Door onze redacteur ERIK VAN DER WALLE
ROTTERDAM, 2 NOV. De eerste verandering in de belastingherziening lijkt een feit: de belastingdruk voor de aandeelhouder van een familiebedrijf is te hoog. Het begin van een reeks van wijzigingen?

'Dit smaakt naar meer', denken de talloze lobbyisten uit het bedrijfsleven die hun best doen de belastingherziening te wijzigen. Gisteren bleken de coalitiepartijen PvdA, D66 en VVD bereid nog eens naar de positie van de aandeelhouders in (meestal) familiebedrijven te kijken.

Deze zogeheten 'aanmerkelijk-belanghouder' zou in het nieuwe belastingstelsel, vanaf 2001 van kracht, door een belastingdruk van maar liefst 54,5 procent worden getroffen. Die hoge druk, 2,5 procentpunt meer dan de hoogste belastingschaal, is een gevolg van een opeenstapeling van verschillende heffingen.

Op initiatief van VVD-fractieleider Dijkstal lijkt die druk nu omlaag te gaan. D66 en PvdA zijn bereid om over een oplossing rond deze aanmerkelijk belanghouder (AB) na te denken, maar wel in ruil voor andere wijzigingen. Zo wil de PvdA mogelijk de belasting op grotere vermogens verhogen om tegemoet te komen aan kritiek dat het nieuwe stelsel vooral gunstig is voor de 'rijken'. Ook zouden er extra faciliteiten moeten komen voor mensen die minder dan 50 procent van het minimumloon verdienen. Volgende week wordt de inzet van de partijen duidelijk wanneer de Tweede Kamer begint met de behandeling van de belastingherziening.

Een van de pleitbezorgers van het lagere 'AB-tarief', MKB-Nederland, gelooft niet dat zich nu een reeks van wijzigingen gaat voordoen.

,,Op het moment dat bijvoorbeeld de belasting voor het rendement op het vermogen inderdaad omhoog gaat, haal je een van de fundamenten van het nieuwe plan weg: het binnen de grens houden van vermogenden', zegt een woordvoerder van de werkgeversorganisatie. In de huidige plannen wordt een belastingtarief van 30 procent geheven over een fictief rendement van 4 procent. Geen verrassende opstelling van MKB-Nederland, want een hoger tarief zou de achterban ook weer treffen.

,,Die te hoge druk voor de aanmerkelijk belanghouder was gewoon een constructiefout', meent MKB-Nederland. ,,In de besprekingen met de Kamerleden en de bewindslieden Zalm en Vermeend kregen we eigenlijk de indruk dat het een soort wisselgeld was. Het wijzigen van deze maatregel kost slechts 200 miljoen gulden. Daarom leek die verandering slechts een kwestie van tijd.'

De druk voor de aanmerkelijk belanghouder niet de enige kritiek die de afgelopen tijd over de belastingherziening is neergedaald. Zo pleitte de fiscalist L. Stevens van de Erasmus Universiteit er een maand geleden bijvoorbeeld voor ook de hypotheekrente-aftrek niet volledig te ontzien. Dit dossier lijkt politiek nog te gevoelig om op korte termijn veranderingen te verwachten, hoewel Stevens - een van de adviseurs van Vermeend - uit wetenschappelijke hoek veel steun heeft gekregen. VNO-NCW ziet de wensen deels vervuld wanneer de druk voor de 'AB' terugloopt. Een ander hot item voor deze werkgeversorganisatie is de inkoop van eigen aandelen, waardoor beursfondsen een deel van hun financiële middelen naar de aandeelhouder kunnen terugsluizen.

,,In de belastingherziening is dat nog steeds een probleem. De dividendbelasting van 25 procent moet nog steeds eerst door het bedrijf in kwestie worden betaald, waardoor de inkoop in de praktijk wordt belemmerd', aldus VNO-NCW. Verder kunnen aandeelhouders de ingehouden dividendbelasting pas een jaar later met de fiscus verrekenen. Tot nog toe hebben bedrijven als Philips en Unilever allerlei fiscale omwegen moeten bewandelen om toch tot grootschalige inkoop over te kunnen gaan.

Het Verbond van Verzekeraars, een van de vurigste tegenstanders van de fiscale plannen, zegt de laatste tijd in de Tweede Kamer een gewillig oor te krijgen. Met name levensverzekeraars vrezen voor hun inkomsten nu de premie voor koopsompolissen in het nieuwe belastingplan alleen nog maar aftrekbaar is indien de verzekerde relatief weinig pensioen heeft opgebouwd ,,Natuurlijk preken wij voor eigen parochie, maar de moeizame uitvoerbaarheid van de nieuwe regels houdt de Kamerleden wel bezig.'

Vorige week maakte staatssecretaris Vermeend bekend dat de Belastingdienst een diskette gaat maken waarin verzekerden hun eigen pensioentekort kunnen berekenen. Een brief van het Verbond van Verzekeraars ligt inmiddels op de deurmat bij Financiën. ,,In ons schrijven vertellen we hem dat wij al in 1994 met zo'n diskette zijn gekomen. Probleem is alleen dat mensen nauwelijks te weten kunnen komen wat hun opgebouwde pensioenrechten zijn. Dus heb je ook in de praktijk niets aan zo'n diskette.'