Door onze diplomatiek redacteur J.M.BIK
In de verhoren door de enquetecommissie is veel kritiek geuit op Israel. Is de goede relatie met Israel hiertegen bestand?

Minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) en een meerderheid van de Tweede Kamer sluiten niet uit dat de Nederlands-Israelische betrekkingen schade hebben opgelopen door de Bijlmerenquete. Maar met een definitief oordeel willen zij wachten tot de enquetecommissie over enkele weken haar rapport en haar conclusies heeft gepubliceerd.

Volgens Van Aartsen moet de commissie de klachten die premier Kok en oud-premier Lubbers vorige week hebben geuit over de late informatievoorziening uit Israel aangaande de lading van het neergestorte El Al-vliegtuig dadelijk ,,in perspectief plaatsen''.

Kok zei vorige week dat het hem ,,allerminst lekker zit'' dat Israel pas serieus informatie over die lading is gaan geven toen de kwestie in Nederland ,,bloedserieus'' was geworden. Lubbers zei daarover ,,als vriend van Israel buitengewoon teleurgesteld'' en ,,boos'' te zijn. Van Aartsen vindt het ,,te vroeg'' om over schade aan de betrekkingen te spreken ,,zolang we de conclusies van de enquetecommissie nog niet kennen''.

Ook de grote fracties in de Tweede Kamer lijken van mening dat Kok en Lubbers beter nog even met hun oordeel hadden kunnen wachten tot de enquetecommissie gereed is met haar werk. Wel loopt de D66'er Hoekema daar in zoverre op vooruit dat hij nu al ,,een erg vervelend gevoel'' heeft.

Hoekema herinnert eraan dat de Israelische minister van Transport enkele weken geleden al klaagde over ,,antisemitische tendensen'' in Nederland en dat Van Aartsen dat toen nog afdeed als ,,een opmerking van een Israelische minister, buiten de Knesset (het Israelische parlement) gemaakt'', waarop hij niet wilde reageren. De ,,schokkende en pijnlijke uitspraken'' van Kok en Lubbers maken het volgens hem duidelijk dat tussen Israel en Nederland ,,veel herstelwerk'' nodig is.

De PvdA'er Koenders vindt wel dat er van ,,een diplomatieke vertrouwensbreuk'' kan worden gesproken als straks uit het commissierapport zou blijken dat er ,,van Israelische kant feiten zijn achtergehouden''. Koenders zou eventueel dadelijk ook nadere verheldering willen van de Israelische ambassadeur in Den Haag, die Tweede-Kamerleden steeds heeft verzekerd dat zijn land ,,volledige medewerking'' geeft aan het onderzoek.

Verhagen (CDA) heeft niet de indruk dat de Israelisch-Nederlandse betrekkingen ,,thans werkelijk onder druk staan; voor beide landen blijven goede relaties belangrijk, voor Israel telt ook de Nederlandse rol in de Europese Unie''. Volgens Verhagen kunnen er discussies zijn ,,over de status van El Al op Schiphol''. Daarover moet het enqueterapport meer helderheid brengen, vindt hij. ,,Maar de relatie met Israel zelf moet daarvan gescheiden blijven.''

De VVD'er Hessing kan zich voorstellen dat Kok en Lubbers zich hebben geergerd aan het gebrek aan (tijdige) informatie van Israelische kant. Maar ook hij wil met conclusies wachten tot de commissie gereed is, ook al ziet hij nu toch ook al reden voor bilateraal overleg . ,,Ten principale is de relatie tussen Israel en Nederland goed. Juist daarom moet enig bijpraten in een open gesprek mogelijk zijn. Er spelen nog andere kwesties, de rol van Israel in het vredesproces in het Midden-Oosten bijvoorbeeld, daarover zou dan ook kunnen worden gesproken'', zegt Hessing.

Zijn fractiegenoten Dijkstal (voorzitter), Weisglas en Wilders, die een werkbezoek aan Israel brengen, hebben juist gisteren met president Weizman over de bilaterale betrekkingen gesproken. ,,We waren het wederzijds eens dat de relatie niet mag en zal verslechteren, al is de stemming ook volgens de president nu dan even wat minder'', aldus Wilders.

Het wachten is op de conclusies van enquetecommissie