Dossier Euro

Nieuws

De invoering van de euro

De koers van de euro

Europese Centrale Bank

Economische en Monetaire Unie

Meningen

Feiten en cijfers

Links

De Europese Unie zal de wat mindere economische prestaties van de nieuwkomers makkelijk kunnen opvangen, maar zijn zij zelf in staat het hoofd boven water te houden? De risico's van een te snelle toetreding zijn niet gering.

Door onze redacteur EGBERT KALSE

MALMÖ, 23 APRIL. Tientallen meters extra vergadertafel is er klaargezet. Het dubbele aantal stoelen dan normaal is aangeschoven. De Europese Unie oefent hoe het is om 'groot' te zijn. De effecten van de aanstaande uitbreiding op zoiets simpels als een vergadering werden afgelopen weekend in één klap duidelijk. Bijna een verdubbeling van het aantal sprekers, van 15 naar 28. Welkom in de nieuwe Europese Unie.

Zaterdagmiddag vergaderden de 15 Europese ministers van Financiën in het Zweedse Malmö voor het eerst met hun 13 toetredende collega's. Deze landen, met name Oost-Europese, zullen vanaf juli 2004, stapsgewijs tot de Unie gaan behoren. Dat betekent onder meer een enorme uitbreiding van het inwonertal (een groei met ongeveer 30 procent tot 450 miljoen Europeanen), maar slechts een kleine groei van het totale inkomen van de Unie (een toename van 7 procent). Simpel gezegd: de Unie gaat een aantal zwakke broeders binnenhalen die naar verwachting slechts met fikse financiële steun van de huidige lidstaten het hoofd boven water kunnen houden.

De Unie zelf maakt zich niet zo'n zorgen om de houdbaarheid en kracht van de eigen economie. Commissievoorzitter Romano Prodi liet afgelopen weekend, gesteund door onder meer ECB-president Wim Duisenberg, keer op keer weten vertrouwen te hebben in de economische slagkracht van 'machtsblok Europa'. De komst van de nieuwe 'kleintjes' zal de Unie niet uit balans brengen, was de boodschap. Zelfs de dreigende crisis in de Verenigde Staten boezemt de EU geen angst in. "We zijn te groot om daar echt hinder van te ondervinden", aldus een zelfverzekerde Prodi.

De aspirant-lidstaten (waaronder Polen, Tsjechië, Slovenië, de Baltische staten en Turkije) doen er intussen alles aan hun economieën net zo solide te krijgen als die van een gemiddelde lidstaat. Er wordt geprivatiseerd, een financiële sector wordt opgezet, de markteconomie wordt ingevoerd. Toch lijkt dat op korte termijn een bijna onmogelijke opgave. President Nout Wellink van De Nederlandsche Bank: "Pas als Polen de komende tien tot vijftien jaar het groeiniveau van dit jaar weet vast te houden, zit het in 2016 net op het niveau van de drie armste lidstaten van de huidige Unie."

Lid worden van de Unie betekent voor de nieuwkomers op termijn ook lid worden van de EMU en dus meedoen met de euro. De twee verschillende pakketten aan criteria ('Maastricht' voor de EMU en 'Kopenhagen' voor de economische stabiliteit) moeten dan volledig zijn ingevoerd. Tijdens de vergadering, zo vertelde minister Gerrit Zalm (Financiën) na afloop, bleek dat de euro voor veel toetreders het snoepje is waar ze het allemaal om lijken te doen. Dat brengt een risico met zich mee. Wellink: "Sommige landen hebben het idee dat ze twee tot drie jaar na hun toetreding al deel kunnen nemen aan de EMU. Een beetje druk op de ketel is goed, maar het lijkt onhaalbaar."

Zalm en Wellink schaarden zich dan ook achter de opmerkingen van de Duitse minister van Financiën Hans Eichel, die de nieuwkomers op het hart drukte vooral eerst de eigen economie op orde te hebben en dan pas de stap naar de EMU-criteria te maken. Wellink: "De eigen economie is de basis." Zalm voegde daaraan toe dat hij liever heeft dat "landen goed voorbereid een jaartje later dan gepland lid worden dan dat ze overhaast en slecht voorbereid net op tijd zijn".

Ondanks de economische zorgen die de lidstaten hebben, noemde Zalm de eerste vergadering "goed". De landen zien in dat een versterking van hun economieën niet alleen goed is voor toetreding, maar vooral ook voor de eigen bevolking. Dat de nieuwkomers echt heel graag bij Europa willen horen, bleek overigens niet zozeer uit de vooral positief gestemde analyses van de eigen economie en de bereidheid tot hervormen. "Wat opviel was dat ze allemaal zo keurig Engels spraken", zei Zalm. "Nog beter dan sommige van de huidige lidstaten."

www.nrc.nl/Economie