Dossier BSE

Nieuws

Wat is BSE?

Maatregelen Europese Unie

Maatregelen Nederland

BSE in het buitenland

Chronologie

'Agrarische discussie is schijndebat'

De Duitse boeren wacht een drastische verandering van het politieke en maatschappelijke klimaat waarin zij moeten werken. Maar 'we zijn zeker niet tegen bio-veeteelt', zegt voorman Gerd Sonnleitner van de Duitse Boerenbond.

Door onze correspondent MICHéLE DE WAARD

MÜNCHEN/BERLIJN, 11 JAN. Jarenlang hadden ze tegen elkaar gestreden, elkaar zelfs voor rotte vis uitgemaakt. Maar toen Gerd Sonnleitner, voorzitter van de machtige Duitse Boerenbond, hoorde dat Landbouwminister Karl-Heinz Funke deze week wegens de BSE-crisis was afgetreden was hij naar eigen zeggen 'verrast en geschokt'. Want één ding staat vast: het aftreden van Funke, fervent belangenbehartiger van de traditionele landbouw en zelf eigenaar van een boerenbedrijf, zal voor de 530.000 Duitse boeren veel veranderen. Dat beseft ook Sonnleitner.

De leider van de boeren moet zich warm aankleden. Zowel bondskanselier Gerhard Schröder (SPD) als zijn nieuwe Groene minister voor Consumentenbelangen en Landbouw, Renate Künast, hebben een radikale verandering van de landbouwpolitiek aangekondigd. De Boerenbond zal voortaan minder invloed op het beleid hebben, de consumenten en biologische boeren meer. Zonder schok of stoot zal dat niet gaan, weet zowel Schröder als Sonnleitner. De kanselier verwees al naar de hevige strubbelingen rondom het afscheid van kernenergie. Uiteindelijk kreeg het kabinet toch zijn zin.

"Het hele debat over biologische landbouw hier en industriële landbouw daar is een schijndebat. Al direct na het uitbreken van de BSE- crisis riep de kanselier een einde te willen maken aan de 'landbouwfabrieken'. Wat bedoelt hij daarmee? Dat zijn populistische uitspraken. Juist de kleinere boeren blijken door BSE te worden getroffen, niet de grote bedrijven die zich toeleggen op massaproductie", zegt Sonnleitner. Zijn werkkamer bij de Boerenbond in München doet met zijn vele grenenhout eerder denken aan een Beierse berghut dan aan het kantoor van een verbondsvoorzitter. Sonnleiter (52) is dan ook een typische Beier, die zelf in de buurt van Passau een groot, zevenhonderd jaar oud boerenbedrijf heeft geërfd. Hij geldt als warm pleitbezorger van de boeren, en hoopt in mei tot voorzitter van alle Europese Boerenbonden te worden gekozen.

De BSE-crisis maakt volgens de regering-Schröder hervorming van de landbouw noodzakelijk. De Groenen willen de biologische landbouw zelfs opvoeren naar 20 procent. Is dat realistisch?

"Daarmee is de BSE-crisis nog niet uit de wereld. Als we de consument veilige producten willen aanbieden, moet de traditionele landbouw net zo betrouwbaar zijn als de biologische landbouw. Politici doen alsof wij helemaal geen bio-landbouw willen, maar dat is beslist niet het geval.

"Wij kunnen alleen met dergelijke uitspraken niets beginnen. Het is niet aan de orde. Slechts twee tot drie procent van de consumenten koopt biologische producten. Om een markt te ontsluiten moeten het er 30 procent zijn. Als al die mensen, die nu beweren voor bio-landbouw te zijn, ook de producten zouden kopen, halen we misschien 20 procent. Dan zijn we op de goede weg. De praktijk wijst nu uit dat de consument de producten te duur vindt. Hij is niet bereid de hoge prijs te betalen. Daarom is de huidige discussie tamelijk schijnheilig. Belangrijker is dat we eerst een antwoord vinden op de BSE-crisis."

Niet alleen politici wordt laksheid verweten in verband met de BSE- crisis, ook uw Boerenbond. Is er sprake van hysterie of heeft uw bond ook zitten slapen?

"Ik wil de grote bezorgdheid over BSE niet als hysterie afdoen. Ook wij geloofden op grond van kennis en de stand van onderzoek, dat BSE in Duitsland onmogelijk was. Toen wij op 24 november van het eerste BSE- geval hoorden, was dat voor ons een grote schok. "Het heeft weinig zin zondebokken aan te wijzen zolang we niet weten wat de oorzaken van BSE zijn. Tot nog toe is gebleken dat de incubatietijd zo'n vijf jaar bedraagt. Alle betrokken moeten daarom zo snel mogelijk zien op te helderen wat destijds is gebeurd: welk veevoer hebben boeren gebruikt, welke medicijnen, welke insecticiden. Het ergste van de huidige situatie is dat we in het duister tasten over de oorzaken van BSE, de wildste verhalen in omloop raken en meteen schuldigen worden aangewezen. Politici en Brussel waren steeds beter geïnformeerd dan wij. Vaststaat intussen dat competentiekwesties tussen Berlijn en Brussel tot moeilijkheden hebben geleid en dat controles gebrekkig waren. We dachten dat deze niet nodig waren. Helaas moeten we van bittere ervaringen leren."

Hoe kan het vertrouwen van de consument worden teruggewonnen. Vrijwel niemand in Duitsland raakt nog een biefstuk aan.

"Het belangrijkste is dat het hele productieproces doorzichtig wordt, van de koe tot vlees op het bord. De controles moeten worden geïntensiveerd en geregeld moet worden wie precies in Brussel, Berlijn en in de deelstaten waarvoor verantwoordelijk is.

"We beleven momenteel een vreselijke tijd, maar van de Nederlandsers kunnen we leren hoe je je door een crisis slaat. Enkele jaren geleden zakte de uitvoer van tomaten naar Duitsland in omdat we die hier niet lekker vonden. De Nederlandse tuinders hebben zich snel hersteld, het roer bij de productie omgegooid en leveren nu weer tolle tomaten. Alles draait erom of we in staat zijn de gemaakte fouten vlug en goed te herstellen."