Dossier DNA

Nieuws

DNA-bank

Klonen

Humane Genoom

Chromosomen

Twee versies van de DNA- volgorde van de mens werden afgelopen maandag naar buiten gebracht: een door het Britse wetenschappelijke tijdschrift Nature, de ander door het Amerikaanse blad Science.

Het lijkt een fotofinish maar de twee versies lopen in kwaliteit flink uiteen. De compleetste en nauwkeurigste versie, in Science, werd geconstrueerd door onderzoekers gelieerd aan het bedrijf Celera Genomics. Dat die versie beter is dan die van de publiek gefinancierde Humaan Genoom Organisatie, is geen wonder: Celera hield tot nu toe haar gegevens geheim om concurrenten niet in de kaart te spelen. Omdat het 'publieke' project haar ruwe gegevens steeds direct op internet publiceerde, beschikte Celera feitelijk over een dubbele gegevensset. De code van Celera mist nog negen procent van de naar schatting 2,9 miljard basen omvattende erfelijke code. Wat er wel is, is voor 99,94 procent correct, bijna genoeg voor de gouden standaard van 99,99 procent. Maar de code van Celera is niet gratis op grote schaal in te zien, tenzij het instituut van een onderzoeker schriftelijk verklaart nooit geld aan de kennis te zullen verdienen. Hoeveel instituutsdirecteuren zo'n verklaring zullen tekenen, is zeer de vraag. Aan publieke zijde ontbreekt nog maar zeven procent van de basevolgorde en voldoet 30 procent aan de hoogste kwaliteitseisen. De andere tweederde is echter een rommeltje. "Toen we vorige week in de publieke databank keken, troffen we op een bepaalde plek twee genen aan", zegt prof.dr. Han Brunner. "Maar toen we gisteren weer keken, was een stuk omgedraaid en bleek het opeens om één gen te gaan. In de publieke gegevens gebeurt dit soort dingen nog voortdurend. Er zitten grote gaten in, en veel stukken zijn ongesorteerd. Dat maakt de code in de praktijk moeilijk bruikbaar." Onderzoekers als prof.dr. Gert Jan van Ommen vinden dan ook dat Nederlandse genetici zo snel mogelijk een betaald abonnement moeten hebben op de gegevens van Celera. Niet alleen is die code betrouwbaarder, het bedrijf levert ook gebruikersvriendelijker programmatuur om de code te analyseren. Toegang tot www.celera.com, meent Van Ommen, is cruciaal voor onderzoekers die altijd de eerste moeten zijn: "In de wetenschap worden nu eenmaal geen zilveren medailles uitgereikt." Van Ommen wordt op zijn wenken bediend. Namens Nederland onderhandelt de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek ( NWO) met Celera. Hoewel over kleine lettertjes nog wordt gepraat, en geen van beide partijen zonder akkoord veel kwijt wil, blijkt onder andere uit berichten in het weekblad Science dat de kosten minder hoog zijn dan ooit verwacht: 45.000 dollar, ofwel ruim 100.000 gulden, voor een contract van drie jaar. Naar verluidt zal NWO daarvan de helft voor zijn rekening willen nemen. Voor genetische labs is een abonnement een zinnige investering, meent Brunner: "Voor zo'n bedrag stel ik anders een halve analist aan. Maar als ik in plaats van geploeter in het laboratorium met één internet-aansluiting twee erfelijke ziekten oplos, dan is het geld goed besteed." Over drie jaar, hoopt prof.dr. Ronald Plasterk, kan het contract worden opgezegd. "Dan beschikt ook het publieke project over betrouwbare gegevens, die dan voor iedereen gratis toegankelijk zijn. En na het maken van handige software zie ik niet in waarom met de Celeragegevens dingen kunnen die elders onmogelijk zijn."