Dossier DNA

Nieuws

DNA-bank

Klonen

Humane Genoom

Chromosomen

Op die van geslachtschromosomen na zijn alle genen in het DNA als paar aanwezig: één kopie van vaderskant en één van moederskant. Gewoonlijk staan ze beide aan, maar soms is alleen het gen van één ouder actief. Dit merkwaardige fenomeen heet genomic imprinting.

Sander Voormolen

Deze week publiceerden Wageningse onderzoekers onderzoek waaruit blijkt dat imprinting ook een belangrijke rol speelt bij de lichaamsbouw van varkens (PNAS, 20 juni). De onderzoekers waren op zoek naar genetische merkers voor vleeskwaliteit. Ze bestudeerden een varkenslijn waarin dieren van het Chinese Meishanras gekruist waren met Nederlandse vleesvarkens. Na nauwkeurige analyse van 785 dieren vonden de Wageningers vijf chromosoomelementen die verband houden met eigenschappen als dikte van de speklaag op de rug, dikte van de rugspier en het vetgehalte van spierweefsel. Maar liefst vier van deze merkers bleken beïnvloed te zijn door imprinting.

Onderzoeksleider prof.dr. Johan van Arendonk: ''We waren zeer verrast. Imprinting werd altijd gezien als een zeer zeldzaam iets, maar daar zijn we nu heel anders over gaan denken.'' Van Arendonk denkt dat de importantie van dit fenomeen tot nog toe over het hoofd is gezien domweg omdat onderzoekers het niet opmerkten. ''De meeste genetici werken met inteeltlijnen van muizen. Daar kun je imprinting lastig mee opsporen. Doordat de genen van vader en moeder teveel op elkaar lijken, kan op basis van DNA-informatie niet meer vastgesteld worden van wie een bepaald gen afkomstig is.''

In de mens zijn tot nu toe een dertigtal imprinted genen gevonden. Ze spelen meestal een rol bij kanker en erfelijke ziekten, zoals de syndromen van Prader-Willi, Angelman en Beckwith-Wiedeman. Van Arendonk vermoedt dat dit slechts het topje van de ijsberg is, omdat alleen nog maar de ziektegerelateerde imprinting zijn ontdekt. ''Net zoals wij dat bij varkens hebben aangetroffen, kun je je ook voorstellen dat er bij de mens imprinted genen voorkomen die betrokken zijn bij vetzucht en groei.''