'Complex, discriminerend, duur'

Door onze redacteuren
KAREL BERKHOUT en ERIK VAN DER WALLE
ROTTERDAM, 9 SEPT.De nieuwe belastingplannen raken de verzekeringsbranche misschien wel het hardst. Zo verliezen de populaire koopsompolissen veel van hun glans.

De plannen voor een nieuw belastingstelsel zullen de spectaculair gestegen omzet in de verzekeringsbranche flink verminderen. ,,In het algemeen denk ik dat de belastingplannen zo'n tien tot vijftien procent productie gaan kosten', verwacht bestuursvoorzitter Carlo de Swart van verzekeraar ASR (Amersfoortse Stad Rotterdam).

De verzekeringsbranche voelt zich in het nauw gedreven door de belastingplannen van minister Zalm (Financiën) en zijn staatssecretaris Vermeend. Met het beperken van de fiscale voordelen op verzekeringsproducten willen de bewindslieden 1,5 miljard gulden binnenhalen en een einde maken aan wat zij zien als belastingontwijking. Bij de presentatie van het belastingplan eind 1997 zei Zalm: ,,Al die producten (...) zijn ervoor om te zorgen dat je, hoewel je rijk bent, toch geen belasting hoeft te betalen.'

Hoewel de verzekeraars met klem bestrijden dat alleen de rijken bij hen hun belastingafdracht drukken, kan De Swart, ook bestuurder bij het Verbond van Verzekeraars, zich iets voorstellen bij de irritatie van politici. ,,Het imago is in dit verband niet altijd het juiste, dat is waar. Wanneer ik zaterdag de krant lees zie ik ook al die advertenties van collega's. Die roepen de sfeer op van: breng het spaargeld maar naar ons, dan maken wij wel even een rendement van 15 procent'. Zalm en Vermeend beperken straks de aftrek van hypotheekrente tot de lening voor het eigen huis, maken een einde aan de vaste aftrek van 6.075 gulden bij koopsompolissen en gaan de kapitaalverzekeringen belasten met het forfaitaire rendement van 1,2 procent.

Het zijn allemaal producten die de laatste jaren voor een grote omzet hebben gezorgd bij verzekeraars, waaronder ook ASR. Maar, zo benadrukt De Swart, omzet staat niet gelijk aan gouden handel: ,,Door de enorme concurrentie zijn de marges zo krap geworden dat wij al terughoudend waren bij de koopsompolissen.'

De beperking van de aftrek op bijvoorbeeld spaarhypotheken, waardoor een hypotheeklening voor belegging of consumptie niet langer aftrekbaar is, raakt ASR het minst. ,,Elke bankier roept in de krant schande. Ik ben het niet met hen eens, want ik ben ook tegen oneigenlijk gebruik van hypotheken', aldus De Swart. ,,Maar in onze hypotheekportefeuille van zo'n 15 miljard gulden hebben wij, voor zover dat is na te gaan, eigenlijk heel weinig oneigenlijk gebruik aangetroffen.'

ASR kan zelfs voordeel hebben van de beperkingen van de aftrek, bijvoorbeeld bij de aflossingsvrije hypotheek. Daarbij wordt alleen rente betaald en wordt weinig geld gestopt in de kapitaalverzekering (een soort spaarpot) waarmee het huis later wordt afgelost. ,,Voor ons zijn hypotheken alleen interessant door de levensverzekeringen die we daarbij kunnen afsluiten. Door de harde concurrentie is de omvang van die verzekering soms wel gedaald tot tien procent van de waarde van het huis', vertelt De Swart.

Mocht straks de verplichting komen dat de kapitaalverzekering minimaal de helft van de huizenprijs moet beslaan, dan betekent dit dat verzekeraars weer meer verzekeringen kunnen sluiten. ,,Wij verkopen dergelijke polissen alleen maar met een levensverzekering van minimaal 50 procent', zegt De Swart.

Meer pijn ondervinden de verzekeraars door het aan banden leggen van de koopsompolissen, waarmee een aanvullend pensioen kan worden gekocht. Wie nu geld stort voor zo'n polis, kan de premie fiscaal aftrekken tot 6.075 gulden. Straks kunnen alleen de rentekosten worden afgetrokken die worden gemaakt voor het helen van de pensioenbreuk die kan ontstaan door het wisselen van baan. ,, Dan moeten de tussenpersonen in onze branche gaan berekenen hoe groot de breuk is. Nou, ik zou dat niet zomaar kunnen uitrekenen', zegt De Swart. ,,Het wordt onnodig complex.'

De Swart vindt, net als het Verbond van Verzekeraars, dat opvolging van het advies van de Sociaal-Economische Raad voor verlaging van de vaste aftrek tot 4.

000 gulden beter was geweest. ,,Volgens Financiën zou 60 procent van deze mensen een koopsompolis nemen uit luxe-overwegingen. Wij hebben echter een enquête gehouden waaruit blijkt dat maar 77 procent van de mensen zo'n polis sluit om een pensioenbreuk te helen. En centraal staat voor ons dat Financiën het geld toch wel krijgt, namelijk wanneer de polis wordt ontbonden. In 2010 betekent dat voor de schatkist een uitkering van meer dan 3 miljard gulden. Maar daar horen wij de politiek niet over.'

De verzekeraars worden ook geraakt doordat de kapitaalverzekering minder aantrekkelijk wordt. Over een termijn van bijvoorbeeld twintig jaar kan op die manier meer dan 2 ton belastingvrij worden gespaard. In de nieuwe plannen zal op het jaarlijkse groeiende bedrag steeds de heffing van 1,2 procent op het fictieve rendement in rekening worden gebracht. De Swart: ,,Dat vind ik discriminatie. De waarde van een koopwoning wordt niet bij het vermogen opgeteld, maar zo'n verzekering wel. Wanneer een huurder zijn geld steekt in de studie van een kind, wordt dat belast. Als iemand hetzelfde geld steekt in een huis, gaat de vrijstelling wel op.'

Ook als bestuurder van het Verbond van Verzekeraars wil hij graag tot 'een uitruil' komen die de fiscale wetgeving veel eenvoudiger zou maken. ,,Denk bijvoorbeeld aan kleine heffing aan de voordeur, dus wanneer een koopsompolis wordt afgesloten. Op die manier krijgt Zalm ook de 1,5 miljard gulden binnen die hij in de nieuwe plannen via de verzekeringssector denkt te kunnen incasseren. Dat is toch veel eenvoudiger dan bijvoorbeeld te eisen dat een koopsompolis per se een pensioenbreuk moet helen.'

De politiek is gewaarschuwd. De verzekeraars betreden de barricades zodra de nieuwe belastingplannen van het kabinet komende week het licht zien. ,,We zullen dit niet zomaar over ons heen laten komen', zegt Carlo de Swart van ASR getergd. In Den Haag geldt het Verbond van Verzekeraars als een bijzonder agressieve lobbyist, minder fel dan de lobby van notarissen en medisch specialisten, maar agressiever dan die van de banken. Na de bewindslieden moeten nu de parlementariërs worden bewerkt. Het Verbond heeft daar drie mensen voor aan het werk. Wellicht is er nog een rol voor bestuurder Victor Goedvolk van ASR, die als geen ander in de verzekeringsbranche zijn sporen in Den Haag heeft verdiend. Van 1983 tot 1990 was hij topambtenaar bij Financiën, de laatste vier jaar als plaatsvervangend secretaris-generaal.