Door onze financiële redactie
ROTTERDAM, 11 NOV. Na drieëneenhalf jaar werken met de wetgeving tegen witwas-transacties vielen gisteren de eerste prominente slachtoffers in de Nederlandse financiële wereld. De twee directieleden van Bank Bangert-Pontier moesten gisteren het veld ruimen, nadat de toezichthoudende Nederlandsche Bank aangifte bij justitie had gedaan wegens ,,overtreding van de wet melding ongebruikelijke transacties en melding van zeer veel grote cash transacties die mogelijk duiden op witwassen''.

De huiszoeking die justitie gisterochtend bij de bank deed is nauw verweven met het alsmaar uitdijende beursschandaal in Amsterdam. Bij een klant van Bangert Pontier, de Londense effectenhandelaar E. Swaab, had justitie eerder huiszoeking gedaan en naar verluidt een ton in contanten aangetroffen dat juist die dag bij de bank was opgehaald.

Banken moeten sinds begin 1994 contante transacties boven een bedrag van 25.000 gulden rapporteren aan het zogeheten Meldpunt ongebruikelijke transacties in Zoetermeer. Vorig jaar meldden de banken 8.331 transacties. Daarmee waren zij goed voor de helft van het totaal aantal meldingen dat binnenkwam (16.087), doordat ook andere dienstverleners, zoals wisselkantoren en casino's zulke meldingen moeten doen.

Onder banken is lange tijd geklaagd dat justitie zo weinig inzicht gaf in de manier waarop zij de meldingen gebruikte. Daardoor konden de banken hun personeel zo moeilijk blijven motiveren. Inmiddels geeft justitie meer informatie over strafzaken waarin de meldingen goed van pas komen om het financiële spoor van bijvoorbeeld drugshandelaren te traceren.

En bankdirecteuren wier aandacht mocht verslappen weten nu wat de consequenties kunnen zijn: een aangifte door de Nederlandsche Bank en het verlies van hun baan. De toezichthouder is niet verplicht om aangifte bij justitie te doen. Banken moeten zelf verdachte transacties melden, en als de Nederlandsche Bank uit hoofde van regulier bankentoezicht meldingsplichtige transacties ziet die niet zijn gemeld, doet zij alsnog zelf opgave aan het Meldpunt.

Dat er bij Bangert-Pontier iets ongebruikelijks gaande was, wist de centrale bank inmiddels een jaar, zo liet directeur H. Pontier vorige week nog weten. De bank had de toezichthouder geïnformeerd over ,,een aantal mutaties rondom'' de rekeningen waarvan Swaab gevolmachtigde was. Bank-Bangert Pontier zag naar aanleiding van eigen onderzoek toen geen aanleiding de relatie met Swaab te verbreken (wat inmiddels wel is gebeurd). Wat De Nederlandsche Bank deed, is niet duidelijk. De centrale bank mag wettelijk geen informatie verstrekken over individuele banken.

Vorige week moet de accountantsdienst van de Nederlandsche Bank na alle publiciteit spoedonderzoek hebben gedaan. Bij een adequate administratie komen grote geldopnames snel uit het systeem rollen en kan tevens worden vastgesteld of daarin een patroon zit (nam een klant het leeuwendeel voor zijn rekening?) en of de transacties zijn gemeld in Zoetermeer.

Dat vervolgens beide directeuren zijn afgetreden, maakt duidelijk dat de uitkomsten van het onderzoek voor de centrale bank onrustbarend moeten zijn geweest. De Nederlandsche Bank toetst bankdirecteuren bij hun aantreden niet alleen op deskundigheid, maar ook op integriteit (van belastingaffaires tot en met eventuele betrokkenheid bij faillissementen). Als directeuren eenmaal in functie zijn, wil de Nederlandsche Bank overtuigd blijven van hun integriteit. Als dat vertrouwen wordt aangetast, wankelt ook de positie van een directeur.

Maar hoe vindt de centrale bank in een weekeinde twee nieuwe directeuren zonder connecties met de onderzochte bank? Binnen handbereik heeft de directeur bankentoezicht van De Nederlandsche Bank altijd een lijstje met ervaren bankiers die desnoods de volgende dag al het heft in handen kunnen nemen als er bij een bank problemen ontstaan.

De voormalige eerste Nederlandse man bij het kantoor van de Bank of Tokyo in Amsterdam, S, Schouten, en H. Pieterson, die een vergelijkbare positie bekleedde bij de Franse bank Société Générale, namen gisteren bij Bangert Pontier het roer over.