Dossier Clinton

Actueel

Transcriptie van Clintons verhoor voor de Grand Jury (17 aug. 1998). Ook als zip-bestand te downloaden.

Starr Report

Clintons reactie op het Starr Report

Clintons tweede reactie op het Starr Report

Monica Lewinsky

Linda Tripp

Paula Jones

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL

De kans dat Monica Lewinsky zal getuigen tegen president Clinton is toegenomen, na een bijeenkomst van de voormalige stagiaire met medewerkers van deonafhankelijke aanklager Kenneth Starr.

WASHINGTON, 28 JULI. De positie van president Clinton in de Lewinsky-affaire is gisteren, na twee nieuwe tegenslagen, verder verzwakt. Voor het eerst in zes maanden heeft Monica Lewinsky gesprekken gevoerd met het bureau van de onafhankelijke aanklager Kenneth Starr. Daarmee is de kans toegenomen dat de voormalige stagiaire, in ruil voor vrijstelling van strafvervolging, over haar vermeende affaire met de president zal getuigen.

Ook bepaalde gisteren een hof van beroep in Washington dat Clintons vertrouweling en juridisch adviseur Bruce Lindsey niet kan weigeren om over zijn gesprekken met de president te getuigen. Omdat Lindsey geen persoonlijke advocaat van Clinton is maar een jurist in dienst van het Witte Huis, kan hij zich volgens het hof niet beroepen op de bij wet gegarandeerde vertrouwelijkheid tussen een advocaat en zijn cliënt. Of het Witte Huis tegen die uitspraak in beroep gaat bij het Hooggerechtshof, is nog niet bekend.

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn een belangrijke steun in de rug voor aanklager Starr. Starr onderzoekt of Clinton loog toen hij onder ede ontkende dat hij een verhouding met Lewinsky had. Ook gaat hij na of de president Lewinsky of anderen tot meineed heeft aangezet, en of hij anderszins de rechtsgang heeft tegengewerkt.

Op een onbekende plaats in New York sprak Lewinsky gisteren vijf uur met medewerkers van Starr. De voormalige stagiaire, die net als president Clinton onder ede ontkend heeft dat van een seksuele verhouding sprake was, zou nu bereid zijn die verklaring te herzien. Ze zou echter ontkennen dat Clinton, of iemand anders, haar tot meineed heeft aangezet.

Dit weekeinde werd bekend dat Starr de hoogst ongebruikelijke stap heeft gezet om Clinton per dagvaarding op te dragen deze week persoonlijk te verschijnen voor de grand jury, de geheime kamer van onderzoek waar Starr zijn bewijsmateriaal presenteert. Nooit eerder in de geschiedenis is dat een zittende president overkomen. Het Witte Huis had vrijdag al laten weten dat Clinton bereid is om zich voor de grand jury te laten verhoren, maar zijn advocaten onderhandelen nog met Starr over de manier waarop.

Wie door een aanklager voor een grand jury wordt verhoord, mag geen advocaat meenemen. Maar Clinton staat er volgens de Amerikaanse media op dat zijn persoonlijke advocaat, David Kendall, toch bij het verhoor aanwezig is. Ook zou Clinton bij voorkeur schriftelijk op de vragen antwoorden, of anders per video.

Starr lijkt niet van plan op die punten toe te geven. Hoogstens zou hij gevoelig zijn voor Clintons wens om niet de vernederende gang naar het gerechtsgebouw te hoeven maken. Het verhoor zou dan in het Witte Huis kunnen plaatsvinden. De 23 leden van de grand jury zouden daar per bus naartoe gebracht kunnen worden, of het verhoor per live televisieverbinding in het gerechtsgebouw kunnen volgen.

Als de onderhandelingen tussen Starr en het Witte Huis stuklopen, ontstaat een onduidelijke constitutionele situatie. Staatsrechtgeleerden verschillen al van mening over de vraag of de dagvaarding van de president niet in strijd is met het grondwettelijk vastgelegde beginsel van de scheiding der machten, in dit geval van de rechterlijke en de uitvoerende macht. Maar als Clinton weigert aan de dagvaarding gehoor te geven, dan staat buiten kijf dat datzelfde beginsel Starr verhindert om de president met harde hand tot medewerking te dwingen, zoals iedere andere gedagvaarde zou overkomen.

Clinton kan ervoor kiezen de dagvaarding op constitutionele gronden aan te vechten voor de rechter. Het Hooggerechtshof zou dan moeten bepalen of de dagvaarding rechtmatig is, net zoals het in 1974 bepaalde dat de toenmalige president Nixon moest gehoorzamen aan een ander soort dagvaarding - niet om zelf te verschijnen voor een grand jury maar om bandjes over te dragen waar belastende gesprekken op stonden.

De Democratische leiders in het Congres hebben Clinton al laten weten dat zij vinden dat hij nu maar eens voor de draad moet komen met zijn kant van het verhaal. Ze vrezen dat een lang juridisch gevecht Clinton hoogstens wat tijdwinst oplevert, terwijl het hùn in november stemmen kan kosten bij de tussentijdse verkiezingen. Ook een beroep van Clinton op het Vijfde Amendement bij de grondwet, dat iedere burger het recht geeft om af te zien van een getuigenis die hemzelf kan benadelen, zal de president belangrijke politieke steun kosten.

Maar risico's loopt hij ook als hij besluit aan de dagvaarding gehoor te geven en zich te laten verhoren. Onduidelijk is wat voor bewijsmateriaal en getuigenverklaringen tegen Clinton aanklager Starr de afgelopen maanden heeft verzameld. Als hij kan aantonen dat Clinton in januari tegenover de advocaten van Paula Jones onder ede heeft gelogen over zijn verhouding met Lewinsky, dan kan een nieuwe ontkenning van zo'n verhouding de zaak alleen maar erger maken. Meineed tegenover een grand jury geldt als veel ernstiger dan meineed in een civiele zaak (het proces van Paula Jones), zeker één die is doodgelopen.

Zou Clinton terugkomen op zijn ontkenningen van januari, dan komt dat neer op een erkenning van meineed. Opiniepeilingen geven aan dat de meeste Amerikanen er al van overtuigd zijn dat de president gelogen heeft over zijn verhouding met Lewinsky. Ze zouden het hem niet erg aanrekenen, omdat het om zo'n persoonlijke kwestie gaat.

De vraag is echter of de publieke opinie er niet anders over gaat denken, als het sterke vermoeden van meineed opeens een erkenning of bewijs van meineed wordt. Televisiestations zullen er geen genoeg van krijgen om Clintons stellige ontkenning begin dit jaar tegenover de pers (,,Ik heb geen seksuele relatie gehad met die vrouw, Monica Lewinksy'') keer op keer uit te zenden.

De mening van de publieke opinie is van belang, omdat Starr, zodra hij ,,substantieel en geloofwaardig'' bewijs heeft van misdrijven die reden kunnen zijn een impeachment-procedure in gang te zetten, rapport moet uitbrengen aan het Huis van Afgevaardigden. Voor de politici in het Huis op grond van deze informatie van Starr iets tegen de president ondernemen, zullen ze zich eerst afvragen wat de kiezers van de hele zaak vinden.