Dossier DNA

Nieuws

DNA-bank

Klonen

Humane Genoom

Chromosomen

Justitie leeft regels voor DNA niet na

Door een onzer redacteuren
RIJSWIJK, 3 MAART. Het Nederlands Forensisch Instituut van het ministerie van Justitie onderzoekt onrechtmatig verkregen DNA-bewijsmateriaal, met medeweten van justitie en politie.

Dit hebben medewerkers van de DNA-afdeling van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) tegenover deze krant erkend. De DNA-afdeling is verantwoordelijk voor al het DNA-onderzoek dat in Nederland in strafzaken wordt verricht. Een Kamermeerderheid spreekt van een "onacceptabele" (CDA) situatie die "te gek voor woorden is" (D66). "Dit kan niet" (VVD), "dit is misleiding van het recht"(RPF).

De politie levert het NFI bloed- of speekselmonsters van verdachten en biologische sporen die op de plaats van een misdrijf zijn achtergebleven, zoals haren of bloedvlekken. Officieren van justitie en rechter-commissarissen geven de DNA-afdeling vervolgens de opdracht daaruit DNA-profielen te maken, die tijdens rechtszaken als bewijsmateriaal kunnen worden gebruikt. Bij de zwaarste misdrijven worden de DNA-profielen bovendien opgeslagen in de DNA-databank van het NFI.

Personen die geen verdachte zijn, mogen volgens de wet niet tot het afgeven van DNA-materiaal worden gedwongen om de privacy van burgers te waarborgen. Tijdens een onderzoek naar een oude moordzaak hebben politierechercheurs evenwel een DNA-monster aan het NFI aangeboden van een man die op dat moment niet officieel was aangemerkt als verdachte. Volgens de coördinator van de zaak op het NFI heeft de politie de man in kwestie doelbewust een kop koffie aangeboden om het speeksel dat hij daarop achterliet buiten zijn medeweten naar het NFI te sturen. De rechter-commisaris die over de zaak ging droeg het NFI op uit dit onwettige bewijsmateriaal een DNA-profiel op te stellen, aldus de onderzoekers op de DNA-afdeling.

Het hoofd van de DNA-afdeling, H. Janssen, erkent vandaag in het magazine M van deze krant dat dit niet volgens de regels was. Volgens de coördinator van de moordzaak komt onrechtmatig DNA-bewijs "vaker" het NFI binnen. DNA-onderzoeker A. Kloosterman van het NFI zegt dat "al volop om mensen heen wordt gerechercheerd die mogelijk als verdachte worden aangemerkt."

Volgens Janssen kunnen de ambtenaren van de DNA-afdeling niet anders dan onrechtmatig verkregen DNA-bewijs onderzoeken, als een rechter- commissaris daartoe opdracht geeft: "Wij worden wél geacht zulke opdrachten uit te voeren." Bovendien kan de DNA-afdeling zelf onmogelijk controleren hoe de politie aan DNA-sporen komt, aldus Janssen.

D66-Kamerlid Dittrich, pleitbezorger van verruiming van DNA-onderzoek in strafzaken, zegt over de gang van zaken op het NFI: "Ik schrik hier enorm van".

'Korthals moet dit absoluut ophelderen'

Dittrich heeft minister Korthals (Justitie) tijdens een DNA-debat in de Tweede Kamer gevraagd of het voorkwam dat de politie DNA-materiaal van mogelijke verdachten achterover drukt. "Korthals heeft toen ontkend dat het gebeurt. Hij moet dit absoluut ophelderen want het is funest: iedere advocaat die nadenkt zal twijfel gaan zaaien over DNA-bewijs."

Kamerlid Halsema (GroenLinks), sceptisch over DNA in strafzaken, noemt het "wel zeer problematisch als justitie zich niet aan zijn eigen rechtsregels houdt. De minister had dit moeten weten." Evenals Dittrich kondigt zij aan schriftelijke vragen te zullen stellen aan Korthals. Dittrich wil een debat met de minister.

Kamerlid Niederer (VVD), partijgenoot van Korthals, vindt dat het college van procureurs-generaal "precies moet nagaan" hoe vaak het voorkomt dat het NFI onrechtmatig bewijsmateriaal onderzoekt. "Ik ga ervanuit dat het college actie onderneemt." Van de Camp (CDA) wil dat Korthals "een verhelderend gesprek" aangaat met het NFI en de politie. Hij vindt dat de minister dit had moeten weten. "En als het NFI het de minister niet heeft gemeld, is dat heel verkeerd."

De Tweede-Kamerleden erkennen dat het NFI met de huidige regels nauwelijks de mogelijkheid heeft zelf te controleren of DNA-materiaal volgens de regels binnenkomt. "Het irriteert me enorm", zegt Rouvoet (RPF) "We hebben al een te lange geschiedenis achter de rug van bevoegdheden die creatief werden opgerekt. We zijn weer terug in pre- Van Traa-tijden."