Door onze redacteur MARIANNE VERMEIJDEN
ROTTERDAM, 14 JAN. Frits Becht, een van de grootste kunstverzamelaars in Nederland, eigenaar van onder veel meer 140 werken van de schilder en graficus Co Westerik, zal samen met zijn collectie het land verlaten als de overheid belasting gaat heffen op zijn kunstbezit, zoals staatssecretaris Vermeend wil.

"En ik ga met Becht mee", zegt Martin Visser, aan wie het Rijksmuseum Kröller-Müller in Otterlo vierhonderd, binnen- en buitenlandse, moderne kunstwerken dankt. Net als Becht verzamelt hij al zo'n vijftig jaar kunst, waaronder werken van vooraanstaande, 20ste- eeuwse kunstenaars als Bruce Nauman, Anselm Kiefer, Sol Lewitt en Lucio Fontana. "Ik heb nauwelijks een inkomen", vertelt Visser. "Vanuit mijn raam zie ik de grens met België liggen. Dus ik weet wat me te doen staat, als ik word weggejaagd."

'Stom' en 'krankzinnig', zo typeren de kunstverzamelaars het voorstel van staatssecretaris Vermeend van Financiën, gedaan in diens Belastingherziening 2001, om zowel kunstaankopen als bewaarde erfstukken voortaan als vermogen te belasten. Over de jaarlijkse waardevermeerdering van vier procent moet dertig procent belasting worden betaald. Vermeend gaat blijkbaar voorbij aan het vorig jaar verschenen rapport van de commissie Cultuur en Belastingen, die adviseert kunstverzamelaars vrij te stellen. Een van de redenen die dit rapport noemt om af te zien van de heffing op kunstvermogensvermeerdering is dat deze in de praktijk moeilijk uitvoerbaar is.

Becht wil over een eventuele museale bestemming van zijn circa 1.500 werken, waarover een overheidsfunctionaris hem onlangs polste, "niet eens meer een gesprek voeren." Andere verzamelaars weigeren verdere stukken aan musea te schenken als de nieuwe, zogenoemde Vermogensrendementsheffing van kracht wordt.

"Als de staat verzamelaars gaat dwarszitten, heb ik geen reden om wéér wat weg te geven", zegt Johan Poort, die vorig jaar het Van Gogh Museum in Amsterdam Les Brisants de la Mer du Nord schonk, een zeegezicht uit 1870 met een waarde van een miljoen gulden.

Over elke miljoen gulden aan kunstbezit moet volgens het belastingplan van Vermeend 12.000 gulden belasting worden betaald. Een opbrengst die niet opweegt tegen het op poten zetten van een kunstinspectie en - belastingapparaat, aldus de Haagse kunsthandelaar W.J. Hoogsteder die optreedt namens de Stichting NedArt, een overkoepelend orgaan van veilinghuizen, handelaren en galeriehouders. Gisteren bleken ook musea en Vereniging Rembrandt fel gekant tegen deze nieuwe heffing.

"Nee, ik zal mijn tekeningen niet schenken", aldus S. Nijstad, voormalig kunsthandelaar. "Misschien verkoop ik ze wel in het buitenland als mijn kinderen ze niet willen hebben." Nijstad is eigenaar van de Unicorno- collectie, Nederlandse en buitenlandse tekeningen vanaf de 16de tot en met de 19de eeuw, die in 1994 in het Rembrandthuis in Amsterdam tentoongesteld werden.

"Het is een gevaarlijke maatregel", zegt Poort, die behalve Mesdag ook diens tijdgenoten verzamelt. "Nu al hoor ik van vrienden met veel meer kunst bezitten dan ik, dat ze naar het buitenland willen. Ikzelf zal vooral voorzichtiger gaan kopen en zeker niet zo gemakkelijk meer iets aan een museum cadeau doen. Juist dat onbelast laten van kunst, heeft vele musea de afgelopen eeuw breed verrijkt met particuliere schenkingen. En daar schoot de overheid echt niet bij in." Poort en Nijstad voorspellen dat jonge mensen met een aardig inkomen zich straks wel drie keer bedenken voordat ze kostbare schilderijen aanschaffen als de overheid diezelfde stukken nog jaren belast. Zo worden op langere termijn niet alleen de musea de dupe, doordat ze minder schenkingen en legaten krijgen, de kunsthandel zal eveneens een terugval te zien geven, zeggen zij.

Becht, die zijn beelden en schilderijen van onder anderen Carel Visser, René Daniels, Gilbert & George, Kusama en Jan Schoonhoven in een vroeg carrière-stadium van de kunstenaar en voor veelal lage prijzen aankocht, kan zo'n eventuele belastingaanslag niet eens betalen, vertelt hij. "Ik kocht in de jaren zestig voor honderdvijftig gulden werken aan van Joseph Beuys. Die moet ik nu voor een half miljoen gulden verzekeren als ik ze voor tentoonstellingen uitleen. "In die vijftig verzameljaren heb ik in totaal drieduizend bruiklenen afgestaan. Puur liefdewerk, want er stond niets anders tegenover dan wat aandacht en een catalogus."

Becht, die op dit moment kunstwerken heeft uitgeleend aan musea in onder meer Nice, Porto, Den Haag en Japan, voorziet ook problemen bij de taxatie. "Nu al is het lastig om bij de verzekering van kunsttransporten zo'n bedrag vast te stellen. En gaat het zo'n werk eenmaal verloren, dan krijg je het er toch nooit meer voor terug. Overigens zegde staatssecretaris van OC&W Rick van der Ploeg mij onlangs toe dat hij met collega Vermeend over deze kwestie zou praten. Kennelijk heeft Van der Ploeg niet veel te vertellen."

Mocht de Tweede Kamer Vermeends plan eind januari goedkeuren, dan zal Nijstad, die zijn tekeningen nooit als beleggingsobjecten kocht en evenmin weet hoe hij een aanslag zou moeten betalen, de belasting niet proberen te ontduiken. " Musea krijgen gewoon minder kunst en particuliere collectioneurs houden op te bestaan".