Het Openbaar Ministerie weersprak gisteren kritiek op het justitieoptreden in de Clickfondszaak. Toch werden niet alle vraagtekens weggenomen.

Door onze redacteur JOOST ORANJE

AMSTERDAM, 20 FEBR. Aan verbaal moddergooien tot dusver geen gebrek in de Clickfondsrechtszaken. Beschuldigde advocaat V. Koppe vorige week het openbaar ministerie van "klassejustitie" , "dwangmatige publiciteitsdrang" en "misleiding", gisteren was het de beurt aan officieren van justitie H. de Graaff en J. Tonino om eens flink uit te halen. Koppe's betoog werd gekwalificeerd als "lasterlijke hersenspinsels", " absurde en schandalige speculatie", en "gezwollen retoriek".

Het geeft aan dat het menens is geworden in de beursfraudeaffaire. Verklaarbaar, want in de zaken tegen drie ex-medewerkers van Strating- effecten draait het om elementen waarvan de uitkomst bepalend is voor andere (hoofd-)verdachten. Volgens de verdediging heeft justitie Operatie Clickfonds slechts gebruikt om een voorbeeld in de financiële wereld te stellen, gebaseerd op flinterdun vermoeden en bovendien selectief toegepast. De Graaff weersprak dit verwijt gisteren retorisch: "Reputaties van vele personen zijn geknakt, maar is dat wel ten onrechte?" Waarna hij betoogde dat er niets mis was: er waren genoeg harde verdenkingen om de actie te ontketenen. Dat de meest spectaculaire vermoedens, zoals witwassen van criminele gelden of frontrunning, goeddeels uit het dossier verdwenen zijn, doet daaraan niets af. Wat overblijft is, volgens het Openbaar Ministerie (OM), interessant genoeg: een criminele organisatie die coderekeningen aanbood om de belastingen te ontduiken.

Het OM kondigde aan een aantal onduidelijkheden "voor eens en voor altijd weg te nemen". Toch bleven er essentiële punten liggen. Los van de vraag wat er juridisch mis is met een coderekening, blijft vooral het vervolgingsbeleid de gemoederen bezig houden. Daarbij gaat het met name om de Kas Associatie, de voormalige bank van de beurs. De effectenkantoren lieten de coderekeningen via deze bank lopen. Getuigenverklaringen tonen aan dat de 'KasAss' precies wist hoe de vork in de steel zat. Dan moet je ook de bank vervolgen, betoogde de verdediging.

Het OM vond dat geen automatisme. Volgens De Graaff was er ten aanzien van de KasAss "juridisch gezien een geheel andere verwijtbare wetenschap". Maar hij gaf tegelijkertijd toe dat de bank "vermoedens had moeten hebben en mogelijk niet te lichtvaardig met het accepteren van de subaccounts akkoord had moeten gaan". De Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst (FIOD) merkte de KasAss daarom oorspronkelijk zelfs als verdachte aan. Vond De Graaff dat destijds ook, was gisteren de vraag. De officier wilde "vanwege het ontbreken van de relevantie" geen antwoord geven. Maar uit documenten van het ministerie van financiën, die NRC Handelsblad deze week via een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur kreeg, blijkt dat De Graaff de bank in eerste instantie wel degelijk die status heeft opgeplakt. "Door de officier van justitie is de Kas Associatie N.V. als verdachte (functioneel daderschap) aangemerkt", staat letterlijk in een notitie van 18 maart 1998. En ook in een memo van 15 april 1998 komt die constatering terug. In die notitie wordt wel gesteld dat de verwachting is dat er "onvoldoende bewijs zal zijn voor een strafrechtelijke vervolging." Maar het feit dat het OM de KasAss oorspronkelijk als verdachte heeft gezien, maar die gedachtengang later weer heeft ingetrokken, zal regelmatig terugkomen in de verschillende zaken.

Ook een andere kwestie bleef boven de markt hangen. Justitie zou de zaak van de veroordeelde drugshandelaar 'De Hakkelaar' als breekijzer hebben gebruikt om de regels voor het verkrijgen van Zwitserse rechtshulp te omzeilen. Het werd, ondanks een tegengestelde getuigenis van een FIOD- ambtenaar, door het OM stevig weersproken. Maar wat er, buiten de officiële documenten, mondeling tegen de Zwitsers is verteld, bleef onbekend. Daarover kan pas opheldering komen als de Zwitsers een getuigenis afleggen. Dit verzoek zal morgen, als de rechtszaken verder gaan, opnieuw door de verdediging worden ingediend.