Dossier BSE

Nieuws

Wat is BSE?

Maatregelen Europese Unie

Maatregelen Nederland

BSE in het buitenland

Chronologie

De veevoederbedrijven noemen het verbod van de Europese Unie op diermeel in de strijd tegen BSE een irrationele en onrechtvaardige maatregel. 'Diermeel is heel gezond voor varkens.'

Door onze redacteur ARJEN SCHREUDER

VEGHEL, 8 DEC. Levensgevaarlijk werk? "Och, nee." In de varkensvoerfabriek van de coöperatieve vereniging Cehave Landbouwbelang, op een industrieterrein in Veghel langs de Zuid- Willemsvaart, zit een man van middelbare leeftijd gebogen over een potje varkensvoer. Het bevat een melange van grassen, tapioca, soja, bonen en erwten, plus dierlijke eiwitten afkomstig van slachtafval. Hij controleert de zojuist geperste staafjes op uiterlijke kenmerken: hardheid, lengte en slijtvastheid. "Er moet niet te veel gruis in zitten", zegt de man.

Het potje varkensvoer mag over vijf dagen geen diermeel meer bevatten, zo kreeg het bedrijf gisteren per brief van minister Brinkhorst van Landbouw te horen. De minister loopt daarmee vooruit op de maatregel die de Europese ministers van Landbouw deze week in Brussel namen om het gebruik van diermeel in veevoer vanaf januari totaal te verbieden. Zo mogen niet alleen herkauwers zoals koeien en schapen, maar ook varkens en pluimvee het komende halfjaar geen voer met dierlijk materiaal meer voorgeschoteld krijgen.

Dit alles in de strijd tegen de 'gekkekoeienziekte', die zich onder meer verspreidt onder runderen via met BSE besmet slachtafval, en daarmee wellicht het aantal mensen dat lijdt aan de dodelijke ziekte van Creutzfeldt-Jakob vergroot.

Een domme maatregel, vinden ze bij Cehave Landbouwbelang in Veghel, met tienduizend leden de grootste veevoederproducent van Nederland. Om te beginnen bestaat er geen 'gekkevarkensziekte' dus heeft het geen zin om varkens te willen beschermen tegen het gevreesde BSE-prion, zegt Vincent Roelofs, hoofd pr en verenigingszaken van Cehave. "Diermeel is heel gezond voor varkens. Slachtafval gebruiken voor varkensvoer ligt voor de hand, omdat het een rijke voedingsstof is. Bovendien sluit het aan bij de natuur. Varkens hebben altijd hun eigen soortgenoten opgegeten; ze zijn alleseters. Door diermeel te verbieden, knip je de keten van recycling door."

Het omstreden diermeel wordt onder meer geproduceerd door Rendac, het grootste destructiebedrijf van Nederland met fabrieken in het Brabantse Son en het Friese Bergum. Rendac koopt slachtafval en kadavers, verwerkt dat tot dierlijk vet en diermeel om dat vervolgens te verkopen aan de mengvoederproducenten. Sjors Beerendonk, directeur algemene zaken van Rendac: "Het verbod op dierlijke eiwitten is ondoordacht. Diermeel is een veilige, waardevolle en noodzakelijke grondstof voor mengvoeders. Het EU-verbod is een irrationele maatregel. De heren Chirac en Schröder hebben krachten in werking gezet waar de ratio niet meer tegenop kan."

Rendac gaat voorlopig door met het verwerken van slachtafval, ook al is het eindproduct niet meer verhandelbaar. Het destructiebedrijf vindt dat het kabinet met honderdvijftig miljoen gulden over de brug moet komen om de voorraden diermeel op te kopen. Het zou "concurrentievervalsend" werken als Nederland geen regeling treft, terwijl Frankrijk dat wél doet. Maar vooral: zonder interventie ziet Rendac zich genoodzaakt om de kosten van verwerking en vernietiging volledig bij de slachterijen te leggen, zegt Sjors Beerendonk van Rendac.

"Het risico dat materialen niet meer voor destructie worden aangeboden, is dan levensgroot aanwezig. Een slachter gaat kritischer kijken naar wat hij in de afvalbak gooit en wat nog voor de menselijke consumptie gebruikt kan worden. Het gekke is namelijk dat al het materiaal in beginsel voor menselijke consumptie mag worden gebruikt, maar niet voor veevoeder, zelfs niet als dat materiaal dan nog een veiligheidsbehandeling heeft gekregen", aldus directeur Beerendonk.

In de varkensvoerfabriek van Cehave Landbouwbelang persen gele machines het gemengde voer onder enig kabaal tot grijze staafjes. Natuurlijk, vertelt Vincent Roelofs, heeft het bedrijf begrip voor de zorg van de EU-ministers om de volksgezondheid. "Wij achten de volksgezondheid en het consumentenvertrouwen zeer hoog." Maar om ieder risico uit te sluiten hoef je geen algeheel verbod op diermeel uit te vaardigen. "Dat is onrechtvaardig." Wat heeft Cehave immers niet al gedaan tegen mogelijke besmettingen? BSE-gevoelig orgaanvlees wordt niet meer in diermeel verwerkt. Er wordt alleen diermeel ingekocht bij erkende bedrijven.

En het belangrijkste: veevoer mét diermeel wordt in alle stadia van productie en vervoer streng gescheiden van veevoer zónder diermeel. Zodat er nooit meer één korrel diermeel per ongeluk in de voedervak voor koeien terecht kan komen. "Versleping is onmogelijk." De fabrieken van Cehave zijn vorig jaar volledig losgekoppeld, alleen een loopbrug voor personeel verbindt de beide fabrieken op het Veghelse industrieterrein. De persen draaien alleen nog op vaste ingrediënten. "Niet erg efficiënt, maar nodig." Ook de vrachtwagens worden apart gehouden. Roelofs: "Wij hanteren in Nederland, als enige in Europa, een zero tolerance-beleid. Mensen van de EU zijn hier komen kijken om vast te stellen hoe goed wij het hier voor elkaar hadden. Maar in plaats van dat de EU andere landen opdraagt het Nederlandse voorbeeld te volgen, moeten wij nu lijden onder de kwaaien. Dat is wrang."

Er zal gezocht worden naar diermeelvervangers. Het gebruik van soja ligt voor de hand. Maar soja uit Zuid-Amerika is duur. En zal nog duurder worden, verwacht Roelofs, zodra de sojaproducenten merken dat Europa gek is geworden.

De boeren zullen ongeveer twee gulden meer moeten gaan betalen per honderd kilogram varkensvoer. Dat kost nu ongeveer 35 gulden. Om nog maar te zwijgen van de mogelijke roep om soja die niet genetisch gemodificeerd is. Roelofs: "Als dat de eis wordt, dan is het afgelopen. Zulke soja is niet in voldoende mate te krijgen. Als dat de wens van de consument wordt, kunnen we in Nederland de tent wel sluiten."

De rondleiding door de varkensvoerfabriek is ten einde. De coöperatie had ook best willen laten zien waar en hoe diermeel wordt vermengd met de plantaardige ingrediënten.

Maar de productiehal is verboden gebied. Niet omdat diermeel zo levensgevaarlijk is. Ook niet wegens het geheime recept. Maar omdat er explosiegevaar bestaat. Roelofs: "Er komt zo veel stof vrij, dat het niet veilig is daar een kijkje te nemen. Stofexplosies zijn het grootste gevaar in mengvoederfabrieken."