Bijlmer-enquête

Actueel

Rapport enquete-commissie

Lading

Ondervraging politici

Gezondheid bewoners en bergers

Getuigen

Relatie Israel

El Al

Betekenis parlementaire enquête

Artikelen op datum

Profiel over de Bijlmerramp
(21 jan. 1999)

Door ELLEN DE BRUIN en HERMAN STAAL
De Bijlmerbewoners beleven de parlementaire enquete elk op hun eigen manier. Samen naar de verhoren kijken doet bijna niemand.

Carlo (5) kijkt met open mond naar zijn vader. Die vertelt hoe het vliegtuig zich in de flat boorde, honderd meter van hun flat vandaan. De televisie in Buurthuis De Bonte Kraai staat zacht, een rijksrechercheur wordt net verhoord over de mannen in de witte pakken. Vader Carlo Bijlhout, een Antilliaan, is de enige die in de buurt van de televisie zit, maar is niet erg geinteresseerd. Mannen in witte pakken? ,,Die waren er. Ik heb ze zelf op de tv gezien.''

In De Bonte Kraai kunnen bewoners van de Bijlmer samen naar de verhoren van de parlementaire enquete kijken. Maar Pietro Finck, medewerker van welzijnsorganisatie BZO in de Bijlmer, had het al gezegd: het kan stormlopen, maar het kan ook rustig blijven. En het blijft rustig. Hooguit twee buurtbewoners kijken deze middag met een half oog naar de verhoren. Finck dacht dat er behoefte aan het initiatief zou zijn. ,,Dat is kennelijk niet zo. Ook goed''.

Maar het zegt volgens hem niets over hoe de enquete leeft. De woede en onrust die is teweeggebracht is af te meten aan de vele reacties die BZO, Korrelatie (al 430 telefoontjes sinds vorige week), het Klankbord, het AMC en El Al krijgen. Daar kanaliseren zich het ongenoegen en de bezorgdheid. Evenals op Internet. De democratie is aangetast, concluderen deelnemers aan een discussie bij De Ramp Vandaag (www.dds.nl/deramp/), een site van de Digitale Stad Amsterdam. ,,En binnenkort mogen we weer naar de stembus!!! Op wie moet je stemmen om niet in de maling te worden genomen?'', schrijft iemand.

,,De Ramp Vandaag wil een podium zijn voor al die duizenden betrokkenen die niet gehoord worden in Den Haag, maar wel een verhaal hebben'', meldt de site. Dagelijks bezoeken 500 tot 750 mensen De Ramp Vandaag, en in twee weken tijd zijn er 250 berichtjes gepost. Dat is veel, vindt initiatiefneemster A. van Eekeren. ,,Onze ervaring is dat mensen graag discussies lezen, maar dat er wel een zekere drempel is voordat ze berichten schrijven.''

De boodschappen over de overheid zijn het meest emotioneel. Men vindt het de tijd voor een ,,massale protestactie a la kruisrakettendemonstraties'', of om een nieuwe politieke partij op te richten, van ,,gewone Nederlanders die in opstand komen tegen de huidige politiek''. Want de volgende doofpot is volgens een van de posters al in zicht: ,,De Rijks Leugenaars Dienst zal in het gelijk worden gesteld dat alles was uitgeladen.'' Een ander weet precies hoe Nederland echt geregeerd wordt. ,,Natuurlijk wisten de betrokken ministers niet alles. De echte machthebbers in Nederland zijn de hoge ambtenaren. Ministers wisselen immers om de vier jaar.'' Ook uit een enquete van Het Parool op Internet blijkt kritiek op de overheid. Van de 1018 mensen die tot vanmiddag hadden geantwoord op de vraag of de politiek afwist van de gevaarlijke lading in de El Al-Boeing, zegt 84 procent `ja'. In de reguliere nieuwsgroepen op Usenet, bijvoorbeeld nl.politiek en soc.culture.netherlands, is minder aandacht voor de enquete. Hooguit ruzien mensen op betweterige toon over wat er nu precies misging. ,,Je hebt er kennelijk geen idee van wat voor een heksenketel het in zo'n cockpit is bij dergelijke calamiteiten'', snauwt iemand. ,,Het is geen VW Kever hoor, zo'n kist. Orienteer je eerst eens beter.''

El Al en het Academisch Medisch Centrum hebben meer te maken met persoonlijke woede. Bij het El Al-kantoor komen bedreigingen binnen, zegt woordvoerder H. Klieman. Telefoontjes, brieven en faxen. De negatieve, twee a drie per dag, zijn allemaal anoniem. Soms hebben ze een antisemitische teneur. Meer wil El Al niet zeggen. ,,Anders wordt het een sneeuwbal-effect.''

Om dezelfde reden is het AMC terughoudend met het geven van informatie over de telefonische bedreigingen die het ziekenhuis ontvangt. Bewoners van de Bijlmer voelen zich in de steek gelaten omdat het AMC geen groot medisch onderzoek wil doen. Het AMC probeert weer uit te leggen uit te leggen dat zo'n onderzoek alleen maar heel veel gegevens oplevert zonder dat iets concreets wordt gevonden, vertelt een woordvoerder. ,,Maar het komt niet over. De geest is uit de fles in Zuidoost. Mensen begrijpen niets meer. Ze zijn, begrijpelijk, erg over hun toeren''. Het AMC zit even ,,in een hopeloze positie''.

Er is ook stil verdriet. ,,De mensen die een trauma hebben opgelopen, komen niet zomaar naar je toe. Die moet je zelf opzoeken'', zegt dominee O. Ruff die namens de stichting Nabij nabestaanden en slachtoffers bijstaat. Hun wereld is na de ramp steeds kleiner geworden. Het verbaast Ruff daarom niet dat in De Bonte Kraai nauwelijks mensen samen willen kijken. ,,Ze willen niet direct geconfronteerd worden met alle nieuwe feiten.'' Vooral de Ghanese gemeenschap is stil. ,,Zij hebben hun eigen hulpomgeving'', zegt Ruff.

In De Bonte Kraai hangt 5-jarige Carlo over de knie van zijn vader. Het jongetje groeide op met de Bijlmerramp. ,,En toen ging het vliegtuig zo en zo'', zegt hij zacht. Hij maakt dezelfde handbewegingen als zijn vader. Als ze thuis bezoek hebben, wordt altijd over de ramp gepraat. ,,Carlo kan het helemaal navertellen'', zegt zijn vader.