Genetische manipulatie

Nieuws

Wat is genetische manipulatie?

GM-voedsel

Gentherapie

Biotech-industrie

Meningen

Links

Beleidsmakers moeten de uitgangspunten formuleren op basis waarvan wetenschappers hun biotechnologisch onderzoek kunnen voortzetten, vindt Cynthia P. Schneider, die het debat over biotechnologie in NRC Handelsblad aanzwengelde.

19 FEBRUARI 2000. Uit de discussie over biotechnologie die de afgelopen weken in deze krant en elders is gevoerd, blijkt dat het onderwerp leeft. De deelnemers leken het erover eens te zijn dat de consument zelf de keuze voor genetisch gemodificeerde bestanddelen moet kunnen maken en dat er bescherming moet zijn tegen schadelijke voedingsmiddelen. Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan.

Er moet nu een etiketteringsnorm worden ontwikkeld en een voorlichtingscampagne opgezet die de consument alle onpartijdige informatie verschaffen om die keus te kunnen maken. Het besef dat niets in dit leven risicoloos is, ook niet de traditionele voedingsmiddelen die al duizenden jaren worden gebruikt, moet daarbij niet uit het oog worden verloren.

Op een aantal cruciale vragen zal dan een antwoord moeten worden gevonden. Wat moet er precies op het etiket staan? Welke uitspraken kunnen gedaan worden over GM en `non-GM'-voedsel? Bij welke drempelwaarden wordt etikettering verplicht? Welke testmethoden bieden zowel fabrikant als consument de garantie van een betrouwbare en eerlijke meting? Pas wanneer deze vragen zijn beantwoord, kunnen de consumenten een werkelijk vrije, geļnformeerde keuze maken.

In verschillende reacties op mijn artikel van 15 januari werd opgemerkt dat ik ten onrechte de biotechnologie had vergeleken met de al eeuwen bestaande praktijk van het kruisen van soorten. Ik heb die vergelijking inderdaad gemaakt en daaraan toegevoegd: ,,[...] maar tegenwoordig gebeurt de genetische modificatie met grotere kennis van zaken en precisie.'' Daarmee wilde ik onderstrepen dat het inbrengen van genen via DNA nauwkeuriger, meer gericht is dan traditionele kruisingsmethoden. Want het betreft slechts de wijziging van enkele welbepaalde kenmerken en niet de combinatie van een hele reeks wenselijke en ongewenste eigenschappen. Dat maakt het resultaat voorspelbaarder, niet minder voorspelbaar.

Een aantal auteurs ging in op het probleem dat genen van GM-variėteiten terechtkomen in verwante wilde soorten. Deze bezorgdheid over nieuwe variėteiten is terecht – of ze nu via genetische modificatie of via traditioneel kruisen tot stand zijn gekomen. Biologen wijzen erop dat overdracht van genen in de natuur altijd al heeft plaatsgehad, en dat genenoverdracht zelfs een typisch kenmerk van de evolutie is. Daarbij leert de ervaring tot op heden dat genen alleen kunnen worden overgenomen door nauw verwante soorten, zodat wilde planten die in de buurt van biotechnologisch gewijzigde gewassen groeien, daar tot dusver geen gevolgen van ondervinden. Om de kans dat insecten resistent raken tegen `Bt' (insecticide dat wordt geproduceerd door een aantal GM-gewassen) zo klein mogelijk te maken, hebben overheid en telers in de Verenigde Staten in onderling overleg regels opgesteld voor het aanhouden van bufferzones met traditioneel gekweekte variėteiten rondom GM-gewassen.

Enkele reacties noemden de studie naar de monarchvlinder, die veel stof heeft doen opwaaien omdat ze zou aangeven dat stuifmeel van Bt-maļs schadelijk kan zijn voor de monarchvlinder. Maar zelfs de bioloog die dat onderzocht, heeft verklaard dat hij zijn experiment verrichtte onder omstandigheden die geen verband hielden met de in de natuur voorkomende situatie. Hij wees er bovendien op dat de thans gebruikte verdelgingsmiddelen veel meer sterfte onder monarchvlinders veroorzaken.

Wie desondanks nog in twijfel trekt hoe waardevol de biotechnologie kan zijn voor de bestrijding van honger en ziekte in de ontwikkelingslanden, zou kennis moeten nemen van wat John Monyo van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie tijdens de biotechnologie-conferentie van de Amerikaanse ambassade in Den Haag heeft gezegd, namelijk dat zijn landgenoten in Afrika met hun organische teelt verhongeren en dat hij dus graag over biotechnologie zou beschikken. Het beste biotechnologische nieuws voor de ontwikkelingslanden is dat steeds meer hulporganisaties gratis biotech-producten aanbieden, dit in tegenstelling tot wat Michiel Korthals op 8 februari schreef over het `dumpen' van producten door fabrikanten.

Zaaigoed voor `gele rijst', die is versterkt met -caroteen, een voorloper van vitamine-A, zal kosteloos worden aangeboden door de Zwitserse Federale Technische Universiteit. Wellicht een kwart van de wereldbevolking is afhankelijk van rijst als hoofdvoedsel, zodat 400 miljoen mensen lijden aan vitamine A-gebrek. Europese en Amerikaanse wetenschappers werken om de grenzen van onze biotechnologische kennis te verleggen. Aan de beleidsmakers nu de taak in deze kwestie gemeenschappelijke uitgangspunten te vinden om daarop voort te bouwen.

Cynthia P. Schneider is ambassadeur van de Verenigde Staten in Nederland.