Dossier Euro

Nieuws

De invoering van de euro

De koers van de euro

Europese Centrale Bank

Economische en Monetaire Unie

Meningen

Feiten en cijfers

Links

Waarom zou een beleggingsportefeuille ophouden bij de Nederlandse grens als de bedrijfssectoren daar ook niet ophouden? Waarom niet aandelen in de Franse bank Societe Generale kopen als ING net zijn winstprognose naar beneden heeft bijgesteld? Of het Belgische winkelconcern Delhaize in plaats van Ahold?

Wie afgelopen vrijdag van softwarebedrijf Baan naar diens Duitse rivaal SAP was overgestapt had na het weekend op z'n belegde vermogen niet 46 procent verloren, maar ruim 12 procent gewonnen. Baan kwam maandag met een winstwaarschuwing, waarna diens koers op het Damrak in een vrije val raakte. SAP handhaafde vrijdag zijn winstverwachting en steeg maandag een paar mark in Frankfurt.

De Europese beurzen drukken over elf weken hun koersen uit in euro's. De gemeenschappelijke munt strijkt dan het beleggingslandschap in de eurozone glad. Dat is goed nieuws voor de beleggers. De waarden van de aandelen in de diverse landen zijn hierdoor beter met elkaar vergelijkbaar.

De Amsterdamse beurs heeft het besluit genomen om de koersindexen, zoals de AEX-index, net als de koersen te delen door circa 2,2, de waarde van de euro in guldens.

Als de beurzen de koersen straks in euro's uitdrukken, zullen vanzelfsprekend de kranten ook volgen. Persbureau ANP, die de meeste kranten van koersen voorziet, gaat vanaf 4 januari in een klap over op euro's, net als NOS Teletekst. Alleen cijferaanbieder FDA, die de koersen aan NRC Handelblad aanbiedt, overweegt om de koersen naast euro's, enkele weken lang, ook in guldens te vermelden. Dan kan de belegger wennen aan de overgang.

Behalve de gemakkelijker vergelijking van de diverse Europese koersen is er nog een voordeel; het valutarisico verdwijnt nu offcieel. Het risico was al gering omdat de koersen van de valuta in de EMU-landen aan elkaar waren gekoppeld. Wie zijn Franse aandelen ziet stijgen hoeft niet bang te zijn dat zijn koerswinst verloren gaat aan val van de Franse franc tegenover de gulden.

De impact van de veranderingen op de beurs is vooral voor particuliere beleggers zeer ingrijpend. De kleine belegger rekent minder gemakkelijk buitenlandse koersen om, is niet gewend aan zakendoen in het buitenland en zal niet zo snel ingewikkelde constructies bedenken om zijn valutarisico af te dekken.

De invloed van de particuliere beleggers, waarvan er in Nederland volgens de beurs 1,2 miljoen zijn, is de afgelopen jaren steeds groter geworden. Ze zijn goed voor circa veertig procent van de aandelenhandel. Niet alleen via de optiebeurs, clickfondsen en aan de beurskoersen gekoppelde hypotheken en pensioenen, maar ook door te handelen in losse pakketten aandelen van individuele fondsen. De invloed van de particulieren is soms zo groot dat wanneer institutionele beleggers aan de zijlijn staan, zij de markt sturen.

Het massaal instappen van particulieren op de beurs zou ook voor een deel de reden voor de hausse op de aandelenbeurs zijn geweest. De invloed was extra groot omdat in verhouding tot het meegebrachte kapitaal er weinig beleggingsmogelijkheden op het Damrak zouden zijn. Vrijwel iedere beursintroductie werd dan ook vrijwel kritiekloos verwelkomd. De vraag naar stukken van beursnieuwelingen, zoals bijvoorbeeld Brunel of Unit 4, was vele malen groter dan het aanbod en hun koersen explodeerden dan ook op de eerste handelsdagen.

Nu met de komst van de euro de beurzen uit de overige EMU-landen toegankelijker worden, is er ineens een universum met nieuwe beleggingsmogelijkheden. De belegger hoeft de uitgeverssector niet te schrappen uit zijn portefeuille zodra de VNU, Wegener Arcade, Elsevier en Wolters Kluwer het ineens minder goed doen. Uitgeversaandelen uit andere eurolanden liggen immers binnen handbereik.

Dat klinkt allemaal fantastisch, maar kan de Nederlandse particuliere belegger straks net zo gemakkelijk Nederlandse aandelen kopen als aandelen in de overige eurolanden?

Telefonische beursorderlijnen, die geliefd zijn bij particuliere beleggers, zijn er in enkele gevallen nog helemaal niet op voorbereid. VEB Bottomline, de beurslijn van Bank Labouchere en de Vereniging van Effectenbezitters ,,denkt na' over uitbreiding van zijn dienstenpakket. ,,Wij wachten af om te zien of Europees beleggen aanslaat. Eerder gaan we hierin niet investeren', zegt R. Frijters van VEB Bottomline.

De volledig geautomatiseerde Postbank Beursorderlijn zegt wel degelijk Europese aandelen te willen aanbieden, maar is er vanaf 4 januari nog zeker niet klaar voor. Beide instanties hebben nog geen flauw idee welke tarieven gaan gelden voor buitenlandse effectentransacties.

De grootbanken zijn al een stuk verder. Buitenlandse transacties zijn hier al jaren mogelijk. Uit navraag blijkt echter wel dat banken nu nog onvoldoende geequipeerd zijn om een stroom van transactie-aanvragen op buitenlandse beurzen van kleine beleggers te verwerken. Na de jaarswisseling komt er bij ABN Amro om deze reden een structurele uitbreiding van de dienstverlening voor de kleine belegger. Zo zal de Internetpagina Online Investor van ABN Amro en Reuters, die de beleggers in staat stelt hun portefeuilles te laten doorrekenen met actuele koersen, vanaf december drie keer per dag beleggingstrends uit het eurogebied melden. De bank zet iedere maand een buitenlandse beurs in de aanbieding. Tijdens `de Italiaanse weken' is er bijvoorbeeld een korting op transacties op de beurs van Milaan.

Tevens zullen beleggingsanalisten van de bank meer buitenlandse fondsen volgen. Dat geldt ook voor het onderzoeksbureau Iris, dat in opdracht van Rabobank en Robeco permanent de financiele markten analyseert en beleggingsstrategieen uitstippelt.

Kleinere banken die het vermogen van rijke particulieren beheren, weten nog niet of ze met extra dienstverlening gaan komen. Ze hebben nog niet besloten of ze analisten op buitenlandse aandelen gaan zetten om per sector een vergelijking met Amsterdamse aandelen te maken. ,,Wij horen niet van onze klanten dat ze staan te springen om buitenlandse aandelen', zegt een woordvoerder van een kleine zakenbank.

Beleggingsstudieclubs wijzen op een patstelling. Beleggers vragen niet om buitenlandse aandelen omdat banken die fondsen nauwelijks volgen en er dus geen advies over kunnen geven. Maar volgens anderen ligt het ook aan de beleggers zelf: ,,We zijn als beleggers mentaal nog niet om', zegt directeur P. de Vries van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB). ,,Ik vergelijk de introductie van de euro met de omnummeractie van PTT Telecom. Je wordt er weken over geinformeerd, maar je wordt pas gedwongen erover na te denken als het moment daar is. Op 4 januari komt er een schokeffect dat beleggers in beweging zal zetten.'

Maar er zijn meer redenen aan te wenden voor de terughoudendheid van Nederlandse beleggers voor aankopen van euroaandelen. Misschien is de belangrijkste wel dat de koersen op de Amsterdamse beurs, vergeleken met buitenlandse beurzen, zeer scherp zijn gestegen.

Voor veel beleggers zijn ook de kosten een grote hindernis voor een buitenlandse aandelenaankoop. Nederlandse banken hebben doorgaans geen toestemming om direct op buitenlandse beurzen te handelen. De orders van hun klanten worden daarom via lokale tussenpersonen geplaatst op de beurzen van bijvoorbeeld, Milaan, Madrid, Parijs of Frankfurt. De kosten die de tussenpersoon rekent voor de transactie worden door de banken doorberekend aan hun klanten. Ze komen bovenop de vaste provisie die de bank rekent voor een transactie.

Verwacht wordt dat dit buitenlandtarief een belangrijk wapen in een oplaaiende concurrentiestrijd zal worden. Enerzijds in het buitenland, waar de lokale beursbedrijven om de gunst van buitenlandse banken zullen gaan strijden. Anderzijds hier in Nederland, waar de banken hun buitenlandtarief zelf omlaag brengen en de brokerkosten voor eigen rekening nemen.

Rabobank liet twee weken geleden weten dat zij onderhandelt met goedkope buitenlandse beurshandelsbedrijven, de zogenaamde 'discount brokers'. De bank wil met een aantal lokale partijen een netwerk van beursorderlijnen opbouwen dat straks een uniforme kostenstructuur biedt. De transactiekosten zullen dan in ieder EMU-land gelijk zijn. Rabobank verwacht dat de concurrentiedruk de kosten zo omlaag drukt, dat een buitenlands aandeel nauwelijks meer hoeft te kosten dan op het Damrak.

Penningmeester E.L.A. van Emden van de Nederlandse Centrale Vereniging van Beleggingsstudieclubs (NCVB) is van mening dat de buitenlandtoeslag door grote banken moet worden afgeschaft. Grootbanken als ING en ABN Amro hebben meerderheidsbelangen in buitenlandse beursbedrijven die toegang hebben tot lokale beurzen. Zij vragen, stelt hij, hoge tarieven, terwijl ze eigenlijk niet de kosten maken. Van Emden: ,,Vaak lijken het externe brokers waar ze hun transacties doen, maar feitelijk zijn het volledige dochters.'

Een ING-woordvoerster werpt tegen dat ook buitenlandse brokers die dochters zijn een eigen begroting hebben en dus hun kosten in rekeningen moeten brengen bij hun moederbedrijf. ,,Onzin', zegt Van Emden. ,,Die reele kostprijzen zijn zo laag dat de banken dat met al die miljoenen transacties gemakkelijk binnenshuis kunnen afdekken.'

P. de Vries van de VEB schaart zich op dit punt achter de banken. ,,Ik kan me voorstellen dat beleggers denken dat een transactie via ING in Belgie goedkoper is omdat de Belgische bank BBL een ING-dochter is. Maar dat is een vergissing. BBL kan best wel duurder zijn dan andere lokale beursleden. De moeder-dochter relatie brengt voor ING gedwongen winkelnering met zich mee. Zolang er in buitenlandse transacties twee schakels zitten, zal er altijd iets bovenop de kosten komen.'

Behalve de hoge kosten, is bij beleggers het gebrek aan informatie over buitenlandse fondsen een reden om de portefeuille volledig Nederlands te houden. Dat vindt ook belegger H. Blankevoort, die in diverse Noord-Hollandse beleggingstudieclubs zit. ,,We krijgen te weinig informatie over buitenlandse bedrijven om een goede vergelijking te maken. Je koopt liever iets als je meer onderbouwing hebt.' Zelf koopt hij zo nu en dan een buitenlands aandeel. ,,Dat doe ik meestal rond een fusie, omdat de kranten dan veel over zo'n buitenlands bedrijf schrijven.'

Particulier belegger J.C.M. Dijkman Dulkes uit Castricum sluit zich bij hem aan. Dijkman verkocht tien jaar geleden zijn vleesimportbedrijf. Zijn vermogen heeft hij via een zakelijk beheers-BV en een prive-effectenrekening belegd. Behalve een keur aan binnenlandse aandelen heeft hij in Parijs stukken in het amusementsbedrijf Euro Disney gekocht, in Zurich aandelen in 's werelds grootste voedingsmiddelenconcern Nestle en in Frankfurt auto-aandelen Volkswagen. ,,Het zijn voor mij A-aandelen. Ik moet altijd via persoonlijk contact met mijn bank te weten komen hoe het ervoor staat. NOS Teletekst zou eigenlijk die koersen moeten laten zien.

Dat vindt ook Blankevoort. ,,Er waren ooit vijf pagina's met Amerikaanse koersen, maar die zijn weer geschrapt. Ze zouden op zijn minst de hoofdfondsen van de eurobeurzen moeten opnemen.'

De NOS is niet van plan om dat te gaan doen. ,,Wij melden alleen de buitenlandse beursindexen', zegt een woordvoerder desgevraagd. ,,Teletekst is niet bedoeld als informatiebron voor aan- en verkoopbesluiten, maar geeft slechts inzicht in de gebeurtenissen op de financiele markten.' Voor koersen van buitenlandse hoofdfondsen verwijst de NOS naar de teletekstpagina's van buitenlandse zenders.

De bediening door banken en media van particulieren met beleggingsnieuws uit eurolanden is het verhaal van de kip en het ei. Grote banken willen niet afwijzend tegenover eurobeleggingen staan, maar zijn wel voorzichtig. De belegger is nog niet om. In de weken na 4 januari, als in de eerste beursberichten van 1999 de koersen in euro's worden gemeld, zal duidelijk worden of beleggers de verleidingen van het Europees beleggen kunnen weerstaan.

www.nrc.nl/Economie