Door MAARTEN VAN HELVOIRT
DEN HAAG, 21 JAN. Het merendeel van de bibliotheken beschikt niet langer over recensies van Nederlandstalige literatuur. Dit is het gevolg van een juridisch steekspel over de LiteRom, een cd-rom met 50.000 boekrecensies.

Volgens uitgever Nederlands Bibliotheek en Literatuur Centrum (NBLC) van de cd-rom heeft driekwart van alle ongeveer zeshonderd Nederlandse bibliotheken het computerschijfje teruggezonden in verband met het juridische conflict. Sinds de komst in 1992 van de LiteRom heeft het overgrote deel van de bibliotheken de gebruikelijke knipselmappen met recensies weggegooid. Hiervan dreigen scholieren, studenten en docenten Nederlands in het hele land de dupe te worden.

In een kort geding begin december vorig jaar bepaalde de rechter in Den Haag rechtbank dat het computerschijfje niet meer mag worden geraadpleegd en moet worden teruggezonden naar de uitgever. Het geding was aangespannen door schrijver en literatuurrecensent Hans Warren, die daarbij werd gesteund door de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), de Vereniging van Letterkundigen (VvL) en het Nederlands Uitgeversverbond (NUV). Zij eisen dat het NBLC auteurs vooraf toestemming vraagt om hun boekbesprekingen op de cd-rom te zetten en dat de recensenten daarvoor een vergoeding van twintig gulden per artikel krijgen. Daarnaast moet voor iedere geprinte recensie worden betaald. Hiervoor zou de bibliotheken een kwartje per afdruk in rekening moeten worden gebracht.

Volgens directeur R. van der Velde van het NBLC is het onmogelijk te meten hoe vaak wordt gezocht op de computerschijf en een printopdracht wordt gegeven. De bibliotheken kunnen de vergoeding dus onmogelijk begroten, meent de overkoepelende organisatie van de bibliotheken.

Het NBLC, uitgever van de LiteRom, heeft de bibliotheken daarom half december verzocht het computerschijfje in te leveren. Overtreding van de rechterlijke uitspraak kan het NBLC 2.500 gulden per dag kosten. Er waren ten tijde van het vonnis zo'n 660 schijfjes à 1.500 gulden in omloop. Daarvan zijn er ongeveer vijfhonderd teruggestuurd naar het NBLC.

In september vorig jaar oordeelde de rechter in een andere zaak, dat voor hergebruik van artikelen op cd-rom en Internet vooraf toestemming aan de auteurs moet worden gevraagd. Deze zaak was door drie medewerkers aangespannen tegen de Volkskrant.