Dossier Telecom

Cahier Veiling mobiele-telefoniefrequenties

Frequentieveiling in
Nederland

Nieuws

Achtergrond

Frequentieveilingen in het buitenland

Europa

Verenigd Koninkrijk

Duitsland

Links

Reacties

Warburg: UMTS-veiling was succes

De opbrengst van de UMTS- veiling, 6 miljard, stemde tevreden, zegt de overheid. Haar adviseur, zakenbank Warburg, had immers 3,4 miljard voorspeld. Analisten van diezelfde bank rekenden echter op een opbrengst van bijna 22 miljard gulden.

Door STÉPHANE ALONSO en MICHEL KERRES

DEN HAAG, 16 OKT. De Britse bank UBS Warburg trad deze zomer op als veilingmeester tijdens de omstreden UMTS-veiling, waar vergunningen voor een nieuwe generatie mobiele telefonie (UMTS) werden verkocht. Op verzoek van Kamerleden en NRC Handelsblad is de correspondentie tussen Warburg en haar opdrachtgever, het ministerie van Verkeer en Waterstaat, vrijgegeven. Warburg's evaluatie omzeilt handig een aantal heikele punten maar bevat ook kritiek. Over zijn eigen optreden is de bank zeer tevreden.

De Britten werden in januari ingehuurd als uitvoerders van de veiling. Warburg wijst er uitdrukkelijk op dat cruciale randvoorwaarden voor de veiling toen al vastlagen: er zouden vijf vergunningen ter veiling worden gebracht, twee grote en drie kleintjes.

Wat begon als een routineklus, eindigde in groot tumult. Een van de bieders, telecombedrijf Telfort, had een andere bieder, Versatel, 'bedreigd'. Versatel verliet daarop de veiling. Na deze onverwachte ontknoping, eindigde de veiling met een opbrengst van 6 miljard gulden, en bleef ver achter bij Groot-Brittannië (85 miljard gulden) en Duitsland (110 miljard).

Een hoge opbrengst was niet het hoogste doel van de veiling, zo heeft De Vries herhaaldelijk laten weten, het ging om de objectieve verdeling van een schaars goed. Niettemin vraagt het ministerie Warburg om een schatting. Op 29 februari 2000, vier maanden voor het begin van de veiling, stelt Warburg een opbrengst in het vooruitzicht van 3,4 miljard gulden (1,5 miljard dollar op basis van de koers in februari). Warburg neemt hierbij de schattingen voor de Britse en Duitse veilingen als basis.

Voor Groot-Brittannië voorzag Warburg in februari een opbrengst van 550 miljoen dollar per vergunning, ofwel een totale opbrengst van 6 miljard gulden (2,7 miljard dollar). Warburg merkt hierbij op dat sommige partijen zeggen bereid te zijn het dubbele te betalen. De Duitse veiling zal ongeveer hetzelfde opbrengen, aldus de bank.

De voorspellingen van Warburg komen eind april, na afloop van de Britse veiling, in een geheel ander licht te staan. De Britse regering incasseert liefst 85 miljard gulden en de opbrengst overtreft daarmee ieders verwachtingen. Later zou de Duitse veiling (in augustus) zelfs 110 miljard gulden opbrengen, hetgeen ongeveer overeenkomt met de veronderstelling dat Duitsland en Groot-Brittannië elkaar qua opbrengst weinig zullen ontlopen. Het bedrag van 3,4 miljard gulden dat Warburg voor Nederland heeft voorspeld, wordt niet bijgesteld na de Britse veiling. Volgens een woordvoerder van Verkeer en Waterstaat vindt Warburg dat "niet nodig". In een analistenrapport van de zakenbank, dat enkele weken na de Britse veiling uitkomt, wordt de Nederlandse veilingopbrengst evenwel berekend op 21,8 miljard gulden (9 miljard dollar op basis van de koers in mei). Zalm zegt in mei in een vraaggesprek een opbrengst van 20 miljard gulden niet uit te sluiten. Volgens Verkeer en Waterstaat behoort de inhoud van het analistenrapport van Warburg niet tot de adviezen die zijn gegeven door het 'Nederlandse' veilingteam van Warburg. De ene tak van Warburg is de andere niet.

Ondanks de lage opbrengst, de rechtszaken en Kamervragen die volgden na de veiling, constateert Warburg in augustus: "Volgens ons verliep de uitvoering van de veiling naar grote tevredenheid."

Toch is er kritiek. Gedurende de veiling was communicatie tussen de bieders toegestaan, mits de concurrentie tussen partijen daardoor niet werd gehinderd. UBS constateert dat de veiling in een negatieve sfeer eindigde, juist ten gevolge van communicatie tussen twee deelnemers. De bank vraagt zich af of communicatie tussen partijen niet beperkt moet worden en of dat met sancties kan worden afgedwongen. Ook geeft de bank in overweging om communicatie tussen deelnemers en derden te beperken.

De opbrengst van de Nederlandse veiling was mede zo laag omdat uiteindelijk maar zes bedrijven de strijd aanbonden voor vijf vergunningen. Meer bieders zou de prijs hebben opgedreven. Op 27 april, vóór de veiling, melden de bankiers: "Potentiële toetreders zien Nederland als een moeilijke "entry strategy" omdat er vijf vergunningen te koop zijn en er al vijf spelers op de Nederlandse markt actief zijn." Gevolg: "De verhoudingsgewijs milde concurrentie kan leiden tot een lagere waardering vergeleken met andere landen. " In de eindevaluatie meent de bank dat dit probleem niet omzeild had kunnen worden door één vergunning te reserveren voor een nieuwkomer, een oplossing die in Groot-Brittannië wel is toegepast. De bank licht dit niet toe. Een aantal partijen haakte vlak voor de veiling af, onder andere door allianties. "Samenwerking (...) kon leiden tot een uitkomst die veel lager is dan de marktwaarde van de vergunningen (vergeleken met andere landen)", aldus Warburg. Zalm en Kok hebben voorgesteld om toekomstige veilingen met een 'noodrem- procedure' uit te rusten, om te voorkomen dat samenklontering van bieders de veiling negatief beïnvloedt. De bank twijfelt aan het nut hiervan, maar biedt geen alternatief.

Staatssecretaris De Vries (Verkeer en Waterstaat) en minister Zalm (Financiën) moeten aanstaande donderdag in de Kamer uitleg geven over het verloop van de in juli gehouden UMTS-veiling. De PvdA heeft het initiatief genomen voor een extern onderzoek, dat moet worden uitgevoerd door een commissie van wijzen. De rechter heeft vrijdag bepaald dat de overheid alsnog de bezwaren van telecombedrijf Versatel over de veiling in behandeling moet nemen. De evaluatie is mede van belang voor de veiling van FM-radiofrequenties. De inschrijving voor die veiling begint op 5 november.