Bijlmer-enquête

Actueel

Rapport enquete-commissie

Lading

Ondervraging politici

Gezondheid bewoners en bergers

Getuigen

Relatie Israel

El Al

Betekenis parlementaire enquête

Artikelen op datum

Volgende week debatteert de Tweede Kamer over de Bijlmerramp. De kritiek van de enquêtecommissie was hard. De verdediging van het kabinet is beheerst.

Door onze redacteur KEES VAN DER MALEN

DEN HAAG, 14 MEI. Het kabinet pakt het subtiel aan. Zonder grote woorden en zonder een confronterende toon wijzen premier Kok en zijn ministers de kritiek van de parlementaire enquêtecommissie Vliegramp Bijlmermeer af.

Ze doen dat met de stroopkwast, met argumenten en met een tactische benadering. Op ondergeschikte punten geeft het kabinet de commissie gelijk. Ongevaarlijke aanbevelingen worden overgenomen. En de cruciale kritiek wordt gepareerd, maar wel beheerst.

Hebben ministers de Tweede Kamer bij de afwikkeling van de Bijlmerramp te vaak "onduidelijk, onvolledig, ontijdig of onjuist geïnformeerd, zoals de enqutecommissie concludeerde? Het kabinet zegt over deze kritiek, die de vertrouwensrelatie tussen Tweede Kamer en regering raakt en tot aftreden van ministers kan leiden: Kamer, oordeel zelf. Wij leveren de feiten en u mag het zeggen.

En wat zijn de feiten volgens het kabinet? Dat het oordeel van de enquêtecommissie "op zijn minst nuanceringen" verdient. In een aantal gevallen is geen sprake van tekortkomingen, in een aantal gevallen kon de informatie niet sneller of volledig zijn en, inderdaad, in enkele gevallen is de Tweede Kamer niet goed geïnformeerd. Maar Kamer, weet dat het om een periode van bijna zeven jaar ging en er veel ministers bij waren betrokken, zo legt het kabinet omzichtig uit. Hoe anders was de eerste reactie van premier Kok, direct na publicatie van het rapport. Zijn toon was toen scherp, bijna cynisch. Inmiddels benadrukt het kabinet dat hier geen sprake was van "een waardeoordeel".

Toen overheerste het venijn, nu hanteert het kabinet de stroop kwast. De commissie krijgt waardering voor de "klaarheid" die zij heeft gebracht over de toedracht van de ramp en lof voor de "volhardendheid" waarmee zij de papieren over de lading boven water kreeg. Misschien bracht de commissie bij derden "net dat extra gevoel voor urgentie teweeg", zo suggereert het kabinet. Maar Kamer, weet wel: als onze Economische Controledienst meer tijd had gekregen, had die de papieren wellicht ook gevonden, zo voegt het kabinet daar subtiel aan toe. Wat geeft het kabinet toe? Dat ze de onrust over de aanwezigheid van verarmd uranium in het vliegtuig heeft onderschat. Dat ze hardnekkiger had moeten zoeken naar de ladingspapieren en dat ze "onvoldoende aandacht" heeft gegeven aan de maatschappelijke onrust. Het zijn voor het kabinet stuk voor stuk ongevaarlijke punten. Het eerste was een verantwoordelijkheid van een oud-minister (Alders) die niet kan worden afgezet, de ladingspapieren zijn er inmiddels (hulde commissie). En de erkenning dat de maatschappelijke onrust is onderschat is zoiets als een kleine knieval. Daar stuur je geen ministers voor weg.

Wat wijst het kabinet af? Dat betrokken ministers grote fouten hebben gemaakt. Minister Borst is niet te traag geweest met onderzoek naar lichamelijke klachten bij Bijlmerbewoners. Tenslotte hadden "vooraanstaande medici" haar op goede gronden geadviseerd dergelijk onderzoek destijds niet in te stellen. En het kabinet mist feitenmateriaal voor de conclusie dat er een directe relatie bestaat tussen de gezondheidsklachten en de ramp. En minister Jorritsma, verantwoordelijk voor het onderzoek naar de lading, heeft zich voldoende ingespannen en de Kamer niet onvolledig, noch foutief geïnformeerd.

Blijft over premier Kok. Hij had initiatieven moeten nemen en de afwikkeling van de ramp in de ministerraad moeten bespreken.

En wat zegt het kabinet? De premier is er voor de coördinatie en is geen regisseur van het regeringsbeleid. Hij is geen regeringsleider die individuele ministers zijn wil kan opleggen. Zo werkt dat nu eenmaal niet in een model "naar Nederlandse snit".

Maar was Kok wel voldoende alert geweest? Had hij overleg in de ministerraad in het Catshuis of in het Torentje geïnitieerd? Nee, dat had hij niet. Maar wat was hij dan wel? Hij was "alert en op de hoogte", deelt het kabinet mee. Waaruit kan dat worden afgeleid? Uit het enkele feit dat fractieleiders van regeringspartijen de enquêtecommissie desgevraagd meedeelden dat in Torentjesoverleg enkele malen over de Bijlmerramp is gesproken, zo is eenvoudigweg de redenering.