Door een onzer redacteuren
Op wetteksten berust in Nederland geen auteursrecht. Maar is het ook toegestaan wetteksten van een cd-rom van een uitgever te 'plukken' en op Internet te zetten? Die vraag staat centraal in een kort geding dat deze week diende voor de Haagse rechtbank.

DEN HAAG, 14 MAART. De Amsterdamse student internationaal recht Pavle Bojkovski had er geen geheim van gemaakt dat de tekst van de 65 wetten en verdragen die hij op zijn website www.wetten.nu had gezet, afkomstig waren van een cd-rom van Koninklijke Vermande BV. Waarom ook niet: wetteksten zijn toch vrij van auteursrecht? Dat laatste wordt ook niet door Vermande betwist. Toch sommeerde de uitgever Bojkovski de teksten te verwijderen.

De cd-rom bevat namelijk meer dan de kale wetteksten. Redacteuren van Vermande hebben informatie toegevoegd, bijvoorbeeld in de vorm van kopjes. Die toevoegingen zijn essentieel voor het gebruiksgemak van het product, en er berust wél auteursrecht op. Bij het starten van de cd-rom meldt deze dat de toevoegingen in blauw zijn weergegeven of van een blauw kader zijn voorzien. Bojkovski, die het auteursrecht op die toevoegingen niet betwist, verwijderde de blauwe passages in januari. Daarmee was Vermande niet tevreden. De uitgever zou meer rechten kunnen laten gelden. Ter zitting maakte Vermande's advocaat J. van Manen duidelijk wat de ratio achter de actie van de uitgever is: nu is het een student die een aantal wetteksten, die ook nog verouderd zijn, van zijn cd-rom heeft geplukt en op het net heeft gezet. Als dat zo maar mag, gaat straks een andere uitgever eveneens met het materiaal aan de haal. Het kost Vermande heel veel om zo'n cd-rom samen te stellen en dan zou een ander klakkeloos kopieën kunnen vervaardigen. Van Manen noemde de zaak dan ook van levensbelang voor Vermande.

In de Auteurswet staat weliswaar dat wetteksten vrij zijn van rechten, maar dit geldt in de ogen van de uitgever alleen voor de teksten zoals die in het Staatsblad en andere officiële publicaties staan. Het is in Nederland gebruikelijk daarin alleen de eerste versie van een wet te publiceren. Als de wet wordt gewijzigd, worden alleen de wijzigingen gepubliceerd, niet de integrale tekst van de nieuwe wet. Burgers die willen weten hoe de actuele wet luidt, zijn aangewezen op werken van commerciële uitgevers die een flinke staf hebben om al die wijzigingen te verwerken en bijgewerkte versies op de markt te brengen. Dat bijwerken kost veel tijd en geld en die investering behoeft bescherming, aldus Vermande. Anders zal geen uitgever dat nog voor eigen rekening doen.

Voor de juridische onderbouwing van haar claim beriep Vermande zich op twee regelingen. De eerste is de zogeheten geschriftenbescherming die het Nederlands auteursrecht kent.

Dat is een quasi-auteursrechtelijke bescherming voor werken die niet een persoonlijkheidsstempel van een maker dragen, maar wel veel inspanning vergen om samen te stellen. Het telefoonboek is het bekendste voorbeeld.

Bojkovski's advocaat D. Visser betwistte dat van geschriftenbescherming sprake kon zijn: dat is immers een vorm van auteursrecht en valt daarom onder de algemene uitzondering in de Auteurswet die is gemaakt voor wetteksten. Die zouden daarmee ook niet voor geschriftenbescherming in aanmerking komen. Hooguit zou dat kunnen gelden voor redactionele toevoegingen die op de cd-rom zelf niet als zodanig zijn aangegeven. Volgens Vermande gaat het dan om aanduidingen dat een wetsartikel in een bepaald jaar is vervallen. Zulke aanduidingen zouden niet tot de 'kale' wettekst behoren.

Vermande beriep zich ook op de databankrichtlijn van de Europese Unie, die is bedoeld om investeringen bij het samenstellen van een databank te beschermen.

Burgers kunnen zich echter niet direct op zo'n Europese richtlijn beroepen: die moet eerst worden verwerkt in de Nederlandse wetgeving. Formeel had dat op 1 januari het geval moeten zijn, maar het kabinet heeft niet aan die verplichting voldaan. Het wetsontwerp daarvoor is pas vorige maand naar de Raad van State verzonden. Volgens Visser zou de richtlijn dan ook buiten beschouwing moeten blijven.

Desalniettemin ontspon zich ter zitting een hele discussie over - formeel niet openbare - concepten van het wetsvoorstel. Beide advocaten hadden een concept bemachtigd, ieder met een andere versie. Toevallig allebei een versie die net in hún betoog te pas kwam. Essentieel in de discussie is artikel 8 in het wetsvoorstel dat is gemodelleerd naar de auteursrechtvrijstelling voor wetteksten en jurisprudentie.

In Van Manens versie ontbrak dat artikel; in Vissers versie - volgens hem de versie die in het kabinet was besproken - niet. Maar noch uit het artikel zelf noch uit de evenmin openbare maar wel uitgelekte concept-memorie van toelichting viel een interpretatie op te maken waarover de partijen het eens konden worden.

Vermande vorderde een verbod op het kopiëren van teksten uit zijn cd-rom, inzage in het aantal bezoekers van Bojkovski's site en dit alles onder een dwangsom.

Uitspraak op 20 maart.