Door onze redacteur JOOST ORANJE
Justitie heeft een internationaal verzoek tot aanhouding van E.J. Swaab, een van de hoofdverdachten in de beursfraudezaak, gedaan. Maar het is zeer de vraag of Swaab ooit voor de Amsterdamse rechter zal verschijnen.

ROTTERDAM, 18 AUG. Toen justitie op 24 oktober vorig jaar huiszoekingen deed in de Amsterdamse financiële wereld, was het appartement van E.J. Swaab slechts één van de dertien 'targets'. Tijdens het vooronderzoek naar het beursfraudeschandaal was zijn naam opgedoken in het netwerk van hoofdverdachte H. Vermeulen.

Swaab was, volgens een bron in het justitiële Clickfonds-team, ,,één van de velen'', gold de facto wel als 'verdachte', maar werd gearresteerd noch verhoord.

Het bezoekje aan het appartement aan de P.C. Hooftstraat baarde dan ook aanvankelijk weinig opzien. Pas toen de Financial Times op dinsdag 28 oktober 1997 melding maakte van de huiszoeking bij de Nederlandse directeur van het Engelse effectenkantoor Financial Trading & Consultancy (FTC) ging de zaak rollen. Er werd bekend dat in Swaabs appartement een ton aan contant geld was gevonden, afkomstig van de zakenbank Bank Bangert Pontier (BBP, tegenwoordig Friesland Bank Securities). De directie van Bank Bangert Pontier moest op gezag van De Nederlandsche Bank het veld ruimen en het bedrijf werd in korte tijd goeddeels overgenomen door De Friesland Bank.

Voor justitie was het allemaal aanleiding om BBP nader onder de loep te nemen. Al snel bleek dat Eddy Swaab een interessante klant was. Hij bezat bij BBP een aantal rekeningen op naam van buitenlandse vennootschappen en deed via die rechtspersonen verdachte transacties. Daarmee verdiende hij tientallen miljoenen die vervolgens naar het buitenland werden weggesluisd.

Bovendien bleek dat de FTC-directeur de afgelopen jaren voor miljoenen aan contanten had opgenomen bij BBP. Met dat geld, zo vermoedt justitie, werden pensioenfondsbeheerders en effectenhandelaars omgekocht in ruil voor koersgevoelige informatie. Maar toen justitie het tijd vond voor 'een goed gesprek', was de vogel gevlogen.

Swaab woont nu al een aantal maanden in zijn Zwitserse huis en heeft laten weten ,,gezien het huidige aanhoudingsbeleid van justitie'' voorlopig niet naar Nederland te komen.

Het kan niet anders of binnen het onderzoeksteam van 'Operatie Clickfonds' moet de afgelopen maanden gefrustreerd naar het verleden zijn gekeken. ,,Hadden we hem meteen maar opgepakt'', verzucht een bron uit het team. Swaabs zaak zou ,,keihard'' zijn, zowel op fiscaal als beursfraudegebied.

Toch lijken enige nuances op hun plaats. Grootscheepse belastingfraude van Swaab gaat alleen maar op als kan worden aangetoond dat de FTC-directeur zijn verblijfplaats in Nederland had, en daarover valt nog een flink robbertje te vechten. Bovendien is er nog een complicatie: Swaab heeft niet alleen een Nederlands, maar ook een Zwitsers paspoort. Zwitserland werkt slechts in hoge uitzondering mee aan de vervolging van fiscale delicten, laat staan aan een eventuele uitlevering van een eigen staatsburger.

Ook op het punt van de beursfraude is het de vraag hoe hard justitie de zaak strafrechterlijk op tafel heeft. Transacties mogen dan ,,curieus'' zijn, bewijzen dat er ook echt iets mankeert is een volgende stap. Ook het vermeende omkopen van pensioenfondsbeheerders zal voornamelijk door bekentenissen hard te maken zijn en in het geval-Swaab zijn daar nog geen tekenen van.

Eén ding is zeker: er zijn genoeg vragen aan Eddy Swaab te stellen. Maar vermoedelijk zal het verhoorkamertje van justitie voorlopig akelig leeg blijven.