Dossier Clinton

Actueel

Transcriptie van Clintons verhoor voor de Grand Jury (17 aug. 1998). Ook als zip-bestand te downloaden.

Starr Report

Clintons reactie op het Starr Report

Clintons tweede reactie op het Starr Report

Monica Lewinsky

Linda Tripp

Paula Jones

DE KONING IS onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk. Zo luidt een der grondslagen van ons staatsbestel. In een presidentieel systeem als de Verenigde Staten is voor ministeriële verantwoordelijkheid geen plaats. De grondregel van immuniteit van het staatshoofd heeft echter ook daar erkenning gekregen in de vorm van een speciale procedure om een zittende president in staat van beschuldiging te stellen, impeachment. En dan nog alleen wegens verraad of andere zeer ernstige misdrijven.

Hoe exclusief is dit uiterste middel van het Amerikaanse staatsrecht? De grondwet lijkt iedere andere gerechtelijke procedure tegen een president uit te sluiten zolang hij in het Witte Huis zit. Maar in het geval van Richard Nixon is ook de theorie opgeworpen dat naast impeachment ook andere procedures kunnen worden aangepannen tegen een zittende president. De val van Nixon onder dreiging van impeachment wegens het Watergate-schandaal in 1974 heeft deze vraag opengelaten. Nu dreigt hij alsnog op scherp te worden gezet door het dagvaarden van president Clinton voor een grand jury door de speciale aanklager Kenneth Starr.

ONSCHENDBAARHEID betekent niet dat het staatshoofd boven de wet staat. Hij is net als iedereen daaraan onderworpen doch alleen immuun voor de gebruikelijke juridische machtsmiddelen. Clinton is dus wel verplicht te verschijnen voor de grand jury als die hem oproept, maar kan niet worden gedwongen. Dit onderscheid is een strijd tot aan het Hooggerechtshof waard. De grondwet beperkt de impeachmentprocedure niet voor niets tot de zwaarste misdrijven. Daarmee valt moeilijk te rijmen dat de president naar believen van een aanklager, speciaal of niet, uit zijn werk kan worden gehaald of kan worden geprest verklaringen tegen zichzelf af te leggen.

Twee dingen vallen op in het almaar gerekte onderzoek van Starr. Hij raakt steeds verder verwijderd van zijn oorspronkelijk onderzoeksdoel - het Whitewater-project - en de rechters in Amerika zijn verbazend toegeeflijk tegenover deze zeloot. Eventuele slippertjes van een president met een stagiaire zijn van wezenlijk andere aard dan corruptie of vriendjespolitiek in verband met een beleggingsproject in de buitengewesten van Arkansas. De voornaamste connectie van Starr met Lewinsky is de particuliere klacht van Paula Jones (ook Arkansas) tegen Clinton over seksuele intimidatie, een zaak die inmiddels door de rechter is afgewezen.

HET AMERIKAANSE Hooggerechtshof zag geen bezwaar de civiele zaak-Jones doorgang te laten vinden onder het motto dat dit geen overdreven beslag op de aandacht en tijd van de president zou vormen. Dat hebben we geweten. En nu wuift opperrechter Rehnquist het bezwaar weg dat een getuigplicht van de lijfwachten van de president afbreuk zou doen aan hun beschermende taak.

Juridisch is de toegang van iedere burger tot de rechter van buitengewoon belang en is een verschoningsrecht voor agenten moeilijk verdedigbaar. De zaak tegen een president vraagt echter niet om het maken van juridische punten maar vooral om proportionaliteit en wijs beleid. De werkelijkheid is dat het Whitewater-schandaal zo langzamerhand geheel is uitgebeend en alleen nog kunstmatig in leven wordt gehouden.