Terwijl de enquêtecommissie tal van personen en instanties kritiseert, valt het wel op dat minister Borst (D66, Volksgezondheid) in dat gezelschap een weinig begerenswaardige toppositie inneemt.

Door onze redacteuren
GIJSBERT VAN ES en KEES VAN DER MALEN

DEN HAAG, 22 APRIL. Een ironische speling van het lot bracht minister Borst (67) vandaag in Athene, bij een Europese ministersconferentie over vergrijzing in de 21-ste eeuw. Zijn de dagen van Els Borst als minister van Volksgezondheid geteld? Kan zij van een rustige oude dag gaan genieten, zoals D66-leider Thom de Graaf eerder Frits Bolkestein toewenste inzake diens ambitie voor een laatste carrièresprong?

Er zijn weinig ambtenaren of politieke ambtsdragers die ontkomen aan het harde oordeel van de Enquêtecommissie Vliegramp Bijlmermeer. Maar de scherpste verwijten lijken vooral minister Borst te treffen. In de conclusies van het rapport wordt haar behandeling van de Bijlmerramp als passief omschreven. De minister heeft onvoldoende verantwoordelijkheid genomen om de gevolgen voor de volkgszondheid tijdig en adequaat te onderzoeken.

Afgelopen zondagavond is D66 begonnen met de actie 'Red Els Borst'. Ten huize van fractieleider Thom de Graaf besprak de D66-top hoe het ongemakkelijke en voor de minister pijnlijke Bijlmer-rapport moet worden aangepakt.

Zelf maakte de minister het haar verdedigers niet makkelijker. Na Torentjes-overleg met premier Kok en de fractieleiders van de regeringspartijen zei ze gisteren weliswaar het enquêterapport met een gerust hart af te wachten, maar constateerde ze tegelijk dat de commissie bij haar eerdere openbare verhoren ,,af en toe wel erg inquisitie-achtig te werk ging''. De voorzitter van de enquêtecommissie, Theo Meijer, reageerde als door een adder gebeten. Hij verwijt de minister vandaag in een vraaggesprek met deze krant dat ze beter naar de inhoud van het rapport kan kijken dan naar de totstandkoming ervan. Zo maakt Borst zichzelf ongewild nog meer tot middelpunt van alle negatieve aandacht dan ze gisteren voor de televisiecamera's al was.

Haar partijgenoten wikkelden de verdediging vandaag af via twee lijnen: nuancering en verbreding. Eerst de nuancering: bij intensieve lezing stelden de Democraten vanmorgen vast dat het negatieve oordeel over Borst, zoals dat in het rapport wordt gegeven, in de eindconclusies niet voorkomt. In de afsluitende deel wordt niet alleen Borst maar het complete kabinet verantwoordelijk gesteld voor het negeren van de maatschappelijke onrust en het onvoldoende informeren van de Tweede Kamer.

Tegelijk proberen de Democraten de verantwoordelijkheid voor wat misging bij de afwikkeling van de Bijlmerramp breder, dus ook naar andere partijen, te trekken. De fractie constateerde vanmorgen met veel nadruk dat ,,achtereenvolgende kabinetten'' verantwoordelijk zijn voor het feit dat vanaf februari 1994 ,,een aantal belangrijke vragen'' is blijven liggen. Kortom: iedereen verantwoordelijk en niemand aansprakelijk, zo kan deze verdediging worden opgevat.

,,Onevenwichtig'', zo spreken de Democraten binnenskamers over de wijze waarop de enquêtecommissie haar conclusies presenteert. Zij zien ook een kwade genius achter het harde oordeel over hun minister: Rob Oudkerk. De volksgezondheidsspecialist van de PvdA speelde als vice- voorzitter een belangrijke rol in de enquêtecommissie. Nog voordat het eindrapport was verschenen, werd in D66-kring al de boze veronderstelling geuit dat Oudkerk erop uit is Borst ,,te mollen''. ,,Gaat het niet linksom via het volksgezondheid-dossier dan probeert hij het rechtsom via de enquête'', voorspelde een vooraanstaande D66'er enkele weken geleden al.

De verdediging van D66 vergt lange adem. Allereerst moet zij hopen dat Borst in de media en in de publieke beoordeling niet de zwartepiet wordt opgescheept.

Als een minister eenmaal die rol vervult, dan valt dat imago moeilijk weer af te schudden. Vervolgens moeten de Democraten hopen dat de coalitiepartners de reddingslijn van 'iedereen schuldig, niemand aansprakelijk' willen volgen.

En ten slotte moet zij hopen dat de oppositie geen wig weet te drijven in de eenheid van de coalitie, wanneer deze besluit de pijn gedrieën eerlijk te delen. Verdediging en aanval moeten zorgvuldig worden opgebouwd, zo beseffen coalitie en oppositie. Uitspraak niet eerder dan over vier weken, zo hopen beide kampen vooralsnog.