Bijlmer-enquête

Actueel

Rapport enquete-commissie

Lading

Ondervraging politici

Gezondheid bewoners en bergers

Getuigen

Relatie Israel

El Al

Betekenis parlementaire enquête

Artikelen op datum

Strak geregisseerd door de media volgden inwoners van de Bijlmermeer gisteren in buurthuizen de live presentatie van het rapport over 'hun' ramp. Vanmiddag ontvangen ze één exemplaar.

Door RINSKJE KOELEWIJN en HERMAN STAAL

AMSTERDAM, 23 APRIL. Ze waren er gisteren allemaal, de bekende Bijlmerbetrokkenen. Vrijwillig brandweerman Carel Boer, die voor de enquêtecommissie getuigde. Elly en Henk Prijt uit de flat Kikkenstein, die te hulp schoten toen de El-Al Boeing op zondagavond 4 oktober 1992 voor hun ogen neerstortte. Huisarts Nizaarali Makdoembaks is er, die altijd heeft beweerd dat zijn patiënten ziek zijn geworden door de ramp. Dirk van Os is er, de beheerder van hangar 8 op Schiphol, waar de brokstukken van het vliegtuig werden opgeslagen. Herma Spreij en Wilma Dolmans zijn er ook. Sinds de ramp kunnen ze nauwelijks meer lopen. En dominee Otto Ruff is er, hij staat sinds de ramp de nabestaanden bij.

Ze zijn niet op eigen initiatief naar buurthuis De Bonte Kraai, buurtcentrum De Nieuwe Stad en het Leger des Heils gekomen om samen naar de live persconferentie van de enquêtecommissie te kijken. Hun aanwezigheid is zorgvuldig geregisseerd door de journaals en actualiteitenprogramma's. De bewoners in De Bonte Kraai zijn 'van Netwerk'. Ze mogen eigenlijk niet met een van de negen andere cameraploegen praten. RTL4 heeft het gebouw van het Leger des Heils geconfisqueerd, De Nieuwe Stad is omsingeld door de zendmasten en auto's van Nova. Alleen het Bijlmermonument is van iedereen.

Vrijwillig brandweerman Carel Boer maakt in De Bonte Kraai aantekeningen van de persconferentie op een kladblok. ,,Het ging om mensen'', zegt voorzitter Th. Meijer op de televisie. Boer noteert het met grote letters. ,,De hulpverleners hebben goed werk verricht.'' Boer zet er twee uitroeptekens achter. ,,De informatievoorziening was onvolledig, onjuist, ontijdig.'' De Boer trekt een pijl en schrijft: ,,Alles was slecht.'' En dan spreekt Meijer over de aanbevelingen en over de betrokken bewindslieden. Boer steekt zijn pen in zijn zak en roept: ,,Iedereen moet weg.''

Om drie uur gaat de televisie op de biljarttafel uit. Opluchting bij de Bijlmerslachtoffers. Eindelijk, zeggen ze, krijgen we een heel klein beetje erkenning. Boer trekt nog één keer zijn schoenen uit. Zijn linkervoet is sinds de ramp chronisch ontstoken. ,,Nu kan niemand meer zeggen dat dit niet door de ramp komt.'' En dan begint, om half vier, op het stadhuis in Amsterdam een persconferentie. Burgemeester Patijn heeft het vierdelige boekwerk in alle haast moeten lezen, de gemeente had slechts één exemplaar van Het Rapport gekregen, tot lichte ergernis van de burgemeester. Hij begint met wat zijn gemeente volgens het rapport goed heeft gedaan. ,,Ik ben blij met de ruiterlijke lof voor iedereen die op het rampterrein aanwezig is geweest.'' En dan de kritiek. Patijn kan niet alle verwijten aan Amsterdamse bestuurders en instellingen volgen. Zo zou de psychische nazorg onvoldoende zijn geweest. De Riagg en huisartsen hebben volgens Patijn wel veel aandacht aan nazorg besteed. Er was in de jaren na de ramp ook een meldpunt. ,,Maar daarvoor was op een gegeven moment geen belangstelling meer.'' De kritiek op zijn voorganger E. van Thijn vindt hij onterecht. Die heeft zich op de avond van de ramp onvoldoende afgevraagd of er geen gevaren voor de hulpverleners waren, staat in het rapport. ,,Die conclusie klopt niet helemaal'', zegt Patijn. Mensen redden en het vaststellen van het aantal vermisten, dát was de eerste prioriteit van Van Thijn op de avond van de ramp.

Een ,,stevige aantijging'' is volgens Patijn dat Amsterdam te traag heeft gereageerd op gezondheidsklachten. De gemeente reageerde pas als er verhalen in de pers waren verschenen, erkent hij. 's Avonds gaat de burgemeester voor de lokale zender AT5 verder. Na 1994, het jaar van zijn aantreden, had hij ,,geen greep'' gekregen op het Bijlmerdossier. ,,De urgentie gewerd mij niet.'' Het was hem ook niet gelukt bewindslieden in Den Haag tot meer actie te bewegen. Over het optreden van premier Kok is Patijn scherp. ,,Zeer afstandelijk.'' Als er niemand was die Kok wees op de urgentie van het Bijlmerdossier ,,dan liet Kok het maar voorbijgaan''. Voor de burgemeester is er één belangrijke les te leren uit het rapport. ,,We moeten ambtenaren veel scherper in de gaten houden. Als ze het niet goed doen, dan gooi je ze er maar uit.'' Brandweercommandant H. Ernst had tijdens de verhoren het idee gekregen dat de commissie weinig respect had voor het werk van hulpverleners. ,,Maar dat wordt nu helemaal rechtgetrokken.'' Dan vergelijkt Ernst de brand na de crash met een gewone grote brand, waarvan er in Amsterdam en omstreken ongeveer drie per jaar zijn. ,,En daarvan is onbekend hoeveel gevaar er precies is voor de brandweer.'' OR-lid C. Ronner ergert zich. ,,Als hij dat zegt, dan bagatelliseert hij het.'' Volgens hem staat duidelijk in het rapport dat met een andere inzet hulpverleners minder gevaar hadden gelopen. ,,Daar stapt Ernst veel te gemakkelijk over heen.'' Hij vindt dat de commandant excuses moet maken aan zijn personeel.

Vanmiddag komt het rapport beschikbaar voor de Bijlmerbewoners. In De Nieuwe Stad zal commissievoorzitter Meijer de gezamenlijke bewoners één exemplaar overhandigen.