Dossier Euro

Nieuws

De invoering van de euro

De koers van de euro

Europese Centrale Bank

Economische en Monetaire Unie

Meningen

Feiten en cijfers

Links

Pleidooi voor een stille evolutie

De Belgische minister van Financiën Didier Reynders treedt vandaag voor het eerst op als voorzitter van de 'Eurogroep'- de ministers van Financiën uit de eurozone. Reynders wil van de euro een sterke munt maken, maar dan wel op basis van een sterke economie.

Door Hans Buddingh'

Op een salontafel op het departement van Financiën aan het Brusselse Warandepark ligt deze week een ondernemingsblad met een grote foto van minister Didier Reynders op de cover. De tekst in chocoladeletters 'De l'enfer au paradis fiscal' laat weinig te raden over. Onder het bewind van de Waalse liberaal Reynders geholpen door zijn Vlaamse socialistische collega voor Begrotingszaken Vande Lanotte bereikte België in 2000 voor het eerst sinds vijftig jaar een licht begrotingsoverschot. De Belgische minister van Financiën lijkt daardoor inderdaad van 'de hel in het fiscale paradijs' beland.

De 42-jarige Luikenaar Reynders blijft er nogal nuchter onder. Al is de bewindsman de eerste om te beamen dat hij met zo'n mooi Belgisch budget meer gezag heeft als voorzitter van de 'Eurogroep' van de twaalf ministers van Financiën uit de eurozone. "Het is gemakkelijker het voorzitterschap te bekleden met een daling van onze nationale schuld", zegt hij. Reynders wordt bovendien geholpen door het recente herstel van de euro ten opzichte van de dollar juist met de introductie van de euromunten en de eurobiljetten per 1 januari 2002 in zicht. Dat kan volgens Reynders het tanende vertrouwen van veel Europese burgers in de euro opvijzelen.

De Belgische ministe voorziet een "sterkere euro op basis van een sterkere economie". Hij onderstreept dat juist het streven naar een economisch sterke eurozone het voornaamste doel van de Eurogroep moet zijn. Dan komt de sterke euro vanzelf. De minister vindt dat er minder over de eurokoers zou moeten worden gepraat en dat de evolutie van de munt "meer in stilte" moet worden bezien. Reynders: "Net als in Amerika met de dollar. Als u de vraag stelt aan een Amerikaan wat een dollar waard is, dan begrijpt hij de vraag niet. Of hij zegt 'een dollar is een dollar'. Voor mij is het hetzelfde: een euro moet een euro zijn. Ik begrijp de reactie van dag tot dag van de analisten wel. Maar voor ons is de belangrijkste zaak de interne waarde van de euro en dus een lage inflatie in de eurozone." De Belgische minister vertolkt daarmee ook het uitgangspunt van de Europese Centrale Bank (ECB) en haar president, Wim Duisenberg.

De bijeenkomsten van de elf ministers van Financiën uit de eurozone sinds de toetreding op 1 januari 2001 van Griekenland zijn het er nu twaalf hadden aanvankelijk een zeer informeel karakter. Landen als Nederland en ook Duitsland waren tegen een al te officiële status van de ministersvergadering uit vrees dat anders de onafhankelijkheid van de ECB gevaar zou lopen. Intussen vergaderen de bewindslieden sinds het Franse voorzitterschap in de tweede helft van 2000 onder de naam 'Eurogroep', ter onderscheiding van de 'Ecofin' waaraan de ministers van Financiën van alle vijftien EU-lidstaten meedoen. Met een aparte persconferentie is ook de zichtbaarheid van de Eurogroep voor financiële markten en het grote publiek vergroot.

Minister Reynders maakt er geen geheim van verder te willen gaan op de onder Frans voorzitterschap ingeslagen weg. De bewindsman krijgt er in elk geval alle gelegenheid toe. België vervult in 2001 immers niet zoals gebruikelijk slechts een half jaar het voorzitterschap van de Eurogroep maar een heel jaar lang, omdat huidig EU-voorzitter Zweden niet aan de euro meedoet. Vanaf 1 juli neemt België het EU- voorzitterschap van Zweden over.

België lijkt met zijn traditionele positie tussen Frankrijk en Duitsland geknipt om de Eurogroep in een belangrijke periode te 'sturen'. Niemand in België twijfelt of de jongensachtige Reynders wel is berekend op zijn taak dit jaar extra zwaar door voorbereiding van de fysieke invoering van de euro. Hij kent niet alleen zijn dossiers uitstekend, maar gaat ook moeilijke problemen niet uit de weg. Ook bij andere landen staat Reynders goed aangeschreven. De ooit als advocaat begonnen Reynders is ondanks zijn relatief jonge leeftijd dan ook al gepokt en gemazeld in het ingewikkelde Belgische communautaire politieke spel. Dat komt hem nu van pas. Naast topfuncties in het bedrijfsleven heeft de politicus uit Luik, waar hij zijn politieke carrière als gemeenteraadslid begon, ook al een fractievoorzitterschap in het federale Belgische parlement van de Franstalige liberalen achter de rug.

Minister Reynders denkt dat de weerstand tegen een meer formele status van de Eurogroep van landen als Nederland en Duitsland, die vreesden voor de onafhankelijke positie van de Europese Centrale Bank, nu wel is verdwenen. "Er was misschien een misverstand bij sommige leden, die dachten dat we een nieuwe oriëntatie wilden in de dialoog tussen de Eurogroep en de Europese Centrale Bank. Ik denk dat iedereen begrijpt dat we geen verandering willen in deze samenwerking." Reynders maakt duidelijk dat hij een frequentere dialoog met de ECB wil door vaker de bestuursvergaderingen bij te wonen dan een of twee keer per half jaar, zoals tot nu gebruikelijk was. " We moeten meer en meer naar een gewone samenwerking tussen de twee, zoals in andere muntzones als de Verenigde Staten en Japan," onderstreept hij. De minister wijst in dit verband ook op een belangrijke conclusie van de recente Europese top in Nice. De vijftien regeringsleiders juichten in de slotverklaring de plannen van harte toe om de economische beleidscoördinatie in de Eurogroep te intensiveren wegens de verwachte "bijdragen aan een hoger groeipotentieel van de eurozone". Dit betekent volgens Reynders dat de Eurogroep veel meer over andere onderwerpen dan strikt monetaire en financiële kan gaan praten.

"Het is een erkenning van de Eurogroep, niet alleen door de twaalf lidstaten, maar ook door de drie andere", onderstreept Reynders. Verzet van Groot-Brittannië, dat aanvankelijk zelfs in de Eurogroep wilde meepraten ofschoon het niet meedoet aan de euro, lijkt hiermee ook voorgoed voorbij. Reynders: " We willen meer specifieke punten op de agenda plaatsen. Ik denk bijvoorbeeld aan de vergrijzing, arbeidsmarkt, ook aan de gezondheidszorg en andere kwesties die een relatie hebben naar de begroting op lange termijn, dus een meer kwalitatieve analyse. Er was ook de beslissing van de top in Lissabon [vorig voorjaar] om naar een nieuwe kennismaatschappij te gaan. Maar dat kost geld. Dus we gaan kijken wat we doen in onze begrotingen voor nieuwe uitgaven in onderwijs en onderzoek en andere zaken."

Reynders laat enigszins in het midden of de Eurogroep in de toekomst gebruik zal maken van de in Nice overeengekomen mogelijkheid van 'versterkte samenwerking' tussen een kleinere groep EU-lidstaten. Het wachten is eerst op de goedkeuring van het verdrag door de lidstaten. Reynders acht het in elk geval goed denkbaar dat de eurozone straks exclusieve afspraken maakt over fiscale integratie. "Na een jaar Belgisch voorzitterschap is het perfect mogelijk daar meer over te zeggen," aldus de bewindsman. Hij opperde bij de oprichting van de Europese beurs 'Euronext' (Amsterdam, Brussel, Parijs) al eens de mogelijkheid van de integratie van beurs- en financieel toezicht. Volgens de Belgische minister maakt de toekomstig uitbreiding van de Europese Unie een verdergaande samenwerking binnen de eurozone meer dan ooit nodig, omdat de onderlinge economische verschillen met de toetreding van nieuwe lidstaten groter worden.

Op korte termijn zullen onder het Belgische voorzitterschap van de Eurogroep in elk geval al veranderingen merkbaar zijn. , ,Ik denk aan meer coördinatie tussen de drie muntzones euro, yen en dollar", aldus Reynders. De Eurogroep heeft vooral van buitenaf wel het verwijt gekregen niet eens een 'telefoonnummer' te hebben. Want wie praat er namens de Eurogroep? Reynders: "Er is in elk geval dit jaar een Eurogroep met een voorzitter voor een heel jaar. Het is misschien mogelijk altijd een voorzitterschap voor een jaar te hebben. We zullen zien na een eerste oefening. Het is misschien ook mogelijk een specifieke vertegenwoordiging van de Eurogroep te hebben. De Franse minister Fabius heeft al gesproken over een 'monsieur euro' of misschien een mevrouw. Het is misschien mogelijk een soort meneer Solana [hoge Europese vertegenwoordiger voor buitenlandse betrekkingen] te hebben. Dan moeten we ook zien of er een specifieke organisatie moet komen. We hebben tot nu toe de Europese Centrale Bank met een president. Ik denk dat we een specifieke vertegenwoordiging moeten hebben op het politiek vlak. Het is hetzelfde als in andere muntzones. In de Verenigde Staten heb je meneer Greenspan van de Federal Reserve en ook een minister van Financiën, nu nog meneer Summers."

Reynders voorziet dat de Eurogroep zich op de komende Europese top in Stockholm, waar de resultaten van de 'economische' top van Lissabon worden geëvalueerd, als een aparte entiteit presenteert in samenwerking met de Europese Commissie, in het bijzonder met de voor Economische en Monetaire Zaken verantwoordelijke Commissaris Pedro Solbes. De Eurogroep zal samen met Commissaris Solbes ook drie tot vijf particuliere economische instituten inschakelen uit enkele lidstaten om specifieke economische analyses en prognoses voor de eurozone te maken, wat de zichtbaarheid verder zal vergroten.

In de visie van de Belgische minister moet de Eurogroep zich ontwikkelen tot een voorbeeld voor de rest van de Europese Unie, dat voorop loopt met uiteenlopende hervormingen. "We kunnen misschien een pushinggroup worden voor andere ministerraden", zegt Reynders. Zo zou in 'moeilijke' Europese dossiers meer beweging kunnen komen.

De minister is ervan overtuigd dat de fysieke introductie van de euromunten en eurobankbiljetten de economische integratie sterk positief zal beïnvloeden. " Op de interne markt worden voor de consumenten vergelijkingen veel beter mogelijk."

De speciale verantwoordelijkheid van de Eurogroep voor een rimpelloze introductie van euromunten en eurobiljetten per 1 januari 2002 bestaat er volgens Reynders vooral in samen met de Europese Commissie nauwlettend te volgen hoe in elk land van de eurozone de afgesproken voorbereidingen worden getroffen. "We houden elke maand een bespreking. Er zal een uitwisseling van best practices komen. Het zal misschien nodig zijn op sommige landen druk uit te oefenen."

www.nrc.nl/Economie