Bijna had hoofdverdachte Eddy Swaab in het Clickfondsonderzoek toch nog een verklaring aan Justitie afgelegd. Maar hoofdofficier Vrakking ging niet akkoord met een deal.

Door onze redacteur JOOST ORANJE

AMSTERDAM, 17 OKT. Een huiszoeking in de Amsterdamse P.C. Hooftstraat, oktober 1997. Hoe vaak zal men achter de gesloten deuren van het Amsterdamse parket van het Openbaar Ministerie de afgelopen jaren aan dat moment hebben teruggedacht? Het was een van de vele huiszoekingen bij de start van het grote beursfraudeonderzoek ('Operatie Clickfonds'), maar, naar later zou blijken, wel een bijzondere, daar in het appartement van Eddy Swaab. De effectenhandelaar meldde zich de dagen daarna eigener beweging: wat er eigenlijk precies aan de hand was? Of er misschien te praten viel over een en ander? "Nee meneer, u komt later aan de beurt", was er toen geantwoord.

Enkele weken later, toen het Clickfondsteam zich in de handel en wandel van Swaab verdiepte, bleek pas dat hij volgens justitie een 'grote vis' was en werd hij gekroond met het predikaat 'hoofdverdachte'. Maar toen was het te laat. Na advies van zijn raadslieden, die om zich heen zagen hoe de ene na de andere coryfee uit de beurswereld achter de tralies verdween, week Swaab uit naar zijn tweede vaderland, Zwitserland.

Drie jaar later is er sprake van een klassieke patstelling. Justitie mist Swaabs belangrijke verklaringen in het Clickfondsdossier, Swaab kan tot zijn ongenoegen geen kant op. Dat laatste klemt des te meer omdat hij graag in Londen weer leiding wil geven aan zijn bedrijf, Financial Trading and Consultancy (FTC). Na een akkefietje met de Britse toezichthouder heeft Swaab onlangs weer toestemming gekregen om zijn werk te hervatten. Maar zolang het internationale opsporingsbevel van kracht blijft, kan hij niet reizen. Justitie op haar beurt hikt aan tegen het omvangrijke gedeelte in het Clickfondsdossier waar Swaab een rol speelt. Het OM verdenkt hem, naast een omvangrijke belastingfraude, van het doen van talloze "dubieuze transacties". Swaab zou medewerkers van financiële instellingen hebben omgekocht en met hun informatie lucratieve effectentransacties hebben gedaan. Een zwaar verwijt dat overigens, gezien het dossier, nog niet zo simpel te bewijzen valt. Weliswaar zijn talloze transacties en geldstromen blootgelegd, maar de strafbaarheid daarvan is niet makkelijk aan te tonen. Vandaar dat er, ter completering van het dossier, heel wat vragen aan Swaab te stellen zijn.

Praten lijkt dus in beider belang en officier De Graaff kondigde tijdens een eerdere rechtszaak dan ook al aan dat er onderhandelingen geopend waren. Swaab bleek echter als harde eis te hebben dat het opsporingsbevel van tafel gaat. Volgens zijn raadslieden was daar eind deze zomer een akkoord over bereikt. Uit een brief van officier van justitie H. de Graaff aan een van Swaabs advocaten, prof. P. Baauw, blijkt in elk geval dat er kennelijk overeenstemming was over een verhoor. De Graaff schrijft dat de rechter-commissaris een mogelijkheid in zijn agenda heeft kunnen vinden in de week van 22-25 augustus. "Ik geef er de voorkeur aan uw cliënt in Zwitserland te horen in het kader van een door de rechter-commissaris uitgezonden rogatoire commissie." De Graaff gaat er voorts mee akkoord dat Swaab niet als getuige zal worden gehoord in de zaken van andere verdachten. Verder blijkt dat Swaab heeft aangeboden een borgsom te storten voor het geval hij toch nog in Nederland gehoord zou worden. De Graaff vindt dat niet nodig: "Ten aanzien van het aanbod van uw cliënt om ter borging van gemaakte afspraken een zekerheid te stellen heb ik u kenbaar gemaakt dat ik ervan uitga dat tussen u en mij gemaakte afspraken zullen worden nagekomen." Over het opsporingsbevel schrijft De Graaff: "Het handhaven van de internationale signalering van uw cliënt neem ik bij dit alles in overweging."

Daarmee was volgens Swaabs raadslieden alles in kannen en kruiken. Zij wijzen erop dat hun cliënt "graag" een verklaring wil afleggen, "maar wel als vrij man". Volgens de advocaten was vanaf het begin af aan duidelijk dat het opsporingsbevel ingetrokken moest worden en was dat ook toegezegd. "Als het OM dat niet had gewild, dan vraag ik me af waarom er überhaupt onderhandelingen zijn aangegaan", stelt een van de raadslieden. Toen het echter puntje bij paaltje kwam zou De Graaff tegen de advocaten hebben gezegd dat tot zijn spijt hoofdofficier Vrakking niets voelde voor een deal. Een woordvoerder van het OM bevestigt dat Vrakking geen fiat heeft gegeven, maar ontkent met klem dat De Graaff buiten zijn boekje zou hebben onderhandeld: "Onzin. Dit was een regulier onderhandelingssproces waarin de hoofdofficier altijd de laatste stem heeft. Hij vond dat Swaab als iedere andere verdachte moest worden behandeld, zonder aparte voorwaarden." Inmiddels achten Swaabs raadslieden de kans dat hun cliënt alsnog een bijdrage aan het dossier zal leveren "minimaal".