Genetische manipulatie

Nieuws

Wat is genetische manipulatie?

GM-voedsel

Gentherapie

Biotech-industrie

Meningen

Links

Er moet een internationale adviesraad komen die zich speciaal bezig houdt met Dossier.GM. Dat is de uitkomst van een driedaagse conferentie in Edinburgh over de veiligheid van genetisch gemanipuleerd voedsel.

Door onze redacteur MARCEL AAN DE BRUGH

3 MAART 2000. Zoals het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) wetenschappelijke vragen over klimaat en broeikaseffect beantwoordt, zo zou er ook een internationaal forum moeten komen voor vragen omtrent Dossier.GM. Dat concludeerde sir John Krebs eerder deze week aan het eind van een driedaagse conferentie over de veiligheid van transgeen voedsel dat de OESO (de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) had georganiseerd in Edinburgh. ,,Het forum zou vragen moeten beantwoorden over de veiligheid van transgene planten, geneesmiddelen, nieuwe industriële processen en het effect van biotechnologie op het milieu'', aldus Krebs, voorzitter van de conferentie en in zijn dagelijks leven hoogleraar gedrags-oecologie aan de Universiteit van Oxford. Volgens Krebs is het IPCC bepalend voor het kaderen van de politieke discussie omtrent het klimaat. Een internationaal forum voor biotechnologie zou eenzelfde functie kunnen vervullen. Het advies om zo'n internationaal forum op te zetten zal binnenkort worden voorgelegd aan de G8 (het overlegorgaan van 's werelds acht rijkste economieën), die in juni bijeenkomen. Biotechnologie staat tijdens die bijeenkomst op de agenda.

Misschien dat de Europese consument via zo'n internationaal forum een wat duidelijker beeld krijgt omtrent Dossier.GM. Met name wat betreft transgene voedingsmiddelen heerst er wantrouwen, angst en onzekerheid, ook al behoren ze tot de strengst gecontroleerde voedindsmiddelen die er zijn. Er is angst omdat het om een nieuwe technologie gaat waarvan de consequenties niet te voorzien zijn. Er is wantrouwen vanwege het feit dat een aantal multinationals een steeds grotere greep hebben gekregen op de zaadmarkt en hun producten eenvoudigweg op de markt zetten. De consument heeft het idee dat hem iets door de keel word geduwd. Daarbovenop stapelen zich de tegenstrijdige berichten die wetenschappers soms afgeven over de mogelijke gevaren voor milieu en gezondheid.

,,En de meeste transgene producten die nu op de markt zijn, bieden de consument geen duidelijk voordeel'', zei dr. John Durant, hoogleraar wetenschapscommunicatie aan het Imperial College in Londen en tevens verbonden aan het Science Museum in dezelfde stad. Dat alles leidt ertoe dat de Europese consument geen transgeen voedsel wil. ,,En zolang hij dat niet wil, planten wij geen transgene gewassen'', zei een vertegenwoordiger van COPA, de overkoepelende organisatie van Europese boeren. ,,De klant is koning en we gaan onszelf natuurlijk niet in de vingers snijden.''

Volgens Durant leven we in een sceptical age, een tijdperk waarin de consument alleen zichzelf vertrouwt. ,,Bedrijven zijn in de ogen van de consument al lang verdacht, maar inmiddels worden ook beleidsmakers en wetenschappers niet meer vertrouwd.'' Het is hoog tijd dat bedrijven en overheid meer rekening gaan houden met de consument, meent Durant. ,,Hij moet meer betrokken worden bij het maken van beslissingen'', aldus de hoogleraar wetenschapscommunicatie die gisteren een voorbeeld uit begin jaren zeventig aanhaalde. ,,Amerikaanse wetenschappers dienden een verzoek in om in Cambridge, Massachusetts, een laboratorium te bouwen voor recombinant DNA-experimenten. De burgemeester van Cambridge riep een lekenpanel in het leven om een beslissing te vellen over de bouw van het lab. Uiteindelijk kwamen ze met een antwoord dat erg veel leek op de conclusie die een groep wetenschappers had genomen'', aldus Durant die daarmee maar wil zeggen dat de consument niet zo dom is als soms wordt gesuggereerd. ,,Hij weet wat hij wil. En de producent zal daar naar moeten luisteren.''

Zo terughoudend als Europa is bij het toelaten van transgene gewassen, zo graag willen ontwikkelingslanden de nieuwe technologie omarmen. Dr. Ismael Serageldin, vice president van de Wereldbank, maakte gisteren duidelijk dat biotechnologie enorme potentie heeft. Ze kan ervoor zorgen dat we planten krijgen die beter bestand zijn tegen schimmels, plaaginsecten, droogte of hitte. Daardoor zal de productie omhoog gaan en dat is volgens Seraldin hard nodig. ,,Over twintig jaar zijn er twee miljard mensen meer dan op dit moment. Die groei speelt zich vooral af in de grote steden in ontwikkelingslanden. Biotechnologie is niet de oplossing, maar wel één van de instrumenten om de voedselproductie in de komende jaren op te voeren.''

Serageldin gaf toe dat er veel problemen te verwachten zijn, bijvoorbeeld omtrent het intellectueel eigendom. Bedrijven hebben de laatste jaren steeds meer greep gekregen op de zaadmarkt. Het eigendom op transgene zaden is goed afgedekt via patenten. Waartoe dat kan leiden maakt de golden rice duidelijk. Onlangs slaagden Zwisterse wetenschappers erin om het vitamine-A-gehalte in rijst op te voeren. Deze gouden rijst (hij heeft een gelige kleur vanwege de hoge concentratie beta-caroteen, de stof die in het menselijk lichaam wordt omgezet tot vitamine A) zou een prachtig product zijn voor ontwikkelingslanden, waar honderden miljoenen kinderen gezondheidsproblemen hebben vanwege een tekort aan vitamine A. De Rockefeller Foundation, die de armoede in de wereld probeert te bestrijden, onderhandelt nu met multinationals. Ze hebben tenminste 24 patenten in handen die nodig zijn bij het ontwikkelen van deze veelbelovende rijstvariant. ,,Zo zijn er talloze ethische vragen. En veel mensen vrezen dat de multinationals te veel macht krijgen. Maar dat kun je aan de kaak stellen'', aldus Serageldin. ,,Er zijn veel angsten, maar er liggen ook allerlei beloften. Het zou erg jammer zijn als biotechnologie sneuvelt.''