Genetische manipulatie

Nieuws

Wat is genetische manipulatie?

GM-voedsel

Gentherapie

Meningen

Links

De Duitse en Zwitserse uitvinders van een genetisch gemanipuleerde rijstsoort met een verhoogd gehalte aan provitamine A gaan samenwerken met het Britse plantenbiotech-bedrijf Zeneca.

Door onze redacteur MARCEL AAN DE BRUGH

ROTTERDAM, 16 MEI.Door de samenwerking tussen beide makers van genetisch gemanipuleerde rijst met een verhoogd provitame A-gehalte en het bedrijf Zeneca, die vandaag werd aangekondigd, verwachten beide partijen dat de 'gouden rijst' sneller beschikbaar komt voor boeren in ontwikkelingslanden. Deze transgene rijst biedt een manier om het enorme vitamine A-tekort in de Derde Wereld te bestrijden. Wereldwijd zijn er meer dan 800 miljoen mensen (15 procent van de wereldbevolking) permanent ondervoed. Ze hebben een gebrek aan eiwitten, vitaminen, mineralen en andere micronutriënten. Ongeveer 100 miljoen kinderen lijden aan een vitamine A-gebrek. Daardoor raken jaarlijks een half miljoen kinderen blind en sterven er ongeveer 2 miljoen. Ook ijzergebrek is een groot probleem. Ongeveer 400 miljoen vrouwen tussen de 15 en 49 jaar lijden aan bloedarmoede vanwege een ijzertekort. Ze baren te lichte kinderen en hebben een grotere kans om in het kraambed te overlijden.

De transgene rijst, met een goudgele kleur, bevat provitamine A (een niet gemanipuleerde rijstkorrel bevat deze stof niet). In het menselijk lichaam wordt dat omgezet tot vitamine A. Bovendien is het ijzergehalte in de gouden rijst drie keer hoger dan in andere, veelgebruikte rijstvariëteiten. Maar voordat deze rijst op de markt komt, zullen er nog wat vragen moeten worden beantwoord. Hoeveel rijst moeten kinderen dagelijks eten om voldoende vitamine A binnen te krijgen? Is er een gezondheidsrisico bij een overmatige inname? Wat voor effect heeft de transgene rijst op het milieu? Is het beter om de kinderen van vitamine A te voorzien via tabletten? "Het duurt nog minstens drie jaar voordat de rijst op de markt is", zegt Judith van Veen, voorlichtster van ZenecaMogen, de in Leiden gevestigde dochter van Zeneca. Zeneca heeft het intellectueel eigendom op de gouden rijst inmiddels opgekocht van de uitvinders, prof.dr. Ingo Protrykus van de Eidgenössische Hochschule in Zürich en dr. Peter Beyer van de Universiteit van Freiburg. Voor welk bedrag, wil Van Veen niet zeggen. Zeneca heeft zijn octrooien weer in licentie gedaan aan Protrykus en Beyer, die hun werk aan gouden rijst kunnen voortzetten. De uitvinders hebben zelf inmiddels het biotech-bedrijf Greenovation opgezet. Zeneca wil zijn techniek (om rijst genetisch te manipuleren tot een provitamine A bevattend gewas) gratis beschikbaar stellen aan boeren in ontwikkelingslanden. De vraag is echter of de boeren de mogelijkheid hebben om dat werk zelf te doen. Waarschijnlijk zullen ze de transgene rijst kant-en-klaar moeten kopen. Van Veen verwacht dat ze daar wel een prijs voor moeten betalen. Hoeveel, is nog niet duidelijk. De boeren mogen het zaad van de transgene rijst op eigen land vermeerderen en op de markt verkopen. "Tot een maximum bedrag van tienduizend dollar", aldus Van Veen.Zeneca verwacht de opgekochte techniek ook in de ontwikkelde landen te kunnen toepassen. Het bedrijf probeert het gehalte aan beta-caroteen in gewassen te verhogen. Beta-caroteen, een voorloper van vitamine A, staat bekend als anti-oxidant. Er zijn suggesties dat het een rol speelt bij het bestrijden van kanker en hart- en vaatziekten. Maar wetenschappelijk onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat rokers meer kans hebben op longkanker als ze extra hoge doses beta-caroteen nuttigen. Bovendien verwacht het biotech-bedrijf een brede toepassing van de transgene rijst in de ontwikkelingslanden.