toe dat het in Europa ontbreekt aan een informatiebron die met gezag en geloofwaardigheid uitlegt wat biotechnologie is, wat de risico's zijn en wat er aan regelgeving bestaat.

Er liggen voorstellen om de Europese richtlijnen voor het testen van GG-organismen aan te passen. Volgens die voorstellen moeten in het vervolg ook de ecologische risico's op lange termijn in kaart worden gebracht. Bovendien gaan ethische aspecten meewegen in het goed- of afkeuren van aanvragen om proeven te doen met GG-organismen. Weet de burger dat? ,,Het publiek heeft recht op eerlijke informatie'', aldus Post. ,,Het moet weten wat de risico's zijn, maar wel in perspectief. Want risico's zijn er altijd, met elke technologie. Als mensen denken dat ze in een risicoloze maatschappij leven, is er iets ernstig mis met ze.''