Dossier Telecom

Cahier Veiling mobiele-telefoniefrequenties

Frequentieveiling in
Nederland

Nieuws

Achtergrond

Frequentieveilingen in het buitenland

Europa

Verenigd Koninkrijk

Duitsland

Links

Reacties

Met het vertrek van Gary Mesch als topman van telecombedrijf Versatel is Nederland een van zijn meer kleurrijke ondernemers kwijt. Mesch blikt terug op de negen jaar die hij in Nederland doorbracht. Met gemengde gevoelens. "De liberalisering in Nederland komt maar moeizaam van de grond. De situatie hier is mysterieus, rokerig, duister en druilerig."

Door Stéphane Alonso

Nederland is een land van landeigena ren en pachters waar beslissingen achter gesloten deuren worden genomen, waar geen transparantie bestaat en de regering zó traag handelt dat zij de technologische ontwikkelingen niet kan bijbenen. Zulke harde woorden vallen alleen als hij tegenover een niet-Nederlands publiek staat, zegt Gary Mesch, oprichter en tot voor kort topman van telecombedrijf Versatel uit Amsterdam, lachend.

Versatel is een van de ruim 250 telecombedrijven in Nederland die van de liberalisering van de telecommarkt hun handel hebben gemaakt. Het bedrijf, dat in 1995 werd opgericht, bedient hoofdzakelijk de zakelijke telefonie- en datamarkt en is daardoor relatief onbekend bij het grote publiek. Wie Versatel wel kent, weet dat het bedrijf geregeld in de clinch ligt met oud-monopolist KPN en met de Nederlandse overheid over mededingingskwesties. Het bedrijf cultiveert zijn imago als underdog daarbij zorgvuldig.

De laatste tijd is het bedrijf vooral in het nieuws vanwege de omstreden UMTS-veiling, waar vergunningen voor geavanceerde mobiele telefonie zijn geveild. Versatel dwong vorige week via de rechter af dat de overheid de door het bedrijf gemaakte bezwaren tegen de veiling (in juli gehouden met een opbrengst van 5,9 miljard gulden) alsnog in behandeling moet nemen.

Versatel beschikt door deze en andere kwesties over een aardig legertje juristen, onder leiding van mede-oprichter Marc van der Heijden. Mesch zegt hierover: "Geloof me: het liefst zou ik zien dat onze juristen werkeloos zijn. In de Verenigde Staten heb je als telecombedrijf niet zoveel advocaten nodig, want de situatie daar is transparant. Er zijn glasheldere regels, die niet noodzakelijk juist zijn, maar het is in ieder geval duidelijk wat je mag en niet mag. In Nederland is de situatie mysterieus, rokerig, duister en druilerig."

Mesch trad eerder dit jaar terug als top man en keerde terug naar moederland Amerika. "Vooral om zware persoonlijke redenen, familiekwesties. It's time to come home", zegt Mesch, die vorige week in Amsterdam was om het vijfjarig bestaan van Versatel te vieren en zijn positie officieel over te dragen aan de Brit Raj Raithatha. Met Mesch verdwijnt een kleurrijk persoon uit het telecomlandschap, een populaire gast bij paneldiscussies en een vertrouwd gezicht op telecombeurzen.

Hij is een makkelijke prater. Ogenschijnlijk ingewikkelde kwesties worden teruggebracht tot heldere concepten. Hij gebruikt zelden moeilijke woorden of onbekende afkortingen. De keuze om de dagelijkse bedrijfsvoering aan een ander over te laten en zelf de contacten met investeerders en potentiële partners te blijven verzorgen, is in dat licht een logische. Daarnaast wil Mesch zijn aandacht gaan richten op nieuwe technologieën in de telecommunicatie.

De pijlen van Mesch zijn gericht op de Nederlandse overheid. Deze ziet zichzelf volgens de ondernemer ten onrechte als kampioen van de liberalisering. "Nederlanders zijn fantastisch in het vinden van smoezen. Ze zullen een excuus verzinnen waarom je helemaal niks mag of iets niet kan. Dat is deel van de Nederlandse cultuur. En dat is heel, héél frustrerend."

"Er wordt veel over liberalisering gesproken, maar die wordt slechts moeizaam in de praktijk gebracht. De regering loopt zichzelf en uiteindelijk ons voor de voeten. Nederland heeft een uitstekende toezichthouder op de telecommarkt (Opta), maar die mist elke steun. Daardoor wordt het zo langzamerhand onze taak om de regering op te voeden. Dat het zo gaat, is onbegrijpelijk. Het is deels onwetendheid: de overheid ziet niet dat er een verband is tussen jonge bedrijven, nieuwe technologieën en sterke economische groei."

"Daarnaast wordt de regering beïnvloed door de macht van grote bedrijven. De staat heeft eenderde van de aandelen van KPN in handen. Als jij de monopolist bent en je weet dat de regering gebaat is bij jouw succes, zou jij haar daaraan dan niet constant herinneren? Zonder staatsbelang in KPN, zou de situatie heel anders zijn."

Als voorbeeld van de Nederlandse situatie geeft Mesch de stand van zaken rondom de Wireless Local Loop (WLL). Dat zijn korte mobiele verbindingen die telecombedrijven in staat stellen hun kleinere klanten op het netwerk aan te sluiten zonder daarvoor meteen de grond te moeten openmaken. De veiling van WLL-frequenties, die gepland stond vóór de UMTS-veiling, is heel lang vertraagd door juridische problemen.

"We wachten al twee jaar op vergunningen terwijl de markt, de techniek en de klanten er zijn. Het kost ons jaren om elk bedrijf te verbinden aan ons glasvezelnetwerk. Met WLL zouden we onze actieradius in één klap fors kunnen vergroten. Het commerciële potentieel van WLL heeft een duur van 5 tot 10 jaar. Als het gaat om WLL zijn Griekenland, Polen en Ierland de koplopers van Europa."

Gary Mesch groeide op in Colorado. Een groot deel van zijn jeugd bracht hij door in de bergen, in Steamboat Springs, waar vader Mesch, een profbasketballer die was uitgekeken op het stadsleven, een ranch exploiteerde. "We deden als familie veel buiten de deur, hoofdzakelijk omdat we geen geld hadden", vertelt Mesch. "We gingen niet per vliegtuig ergens naartoe of naar restaurants, maar we gingen kamperen, wandelen en vissen."

Uiteindelijk keerde de familie Mesch terug naar de stad, naar Denver, omdat de ranch "niet zo'n financieel succes was". "Mijn vader was niet bang om risico's te nemen. Mijn broers en ik hebben deze eigenschap van hem geërfd. Al mijn broers zijn onafhankelijke ondernemers met hun eigen bedrijven." Mesch doorliep een elektrotechnische opleiding, studeerde bedrijfskunde en werkte zes jaar lang voor een elektriciteitsbedrijf. Begin jaren tachtig raakte hij geïnteresseerd in computertechnologie.

"Mijn eerste bedrijf, dat draagbare computers maakte, ging bankroet. Het werd van de kaart geveegd door de komst van de IBM-computer. De meeste bedrijven die ik in die tijd heb helpen opstarten, hebben het niet gered. Maar je leert zoveel meer van de mislukkingen dan van de successen."

In 1983 begon in de VS de liberalisering van de telecommunicatiemarkt, die op dat moment in handen was van reuzen als AT&T. Gary Mesch en zijn broer Greg, die tegenwoordig aan het hoofd staat van Versatels internetgroep (Zon, Vuurwerk), roken hun kans en richtten in Denver een bedrijf voor satellietcommunicatie op. "Greg had ergens wat gelezen over een satellietschotel die tweerichtingsverkeer kon afhandelen." Het bedrijf verzorgde datacommunicatie voor onder meer energiebedrijven, overheidsinstanties en weerstations.

"Het bedrijf was redelijk succesvol, maar kon om technologische redenen niet zo snel groeien als wij wilden." De broers raakten er op uitgekeken en boden het bedrijf in 1989 te koop aan. "Ik begin graag nieuwe dingen, zo zit ik in elkaar. Wat me boeit zijn de eerste uitdagingen wanneer je het concept moet verkopen en investeerders moet overtuigen. De volgende stap, het bouwen van een leger van duizenden werknemers, interesseert me al veel minder."

"Amerikanen bezitten een grote mate van naïviteit. Ze weten niet zoveel over de rest van de wereld, om eerlijk te zijn. Het is een introvert land. Je moet naar pagina 15 van een krant - verstopt onder de sport en het lokale nieuws - om erachter te komen dat Milosevic aan de kant is gezet. Het positieve daarvan is dat wij naar Europa komen en zeggen: why the hell not?"

Mesch wilde "iets van de wereld zien" en besloot in 1991 naar Europa te gaan waar hij als onafhankelijk adviseur aan de slag kon bij Unisource, een alliantie van KPN, het Zweedse Telia en Swisscom. Tijdens een van de projecten waarover hij adviseerde, liep hij Van der Heijden tegen het lijf. "We hadden het er vaak over hoe alles zou veranderen als het monopolie zou vallen. We wilden met nieuwe technologieën de wurggrepen op netwerken omzeilen." Versatel werd opgericht in een garage in Abcoude.

"Potentiële investeerders, zoals Fortis en Gildefonds, vertelden ons: 'Luister, we hebben de PTT (waaruit KPN is voortgekomen) gebeld en de PTT zegt dat wat jullie doen illegaal is zolang de markt niet is geliberaliseerd. De PTT zegt dat jullie niet bevoegd zijn om spraaktelefonie aan te bieden. De PTT zegt dat ze jullie buiten bedrijf zullen stellen.' Wij antwoordden: 'We weten dat we een grijs gebied betreden, maar daar liggen juist de kansen. De wereld verandert, we moeten de markt in een vroeg stadium betreden. Ik ben van nature optimistisch, ik zie altijd een halfvol glas in plaats van een halfleeg glas."

"Mensen vertrouwen me. Ze weten dat ik eerlijk ben. Een van mijn kleinere investeerders wilde zelfs geen ontvangstbewijs voor de 40.000 gulden die hij in Versatel investeerde. Ik maak net als iedereen fouten en over sommige zaken weet ik weinig maar daar ben ik eerlijk over. Zo ben ik gewoon."

Versatel telt op dit moment bijna 43.000 za kelijk klanten. Het heeft 1400 werknemers, van wie ongeveer 900 in Nederland. In het tweede kwartaal verdubbelde het nettoverlies van het bedrijf tot ruim 90 miljoen euro (198 miljoen gulden) ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Versatel wil over twee jaar een positief bedrijfsresultaat halen vóór rente, belasting, afschrijving en kosten van goodwill. De omzet steeg in het tweede kwartaal met 334 procent tot 47 miljoen euro.

Werd Versatel de afgelopen vijf jaar hoofdzakelijk in beslag genomen door de bouw aan zijn netwerk, sinds enkele maanden is het een nieuwe fase ingegaan, beweert Mesch. "De machine rolt nu echt. De winstmarges worden groter, omdat we inkomsten genereren uit ons eigen netwerk en voor onze omzet minder afhankelijk worden van andermans netwerken. Je bereikt geen hoge marges zolang je ingeklemd zit tussen gehuurde netwerken. De bedrijven die we op ons netwerk aansluiten zullen we nooit kwijtraken als klant, daarvan ben ik overtuigd. We kunnen ze oneindige capaciteit bieden en de dienstverlening op een constant niveau houden, omdat het ons eigen netwerk is."

Vorige maand werden ruim 50 kantoorgebouwen aangesloten op het netwerk van Versatel. In totaal hebben ruim 300 gebouwen een aansluiting. "Het is in Nederland bijna onmogelijk om een alternatieve infrastructuur dan die van KPN te krijgen. De aanwezige alternatieven zijn heel duur. Als we naar een bedrijvenpark gaan, kunnen we slechts 10 procent van de daar aanwezige bedrijven bedienen. De rest van de bedrijven is meestal te klein en kan het geld niet opbrengen. Met WLL zou dat probleem zijn opgelost. Ga maar na hoeveel bedrijven we twee jaar geleden al op ons netwerk hadden kunnen aansluiten en hoeveel extra dataverkeer dat zou hebben gegenereerd. Daar zouden wij, maar ook zij beter van zijn geworden."

"Het is duidelijk. Waar we ons eigen netwerk kunnen gebruiken is er sprake van een clear victory. Zodra we het KPN-netwerk moeten gebruiken wordt het een terrible mess. Als je een paper zou moeten schrijven over het beschermen van je eigen handel, zou dat er zo uitzien: Beloof alles, overtuig de toezichthouder, laat het concept van anderen mislukken totdat iedereen er op is uitgekeken. Laat de technologie voor anderen niet werken, zaai twijfel, maak het verwarrend en moeilijk. Ontken alles."