Dossier Euro

Nieuws

De invoering van de euro

De koers van de euro

Europese Centrale Bank

Economische en Monetaire Unie

Meningen

Feiten en cijfers

Links

Roel Janssen
Welkom in het laatste jaar van een van de langst circulerende munten ter wereld. Sinds de veertiende eeuw is de gulden in de Nederlanden in omloop, maar nu is het einde in zicht. De euro komt en op 28 januari 2002 om 00.00 uur is het gedaan met de gulden als wettig betaalmiddel. Zeven eeuwen guldens maken plaats voor DING FLOF BIPS, het ezelsbruggetje voor de twaalf landen die de bankbiljetten en munten van de euro op 1 januari 2001 invoeren.

Er staat Nederland - en de elf overige eurolanden - veel te wachten met de omschakeling. Dit is een logistieke operatie die geen precedent heeft: het is niet te vergelijken met de geldzuivering van de gulden in 1948 of de Duitse monetaire eenwording van 1990. In luttele weken zullen twaalf landen hun nationale bankbiljetten en munten uit de roulatie halen en vervangen door gezamenlijk geld. Er zullen voorlichtingscampagnes komen, zowel een gemeenschappelijke campagne in alle eurolanden onder het motto 'de euro - ons geld', als intensivering van de nationale campagnes zoals die in Nederland van het Nationaal Forum voor de introductie van de euro. De Nederlandsche Bank coördineert de fysieke omwisselingsoperatie en de minister van Financiën heeft de politieke verantwoordelijkheid dat alles goed zal verlopen.

Van alle eurolanden heeft Nederland gekozen voor de kortste periode waarin de nieuwe munten en bankbiljetten eind 2001 gedistribueerd zullen worden en de kortste periode begin 2002 waarin zowel guldens als euro's wettig betaalmiddel zijn. Geen enkel ander land durft het aan om die periode op slechts vier weken te houden. Of dat zal lukken, weten we over een jaar.

De omschakeling wordt een kostbare operatie: zeven miljard gulden, schat het Nationaal Forum, waarin alle betrokken partijen zijn vertegenwoordigd. Dit bedrag wordt grotendeels opgebracht door het bedrijfsleven, maar dat zal deze investering volgens het Nationaal Forum in een jaar terugverdienen. De overheid verleent wel alle mogelijke ondersteuning: de distributie van kleingeld voor winkels en cafés is bijvoorbeeld gratis. Voor het ophalen van de dubbeltjes, kwartjes en al die andere munten die thuis zijn opgepot, komen er landelijke inzamelingsacties voor een goed doel.

Het merkwaardigste van alles is dat de euro er allang is. Op 1 januari 1999 werd de euro ingevoerd door de vaststelling van de onderlinge wisselkoersen van de deelnemende munten. Sindsdien zijn deze munten de nationale verschijningsvorm van de euro. De koers van de euro ten opzichte van de gulden - en de D-mark, Franse franc, Spaanse peseta, et cetera - is zo stabiel als een huis. De waarde is vastgesteld op 2,20371 gulden per euro en die is niets veranderd. De opwinding die vorig jaar over de koers van de euro ontstond, ging over de externe waarde ten opzichte van de dollar. Daar deden zich schommelingen voor die de reputatie van de euro bij het publiek schaadden.

Achteraf bezien is het onbegrijpelijk dat de Europese Centrale Bank niet eerder besefte hoe gevoelig de euro-dollarkoers in de beeldvorming zou worden. De ECB hanteert geen doelstelling voor de wisselkoers (net zomin als vroeger de Bundesbank of De Nederlandsche Bank) en liet zich in 1999 nog laatdunkend uit over politieke plannetjes voor target zones, een bepaalde bandbreedte voor de koers. Maar toen in de zomer en herfst van 2000 de dollar sterker en sterker werd - en de euro verder en verder zakte - wist men zich met de kritiek daarop in Frankfurt geen raad.

De doelstelling van de ECB is handhaving van prijsstabiliteit: de koopkracht van een euro moet vandaag evenveel zijn als gisteren en evenveel als morgen. Los van de abrupte verstoring door de olieprijzen is die gehandhaafd gebleven, dus als de ECB hierop beoordeeld wordt, is het resultaat positief. Euroland kenmerkt zich door lage inflatie, beheersing van de overheidstekorten, dalende staatsschuld, dalende belastingen en een spectaculaire groei van de werkgelegenheid met 2,5 miljoen arbeidsplaatsen in 2000. "De euro is een daverend succes", zegt een naaste medewerker van ECB-president Duisenberg in Frankfurt.

Institutioneel begint de ECB steviger gestalte te krijgen. Met duizend medewerkers uit twaalf landen die aan elkaars cultuur moesten wennen, en voorzien van een besluitvormingsstructuur waarin de twaalf centrale bankiers van de eurolanden plus de zes uitvoerende directeuren tot een modus operandi moesten komen, is de ECB aan de slag gegaan. De aanvankelijk moeizame afstemming met de politieke gremia in de Europese Unie - de Ecofin, de Europese Raad en het Europarlement - functioneert de laatste tijd goed. De staf van de ECB heeft veel werk gestoken in de uitwerking van alle mogelijke technische kwesties, zoals de verzameling van statistische gegevens over de euro-economieën, de publicatie van economische prognoses, de opzet van Europese betalingssystemen en de uitwerking van de monetaire strategie. In de tweeëneenhalf jaar van haar bestaan is de Europese Centrale Bank een vanzelfsprekendheid in de financiële wereld geworden.

De koers van de euro is het spiegelbeeld van de koers van de dollar. Het is goed denkbaar dat de dollar dit jaar zal verzwakken. De nieuwe Amerikaanse minister van Financiën, Paul O'Neill, is afkomstig uit de industrie en niet uit Wall Street of Harvard, zoals Rubin en Summers die onder Clinton voor het harde dollarbeleid zorgden. Industriëlen hebben over het algemeen niet zo'n boodschap aan de wisselkoers, en als het de Amerikanen wat hun conjunctuur betreft uitkomt, laten ze de dollar onbekommerd zakken. Dit kan dus het jaar van de sterke euro worden.

rjanssen@nrc.nl

www.nrc.nl/Economie