Dossier Clinton

Actueel

Transcriptie van Clintons verhoor voor de Grand Jury (17 aug. 1998). Ook als zip-bestand te downloaden.

Starr Report

Clintons reactie op het Starr Report

Clintons tweede reactie op het Starr Report

Monica Lewinsky

Linda Tripp

Paula Jones

HET IS MAKKELIJKER een oorlog te beginnen dan te beëindigen, zegt men wel. President Clinton heeft in het geval van Irak letterlijk reden zich op deze oude wijsheid te bezinnen in de beslotenheid van zijn Oval Office. Aan het andere eind van Pennsylvania Avenue speelt vanmiddag een overdrachtelijke variant in het Capitool, de zetel van het Congres. Ondanks de Irak-crisis wil het Huis van Afgevaardigden het plenaire debat over impeachment houden, een aanklacht die moet leiden tot afzetting van president Clinton door de Senaat.

Er is in de Amerikaanse geschiedenis slechts één direct precedent (Andrew Johnson in 1868) en dat is tenslotte uitgelopen op vrijspraak. Nixon heeft in 1974 de stemming in het Huis van Afgevaardigden niet afgewacht en is afgetreden vanwege het Watergate-schandaal, een hele campagne van vuile trucs tegen politieke tegenstanders gevolgd door obstructie van de justitie. Clintons 'Zippergate' is hoe men het keert of wendt van minder kaliber. Al was het alleen omdat de publieke steun voor Nixon dramatisch was afgebrokkeld tot minder dan een kwart in de peilingen, terwijl Clinton vrijwel constant boven de zestig procent heeft gezeten.

NIET ALLEEN OP HISTORISCHE gronden kan men zich afvragen waar het Huis eigenlijk aan is begonnen. De Amerikaanse grondwet vereist serieuze misdrijven voor het afzetten van een zittende president, die een direct mandaat van de kiezer heeft en niet in de gebruikelijke zin parlementair verantwoordelijk is. Deze machtenscheiding is een hoeksteen van het Amerikaanse staatsbestel.

Impeachment is een wonderlijk mengsel: het geldende staatsrecht van een supermogendheid op de basis van middeleeuws Engels gewoonterecht. ,,Ik betwijfel ernstig of de helft van het Amerikaanse volk de ingewikkelde impeachmentprocedure begrijpt', verzuchtte Clintons tegenstander bij de laatste presidentsverkiezingen, Dole, deze week op de opiniepagina van The New York Times. Dat kan het Huis van Afgevaardigden zich mede aantrekken. Het vooronderzoek van de commissie voor Justitie dat de basis vormt voor het plenaire debat van vandaag was een aanfluiting, zoals het onverbloemd is betiteld in de Amerikaanse pers.

Voornaamste getuige was de speciale aanklager Kenneth Starr. Zijn optreden was aanleiding voor een gerespecteerd lid van zijn team, Sam Dash, om op te stappen. Dash was tijdens 'Watergate' raadsman van de commissie voor Justitie in de impeachmentprocedure tegen Nixon. Hij vond dat Starr een onrechtmatige inbreuk had gemaakt op de impeachmentprocedure. Met name had de speciale aanklager niet voldaan aan zijn plicht de zaak tegen de president objectief, dat wil zeggen met alle voors en tegens, te presenteren.

Typrend is hoe Starr de verklaring van Lewinsky dat de president haar nooit heeft gevraagd te liegen in zijn rapport afzwakte door de toevoeging 'expliciet'. Typerend is dat hij het nieuws dat zijn onderzoek naar 'Whitewater' — de oorspronkelijke aanleiding een speciale aanklager aan te stellen — op niets was uitgelopen, pas na de Congresverkiezingen openbaar maakte. De speciale aanklager maakte bovendien een aparte grond tot afzetting van het verwijt dat de president het publiek had misleid en dat hij zich ten onrechte had beroepen op zijn recht tot geheimhouding terwijl dat op zichzelf helemaal geen strafbare feiten zijn.

De commissie voor Justitie zelf vroeg niet door. Hoe is Starr eigenlijk precies op het spoor van Lewinsky gekomen? Het doorbreken van de sfeer van politieke partijdigheid werd op zijn beurt niet erg bevorderd door de scherpe toon die sommige getuigen à décharge aansloegen tegen de commissie. Maar zij hadden wel een punt: de opstellers van de Amerikaanse grondwet hebben bij impeachment onmiskenbaar slechts gedacht aan ernstig wangedrag dat het staatsbestel in gevaar brengt. Dat kan in de privé-sfeer liggen (dronkenschap, moord) maar bepalend is een element van gevaar voor de staat.

EEN VAN DE VADERS van de Amerikaanse constitutie, Alexander Hamilton, had een vooruitziende blik. Hij voorspelde dat de beslissing meer bepaald zal worden door de onderlinge krachtsverhoudingen tussen de partijen dan door werkelijke blijken van onschuld of schuld. Een politiek element behoorde trouwens ook tot de Engelse traditie. Dat verandert echter niets aan de omstandigheid dat er heel wat mag worden geëist voor het ongedaan maken van een verkiezingssuitslag.