Dossier Euro

Nieuws

De invoering van de euro

De koers van de euro

Europese Centrale Bank

Economische en Monetaire Unie

Meningen

Feiten en cijfers

Links

1985-scenario nadert voor euro

Door onze redacteur MAARTEN SCHINKEL
AMSTERDAM, 1 SEPT. Niets lijkt de euro te kunnen helpen, nu de koers gisteren een nieuw diepterecord bereikte. En een nieuw Plaza-akkoord, dat in 1985 de dollarkoers keerde, lijkt nog ver weg.

0,8838 dollar. Ver onder het vorige dieptepunt van de euro op 0,8845 dollar in mei is het niet, maar dat de valutamarkt het gisteravond in New York heeft aangedurfd de ondergrens te doorbreken is veelzeggend. De vorige bodem van de euro is niet heilig geweest, en niet uitgesloten is dat de Europese munt nieuwe diepten zal testen.

Hoe diep kan de euro gaan? Wie de geschiedenis induikt moet concluderen dat de Europese munt nog een lange weg te gaan heeft, wil er een écht historisch dieptepunt worden bereikt. In 1995, toen de rest van de wereld de Reagan-boom enthousiast financierde, werd de dollarkoers extreem opgedreven. De VS groeiden razendsnel, hadden een gapend gat in de betalingsbalans - net als nu - dat werd veroorzaakt door een spaartekort. Destijds werd dat veroorzaakt door de overheidssector, waar de Reagan-regering het tekort sterk liep oplopen. Nu is er het spaartekort van de particuliere sector, waar het overschot op de begroting nauwelijks tegenop lijkt te wegen. Líjkt, want door een definitieverandering van vorig jaar oktober werden de negatieve besparingen van gezinnen weer statistisch positief gemaakt. Maar in juni blijken ook volgens de rooskleurige nieuwe definitie de besparingen weer negatief te zijn geworden. Zowel het bedrijfsleven als de gezinnen in de VS hebben een historisch hoge schuldenlast.

De buitenwereld financiert dus wederom een Amerikaanse boom, en het Europese kapitaal verwacht kennelijk een hogere opbrengst bij investeringen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan dan in eigen huis. Dat is ook te zien aan de voortdurende reeks van overnames van Europese bedrijven in de Verenigde Staten, bekroond door het recente, enorme bod van 50,7 miljard dollar door Deutsche Telekom op het Amerikaanse VoiceStream.

Zou de geschiedenis zich echt herhalen, dan is de euro nog lang niet ver genoeg gedaald. In 1985 bereikte de dollarkoers in guldens een peil van net geen vier gulden. Omrekenen in euro's kan niet precies, omdat de euro toen nog niet bestond. En de meest betrouwbare reeks van pro forma eurokoersen, die van de Britse FTSE, gaat niet verder terug dan 1991. Maar bij een dollarkoers van tegen de vier gulden moet worden gedacht aan een eurokoers van tussen de 0,55 en 0,60 dollar. En dat is fors lager dan de 0,8838 waar de wereld zich nu al druk over maakt.

Renteverhogingen, zoals met een kwart procentpunt tot 4,5 procent door de Europese Centrale Bank gisteren, lijken niet te helpen. Nu de euro-economie hapert - gisteren bleek de Franse werkloosheid te zijn gestegen en de industriële prodctie op maandbasis gedaald - kan een hogere rente zelfs averechts werken. Zodat steeds meer rekening wordt gehouden met interventies op de valutamarkt, als alternatief reddingsmiddel.

In september 1985 lukte het wel, tijdens een historische bijeenkomst in het New-Yorkse Plaza-hotel. Toen werd de dollar met succes van zijn hoogtepunt afgedreven. Zo sterk was de gang naar beneden dat twee jaar later het Louvre-akkoord nodig was om te voorkomen dat de munt te ver af zou glijden.

Kan dat nu ook? Interventies slagen, zo leert de praktijk, slechts onder drie voorwaarden. De eerste is dat de markt al herstel moet laten zien, waaraan steunaankopen vervolgens een extra zet geven. Het indekken van verliesgevende valutaposities door beleggers die op het verkeerde been staan geeft de koers daarna vaak nog een extra dynamiek.

Tweede voorwaarde is dat alle grote centrale banken er aan meedoen - dus ook de Amerikaanse Federal Reserve. Op het moment dat de valutamarkt consensus ontwaart onder de centrale banken, wordt de ingreep geloofwaardig. Derde voorwaarde is dat de ingreep wordt gesteund door flankerend economisch en monetair beleid en toewijding van alle betrokken landen.

Op dit moment wordt niet voldaan aan alle drie de voorwaarden. De officiële lijn totnutoe is dat de euro vanzelf herstelt als het groeiverschil tussen Europa en de VS dichtloopt. En niemand weet óf en wanneer dat gebeurt, enkel dat dit moment al anderhalf jaar lang door de praktijk naar voren is geschoven. Voor een daadwerkelijke internationale reddingsactie zal veel overleg nodig zijn. Op de komende jaarvergadering van het Internationale Monetaire Fonds, over drie weken in Praag zal de euro op de achtergrond een van de voornaamste onderwerpen van gesprek moeten worden.

www.nrc.nl/Economie