Dossier Clinton

Actueel

Transcriptie van Clintons verhoor voor de Grand Jury (17 aug. 1998). Ook als zip-bestand te downloaden.

Starr Report

Clintons reactie op het Starr Report

Clintons tweede reactie op het Starr Report

Monica Lewinsky

Linda Tripp

Paula Jones

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL
President Clinton heeft zijn fouten opgebiecht, voor de grand jury en voor zijn volk. Maar Amerika en zijn president zijn nog niet van de affaire-Lewinksy verlost.

WASHINGTON, 18 AUG. President Clinton is nog niet uit de brand. Zijn openbare spijtbetuiging is niet het laatste woord in de affaire-Lewinsky. En de gevolgen van zijn indirecte erkenning dat hij het Amerikaanse volk heeft voorgelogen zijn nog niet te overzien.

De afgelopen dagen moet Clinton een van de moeilijkste periodes van zijn presidentschap, en misschien wel van zijn leven, hebben doorgemaakt. Zijn stellige ontkenning dat hij een verhouding met de stagiaire Monica Lewinsky heeft gehad, was niet langer houdbaar. Zijn gezin, zijn ministers, zijn staf en zijn landgenoten moest hij opbiechten dat hij hun moedwillig zand in de ogen heeft gestrooid.

Maar de korte rede waarmee hij zich gisteravond tot het volk wendde, liet weer eens zien dat Clinton vaak op zijn best is in tijden van crisis. In amper vier minuten slaagde hij erin om een dramatische schuldbekentenis om te buigen tot een felle aanval op zijn aanklager, Kenneth Starr, zonder diens naam overigens te noemen. Clinton besloot zijn toespraak met een oproep om nu maar een punt achter de hele affaire te zetten. ,,Ik vraag u vanavond om het spektakel van de afgelopen zeven maanden de rug toe te keren.''

Opiniepeilingen geven aan dat veel Amerikanen net als hun president graag van de affaire verlost zouden zijn. Maar voorlopig hoeven ze daar niet op te rekenen. Clinton heeft nu weliswaar erkend dat hij een verhouding met Lewinsky had, maar daarmee is de kous voor aanklager Starr niet af. Van het begin af aan heeft Starr gesteld dat het hem niet ging om het aantonen van buitenechtelijke seks, maar om de vraag of Clinton gerechtelijk onderzoek tegenwerkte, bij het verdoezelen van zijn verhouding met Lewinksy, maar ook in andere kwesties. Om dat te onderzoeken heeft minister van Justitie Janet Reno de onderzoeksopdracht van Starr in januari uitgebreid tot de affaire-Lewinsky.

Wat voor belastend bewijsmateriaal Starr de afgelopen maanden precies tegen Clinton heeft verzameld is nog altijd niet bekend. Ook valt nog niet te zeggen wat het verhoor van de president gisteren voor Starr heeft opgeleverd. Als de aanklager zijn bevindingen, zoals in Washington algemeen wordt aangenomen, in een rapport overbrengt aan het Huis van Afgevaardigden, dan pas zal blijken hoe diep Clinton in de problemen zit.

De president heeft de uitkomst van het juridische proces echter niet willen afwachten. Met zijn toespraak probeerde hij gisteren de strijd alvast te verplaatsen naar de politieke arena, of althans naar het forum waar politieke kwesties uiteindelijk worden beslecht: de publieke opinie. Uiteindelijk zal het lot van Clinton immers niet door Starr, maar door het Congres bepaald worden. Zolang Clinton kan blijven rekenen op hoge waarderingscijfers voor de manier waarop hij zijn ambt vervult, zullen Congresleden ervoor terugschrikken om hem al te hard aan te pakken.

Toch is het rapport van Starr van belang. Als het niets meer bevat dan een bevestiging van Clintons affaire met Lewinsky zal dat gezien worden als een triomf voor de president. Maar als het vernietigend uitpakt voor Clinton, dan kan de publieke opinie gaan schuiven. En dat kan de Democraten, die toch al beducht zijn dat de affaire hun in november de tussentijdse verkiezingen voor het Congres zal kosten, in de armen drijven van Republikeinen die de president ten val willen brengen.

Clinton wordt nooit president zonder affaires

Maar voorlopig houden ook de meeste Republikeinen zich enigszins op de vlakte. Niet alleen willen ze voorkomen dat het publiek hen afstraft voor al te grote vijandigheid tegen de populaire president. Ook zouden ze niet graag zien dat vice-president Al Gore het Witte Huis kan betrekken, vanwaar hij in een ideale uitgangspositie zou verkeren voor de presidentsverkiezingen van het jaar 2000.

Nu Clinton getuigd heeft voor onafhankelijk aanklager Starr en zijn grand jury, kan hij op het juridische proces geen invloed meer uitoefenen. De komende dagen komt het er daarom voor de president op aan hoe zijn toespraak valt bij het publiek, bij zijn bondgenoten en bij zijn staf. Hoe bitter zijn de stafleden die keer op keer op de televisie kwamen verklaren dat de president niets dan de waarheid sprak over zijn relatie met Lewinsky? Hoeveel Democraten zijn nu nog bereid hun nek voor hem uit te steken?

Ongetwijfeld denken velen terug aan die chaotische eerste dagen van het schandaal. Hoe moet minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright zich voelen, die na de kabinetsvergadering in januari waarin Clinton de berichten over Lewinsky had tegengesproken, op de stoep van het Witte Huis met grote stelligheid verklaarde:,,Ik geloof dat de aantijgingen volledig onwaar zijn.''

De geloofwaardigheid van Clinton, als persoon en als president, is ernstig aangetast. Wat moet Amerika met deze president, die de waarheid niet sprak toen hij met grote nadruk en ernstige ogen de camera in keek en dreigend zei dat hij geen relatie met Lewinksy had? Kan het land er nog op vertrouwen dat hij in andere gevallen wèl de waarheid spreekt en heeft gesproken? Hoe geloofwaardig is zijn ontkenning nog dat hij niemand tot meineed heeft aangezet en geen bewijsmateriaal heeft verdoezeld? En hoe kan de rest van de wereld nog van hem op aan?

De komende weken en maanden zal Clinton alles op alles moeten zetten om zoveel mogelijk van zijn geloofwaardigheid en gezag terug te winnen, zowel in eigen land als in het buitenland. Hij is niet de eerste president die op een leugen betrapt is, en evenmin de eerste president die buitenechtelijke affaires had. Zijn spijtbetuiging ging niet zover dat hij de verantwoordelijkheid op zich nam voor de zeven ranzige schandaalmaanden die de Amerikaanse politiek en de media achter de rug hebben, maar de erkenning van zijn falen was niettemin een opmerkelijk gebaar dat moed vereiste.

Meer dan eens in zijn loopbaan heeft the come-back kid al bewezen over een enorm vermogen te beschikken om zich te herstellen uit schijnbaar hopeloze situaties. Maar even indrukwekkend is zijn vermogen, zo heeft hij eveneens keer op keer aangetoond, om zich eigenhandig diep in de nesten te werken.

Als hij de tweeëneenhalf jaar van zijn presidentschap die hem nog resten kan uitdienen, dan kan Amerika wellicht nog één of zelfs meer cycli van herstel en neergang beleven.

Gisteravond legde Clinton strijdlustig de basis voor een politiek herstel. Met zijn kritiek op het almaar voortdurende onderzoek van de onafhankelijke aanklager sprak hij niet alleen voor zijn eigen straatje, maar stelde hij een serieus politiek probleem aan de orde waar veel Amerikanen zich oprecht zorgen over maken. En ook met zijn aankondiging dat hij zijn privéleven op de openbaarheid wil terugveroveren, roerde hij een punt aan dat veel van zijn landgenoten aan het hart gaat.

Maar bovenal wil Amerika deze periode van economische voorspoed niet voortijdig tot een einde brengen, door een verdere verzwakking van de leider van de regering. Uit puur eigenbelang hopen veel Amerikanen dat Clintons rehabilitatie niet lang op zich laat wachten.

Maar de Lewinsky-affaire is nog niet bezworen. Starr kan nog aan aantal getuigen oproepen om de getuigenis van Clinton te testen, bijvoorbeeld de persoonlijke secretaresse van de president, Betty Currie, een van de veiligheidsagenten van het Witte Huis, of Monica Lewinsky. Hij kan ook de president vragen om zich nogmaals aan een verhoor te onderwerpen.

En ondertussen dient zich het volgende probleem al weer aan. In de komende weken zal minister van Justitie Janet Reno beslissen of ze om de benoeming zal vragen van een nieuwe onafhankelijke aanklager, om de financiering te onderzoeken van de verkiezingscampagne van 1996.